تخمه ژاپنی یا جابونی ؟

ایسنا: شاید برای شما هم پیش آمده باشد که از خود بپرسید چرا به «تخمه ژاپنی» می‌گوییم «تخمه ژاپنی»؛ این در حالیست که برخی پژوهشگران معتقدند نام اصلی این تخمه چیز دیگریست و استفاده از این لفظ تنها بر اثر یک شباهت و اشتباه شنیداری پیش آمده است.

ژاپن یا جابان:

به گزارش برخی منابع اینترنتی در لغت‌نامه دهخدا آمده است : «جابانی» نام محلی است که در آنجا شاه اسماعیل با فرخ یسار جنگ کرده است . (تاریخ ادبیات ایران ادوارد برون ص ۶۵).

روستای جابان در غرب روستای کرمانج‌نشین سربندان دماوند واقع شده و مردم آن به زبان کردی کرمانجی صحبت می کنند. نسل آنها به کرمانج‌های قوچان قدیم برمی‌گردد که در زمان کریم‌خان زند از چناران در استان خراسان رضوی به این منطقه مهاجرت کردند.

تخمه ژاپنی یا جابونی ؟ مساله این است

هم‌چنین در منبع دیگری آمده است: « باید دانست که این نوع تخمه در یکی از روستاهای اطراف دماوند«جابان(jâbân)» که همسایه غربی سربندان بوده و ساکنان آن نیز از نژاد کرمانج هستند کشت می‌شود و در واقع نام اصلی آن «تخمه جابانی» است؛ اما تطور زبانی صورت‌گرفته در این واژه و قلب مصوت«آ»(â) به «–‌و»(ô)، آن را به صورت «جابونی» درآورده و پس از آن با تبدیل همخوان «ج»(j) به «ژ»(ž) و «ب»(b) به «پ»(p)- به دلیل نزدیکی واجگاه- به صورت نادرست «ژاپنی» درآمده است.

این در حالیست که چندی پیش روزنامه خراسان نوشت: یک مقام ارشد دولتی که هر از گاهی پیشنهادهای جالبی را در سطح عمومی مطرح می‌کند، در دیدار اخیر خود با برخی فعالان اقتصادی از آنها خواسته است تا برخی اصطلاحات غلط در بازار داخلی را کم کم اصلاح کنند.

وی به عنوان نمونه اظهار داشته که باید تخمه ژاپنی را با نام واقعی آن یعنی «جابانی یا جابونی» که منطقه‌ای در اطراف دماوند است، به مردم معرفی کنیم.

اما به هر حال ژاپنی یا جابانی، این تخمه جزء پرطرفدارترین اجزای آجیل‌ در ایران است.