تسخیر گیشه با همکاری مشترک

این روزها تولید محصولات مشترک بین‌المللی یکی از اهداف اصلی بازار بین‌المللی سینماست و تهیه‌کنندگان انگلیسی نمی‌خواهند از قافله این حرکت جدید عقب بمانند.

تولید فیلم‌های مشترک میان کشورهای مختلف جهان این حس را برای تولیدکنندگان آنها دارد که به جای یک بازار مصرف کوچک داخلی، امکان نمایش عمومی وسیع‌تر و گسترده‌تر فیلم‌های خود را پیدا می‌کنند.

در این حالت، یک فیلم سینمایی به جای نمایش در بازار یک کشور در چند کشور به صورت همزمان پخش می‌شود و در همه این کشورها هم به عنوان یک محصول بومی (و نه خارجی)‌ روی پرده سینماها می‌رود.

تونی جردن، موسس شرکت فیلمسازی ردپلانت پیکچرز، نسبت به تولید محصولات مشترک اروپایی نگاهی منفی دارد و این موج تازه به فیلمسازی مشترک را محکوم به شکست ارزیابی می‌کند.

او می‌گوید: تولید و توزیع‌کنندگان سینمایی می‌خواهند نشان دهند که می‌توانند بازارهای بین‌المللی دیگر را هم به دست بیاورند؛ اما آدم‌های خلاق رسانه سینما بخوبی می‌دانند چنین کاری امکانپذیر نیست و نمی‌توان در یک زمان، چند فرهنگ مختلف و تماشاگران این فرهنگ‌ها را با یک فیلم سینمایی مشترک راضی و خشنود کرد.

اما همه تهیه‌کنندگان اروپایی این‌طور فکر نمی‌کنند. بی‌بی‌سی یک فیلم ـ مجموعه جدید به نام «مرگ در بهشت» آماده پخش می‌کند که یک محصول مشترک اروپایی به حساب می‌آید.

تحلیلگران اقتصادی سینما می‌گویند این فیلم ـ مجموعه اولین همکاری مشترک بزرگ بی‌بی‌سی با همکاران فرانسوی خود است و می‌تواند مثال خوبی از یک همکاری مشترک اروپایی میان دو کشور بزرگ با فرهنگ‌ها و زبان‌های متفاوت باشد.

گروهی از منتقدان هنری از مرگ در بهشت به عنوان الگویی برای فعالیت‌های همه‌جانبه و مشترک بین کشورهای مختلف اسم می‌برند.

قصه این فیلم ـ مجموعه درباره یک کارآگاه زبده انگلیسی (با بازی بن میلر)‌ است که راهی ماموریتی مهم و پررمز و راز به حوزه دریای کارائیب و جزایر آن می‌شود.

وظیفه او گره‌گشایی از جنایت‌هایی است که در این محل اتفاق افتاده است. یک پلیس سختکوش محلی (با بازی سارا مارتینز، بازیگر فرانسوی)‌ در این ماموریت، همکار اوست و کمک زیادی به حل پرونده قتل‌ها می‌کند.

به گفته بن میلر این کارآگاه انگلیسی از دریا، آفتاب سوزان و مردم جزیره که خوشحال هستند، متنفر است. او آدمی مبادی آداب است. این مبادی آداب بودن او در نقطه مقابل رفتار بسیاری از فرانسوی‌هاست که معمولا خیلی چیزها را جدی نمی‌گیرند و راحت زندگی می‌کنند.

تضادهای بین دو کاراکتر انگلیسی و فرانسوی فیلم، جذابیت ویژه‌ای به قصه‌ها و ماجراها می‌دهد. این تضادها در طول ماجرا بتدریج کاهش پیدا می‌کند و دو فرهنگ متفاوت، راه زندگی کردن در کنار یکدیگر و احترام گذاشتن به همدیگر را یاد می‌گیرند.

این بازیگر تجربه مربوط به تولید این محصول مشترک را شیرین و جذاب می‌داند و می‌گوید: بیشتر همکاران انگلیسی و فرانسوی او هم در طول کار، چنین عقیده‌ای داشتند.

رسانه‌های گروهی اروپا هم توجه ویژه‌ای به این تجربه مشترک هنری نشان داده‌اند و می‌نویسند وقتی هنرمندان دو کشور بزرگ و اصلی قاره اروپا یک قدم مشترک مثبت برمی‌دارند، می‌توان به آینده این‌گونه همکاری‌ها خوشبین بود.

نکته‌ای که منتقدان سینمایی در این ارتباط مطرح می‌کنند این است که وقتی فیلم‌های مشترک سینمایی دو نوع تماشاچی کاملا متفاوت دارند، این فیلم ما باید چگونه باشد تا ضمن احترام به فرهنگ‌های حاکم هریک از کشورهای تهیه‌کننده بتواند هر دو گروه تماشاگران را راضی نگه دارد.

رابرت توروگود، فیلمنامه‌نویس جوان و تازه‌وارد انگلیسی ـ که وظیفه نگارش فیلمنامه حداقل چهار محصول مشترک سینمایی اروپایی را به عهده دارد  ـ می‌گوید: وقتی چنین فیلمنامه‌ای می‌نویسم، اصلا به این نکته فکر نمی‌کنم که یک محصول مشترک است و قرار است دو گروه متفاوت از تماشاگران به تماشای آن بنشینند. من فیلمنامه‌ام را برای مخاطب عام می‌نویسم که می‌تواند هر ملیتی داشته باشد و در هر نقطه‌ای از جهان و با زبان و فرهنگ خاص خود زندگی کند. یکسری چیزها در عموم مردم جهان مشترک و یکسان است و به فرهنگ یا کشور خاصی اختصاص ندارد. به کمک این وجوه اشتراک می‌توان فیلمنامه‌ای خلق کرد که برای همه قابل فهم و قبول باشد. البته بعضی وقت‌ها هم فیلمنامه‌ای نوشته می‌شود که قرار است به فرهنگ و کشور خاصی اختصاص داشته باشد. آن وقت قضیه فرق می‌کند و سبک نگارش فیلمنامه عوض می‌شود.

«نیمه شبی در پاریس» که وودی آلن برای آن جایزه اسکار بهترین فیلمنامه را گرفت، یکی دیگر از محصولات مشترک اروپایی است که تولید آن بحث و سر و صدای زیادی برانگیخت.

قصه فیلم درباره سفر زوج آمریکایی جوانی به شهر پاریس و دیدار غیرمنتظره و هیجان‌انگیز سوررئالیستی آنها با چهره‌های درخشان ادبی و هنری کلاسیک است. این فیلم انگلیسی زبان، محصول مشترک اسپانیا و آمریکاست که لوکیشن‌های جذاب پاریس را به رخ می‌کشد.

تعدادی از منتقدان اروپایی می‌گویند این نوع فیلم‌ها هیچ وقت از سوی تماشاگران و رسانه‌های گروهی لقب یک کار مشترک را نمی‌گیرند و پول و سرمایه اروپایی در راه غلطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این ارتباط، بویژه منتقدان اسپانیایی می‌خواهند صنعت سینمای این کشور بیشتر در فکر تولید محصولات مشترک با هنرمندان اسپانیایی زبان آمریکای مرکزی و جنوبی باشد.

به اعتقاد آنها، این نوع محصولات مشترک سینمایی بهتر و بیشتر از همکاری مشترک با کشورهایی مثل انگلستان، آمریکا و فرانسه می‌توانند نماینده سینمای اسپانیا به حساب بیایند.

منتقدان سینمایی تعدادی دیگر از کشورهای اروپایی هم از همین نظریه و دیدگاه همکاران اسپانیایی خود حمایت و پیروزی می‌کنند.

منبع: ورایتی – مترجم: کیکاووس زیاری