مبارزه با سرطان با تفنگ جادویی محققان

 دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا و دانشگاه نیویورک رویکرد جدیدی را برای مهندسی دارو طراحی کرده‌اند که در مبارزه با سرطان و سایر بیماری‌ها کارآمدتر عمل کرده و دارای عوارض جانبی اندکی است.

به گزارش ایسنا، به جای جست‌وجو برای یافتن گلوله‌های جادویی یا همان مواد شیمیایی که به یک ژن یا پروتئین دخیل در بخش خاصی از فرایند بیماری حمله می‌برند، شیوه جدید به دنبال “تفنگ‌های ساچمه‌یی جادویی” است.

در این روش دانشمندان مواد شیمیایی حال حاضر را با هدف یافتن مولکو‌ل‌های اندک ویژه که به طور وسیعی فرایند تمامی بیماری‌ها را مختل می‌کنند، مورد مطالعه قرار می دهند.

به گفته «که‌ون شوکات» یکی از محققان حاضر در این مطالعه، تفنگ جادویی نه فقط از یک بیماری بلکه از چندین بیماری ممانعت می‌کند و این امر توانایی بیشتری را به پزشکان در توقف سرطان بدون عوارض جانبی می‌دهد.

رویکرد جدید تاکنون منجر به تولید دو داروی بالقوه موسوم به AD80 و AD81 شده که در مگس‌های میوه در مقایسه با داروی واندتانیب کارآمدتر و کمتر سمی بود. واندتانیب برای درمان نوع خاصی از سرطان تیروئید به کار می‌رود.

طراحی دارو اساساً بر اساس مفهوم اختلال است. در هر بیماری تعاملات مولکولی فراوان و فرایندهای دیگری در درون بافت‌های خاص رخ می‌دهند و بسیاری از داروها مواد شیمیایی بوده که در عملکرد ژن‌ها و پروتئین‌های دخیل در این فرایندها مداخله می‌کنند. هر اندازه دارو بخش‌های کلیدی روند یک بیماری را مختل کند، کارآمدتر است.

از طرف دیگر سمیت یک دارو به میزان اختلال آن در بخش‌های دیگر سیستم بدن اشاره دارد. داروها همواره در این مورد کامل نبوده و تمامی آن‌‌ها سطوحی از سمیت را به دلیل تعاملات غیرمنتظره آن‌‌ها با سایر مولکول‌های بدن دارا هستند.

دانشمندان از نوعی شاخص درمانی (نسبت دوز مفید به دوز سمی) برای تعریف میزان شدت عوارض جانبی یک دارو استفاده می‌کنند. بسیاری از امن‌ترین داروها دارای شاخص‌های درمانی ۲۰ یا بالاتر بوده و این بدین معناست که بیمار باید ۲۰ برابر دوز تجویز شده دارو مصرف کند تا از عوارض جانبی متعدد رنج ببرد.

با این حال بسیاری از داروهای سرطانی دارای شاخص درمانی یک هستند. به عبارت دیگر، میزان داروی مورد نیاز برای درمان سرطان دقیقاً به اندازه میزانی است که موجب عوارض جانبی می‌شود. مشکل کنونی این است که اهداف مورد نظر داروهای سرطانی بسیار شبیه به پروتئین‌های نرمال انسانی بوده و آن ها تاثیرات گسترده‌یی را در خارج از تومور دارند. بنابراین یافتن شیوه‌هایی برای به حداقل رساندن این سمیت از اهداف بزرگ کمپانی‌های داروسازی عنوان شده و رویکرد تفنگ جادویی یکی از این روش‌هاست.

به گفته شوکات، این قاعده که بهترین داروها گزینشی‌ترین هستند، نادرست است و تفنگ جادویی بسیار کارآمدتر از گلوله جادویی عمل می‌کند.

با بررسی مگس‌های میوه‌‌ دانشمندان موفق به غربالگری ترکیباتی با هدف یافتن موادی که به بهترین نحو شبکه کامل ژن‌ها و پروتئین‌های تعاملگر را مختل می‌کنند، شدند. به جای سنجیدن دارو با معیار میزان ممانعت آن از یک هدف خاص، دانشمندان این تحقیق ترکیباتی را بهترین دانستند که نه تنها یک هدف خاص بلکه سایر بخش‌های شبکه را مختل می‌کند و در حالی که با سایر ژن‌ها و پروتئین‌های عامل اثرات جانبی سمی تعاملی نداشتند.

نتایج این مطالعه در مجله Nature انتشار یافت.