گردآوری توسط گروه عمران ممتازنیوز
نتایج یک تحقیق در کشور ضمن اشاره به ابعاد زیستمحیطی و فرهنگی اجتماعی سکونت در برجهای بلند، آشکار کرده است که چگونه فضاهای باز و سبز در مجتمعهای مسکونی، نقش آسیبزدایی برای ساکنان داشته و بر سلامت روحی و روانی آنها موثر است.
به گزارش ممتاز (BanaNews.ir) فضاهای مسکونی و معماری داخلی و خارجی آنها عمری به درازای عمر انسان دارند و اکثر اوقات انسانها در این محیط سپری میشود.
خانه و محله برای انسان حکم مبدأ عالم را دارد. بر اساس قانون تاثیرپذیری پدیدهها از همدیگر، میتوان ادعا کرد پدیدههای سلامت ساکنان و کیفیت فضاهای باز و بسته بین ساختمانهای مسکونی با یکدیگر مرتبط می باشند.
یک تحقیق در کشور به بررسی عناصر تشکیلدهنده فضاهای عمومی باز شهری و تاثیر آن بر کیفیت روابط بین شهروندان و نیز رابطه زندگی سالم با کیفیت فضای باز شهری و واحدهای همسایگی پرداخته است.
در این پژوهش با اشاره به تحقیقات به عمل آمده در زمینه مجتمعهای مسکونی و اینکه بعضی معیارها به صورت مستقیم بر سلامت روحی و روانی تاثیر میگذارند، توضیح داده شده است که معیارهای موثر در کیفیت فضاهای همسایگی و بهطور کلی در فضاهای باز مجتمعهای مسکونی شامل ابعاد زیست محیطی مجتمعهای مسکونی ( میزان فضای سبز در مجموعه، میزان آلودگی هوا و آلودگی صوتی و غیره)و ابعاد اجتماعی و فرهنگی مجتمعهای مسکونی آپارتمانی (امنیت و حفاظت همسایگی، سلامت و مشارکت ساکنان در اداره محیط و تعاملات اجتماعی در این مجموعهها) است.
ابعاد زیست محیطی مجتمعهای مسکونی
این تحقیق در ادامه به مهمترین اثرات فضای سبز شهرها یعنی کارکرد زیست محیطی آنها میپردازد: مجموعه تاثیرات زیستمحیطی فضای سبز عبارتند از کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، تولید اکسیژن و جذب دیاکسید کربن، کنترل تشعشعات و بازتاب نور، کنترل باد، زیبایی آفرینی،ایجاد سایه، چشمانداز و تلطیف هوا.
علاوه بر تاثیرات فوق فضای سبز در کیفیت زندگی و سلامت روحی روانی ساکنان محیطهای مسکونی و در همسایگی آنها نیز دخالت دارد.
کیفیت محوطهسازی میتواند در شادی بخشی و سلامت روانی و کاهش فشار روحی و تنش استفادهکنندگان که در محیط ساکن می باشند تاثیرگذار باشد و باید در طراحی ها به این موضوعات توجه شود.
تاثیر طبیعت بر سلامت ساکنان
بر اساس نتایج این تحقیق، دسترسی فیزیکی یا بصری به فضاهای باز و طبیعت از معیارهای کیفیت ساختمان و مسکن محسوب میشود. اگر طرح معماری امکان دسترسی به نور و تهویه طبیعی را تامین کرده و چشمانداز طبیعی و سبز را در معرض دید و استفاده قرار دهد، در تامین سلامت موثر خواهد بود. پیوند عناصر طبیعی مانند آب و پوشش گیاهی با ساختمان و محیط اثرات مثبت روانی بر ساکنان دارد. وجود درختان در فضاهای مجاور مجتمع های مسکونی به افزایش مناسبات دوستانه و همسایگی کمک میکند.
از جمله نکات مورد اشاره در این پژوهش آن است که وجود پنجرههایی با چشمانداز پوشش گیاهی و فضای سبز در ساختمانهای مسکونی در مقایسه با چشمانداز اراضی بایر، کارکرد شناختی کودکان را ارتقا داده و از سوی دیگر اثرات زیانبار نور مصنوعی مانند نور نمایشگرها و لامپهای روشنایی نیز در مطالعات مختلف به اثبات رسیده است.
طبق تحقیق انجام شده، ساختمانهای بلند، ساکنان خود را از محیط طبیعی جدا میکنند و در برجهای مسکونی فقدان فضای سبز و نداشتن مقیاس انسانی به خارج اگرچه در نگاه اول جذاب است، اما در دراز مدت به مشکلات رفتاری و حرکتی منجر شده و اختلالات عصبی ناشی از عدم ارتباط صحیح با محیط خارجی را سبب میشود.
این تحقیق تاکید میکند: سکونت در برجهای مسکونی به سبب کاهش فعالیتهای روانه انزوای اجتماعی را در کودکان به دنبال میآورد.
همچنین با توجه به موارد یاد شده، فضاهای مسکونی طبیعتگرا، مانند چشماندازها، مناظر و بوستانهای شهری و محلی، کمربندها و حومه سبز، فضاهای ورزشی و کوچهها باغهای شهری، همگی فرصتی برای ارتباط ساکنان با طبیعت ایجاد کرده و بنابراین در سلامت آنها تاثیر قطعی دارند.
از دیگر موارد به دست آمده در این تحقیق آن است که پیادهمحوری در مجتمعهای مسکونی به عنوان ابزاری برای فعالیتهای فیزیکی و تامین سلامت پیشیبینی میشود. همچنین میتوان گفت تک تک اجزای خانه و مجتمعهای مسکونی در سلامتی ساکنان موثر بوده و ضروری است میزان و چگونگی تاثیر اکثر عناصر شکلدهنده مجتمعها در سلامتی ساکنان مورد بررسی قرار گیرد؛ از جمله زمینه پیادهروی و مقدار پیادهروی که محوطه هر مجتمع مسکونی می تواند به وجود آورد.
این پژوهش با تاکید بر اینکه سلامت در دهه اخیر بسط یافته و نظریههای متفاوتی در مورد آن مطرح شده است از جمله این نظریهها به نظریه بهبود تنش اولریک اشاره میکند که معتقد است مناظر طبیعی در کاهش میزان تنش تاثیر دارند؛ در حالی که بعضی مناظر ساخته شده نه تنها از ایجاد تنش ممانعت نمیکنند بلکه میتوانند خود سبب تنش شوند. ترجیحات مردم از مناظر نیز بر این موضوع تاکید میکند که مناظر طبیعی از کیفیتی برخوردارند که ارضاءکننده نیازهای بیولوژیکی انسان می باشند. ارتباط فطری انسان با طبیعت سبب میشود تا بعضی تماسها با دنیای طبیعی به طور مستقیم بر سلامتی تاثیر بگذارند.
ابعاد اجتماعی و فرهنگی مجتمعهای مسکونی
امکانات کالبدی و تراکم جمعیتی مناسب برای برقراری ارتباط بین گروههای مختلف سنی، تعامل اجتماعی و فعالیتهای جمعی در محدوده تواناییهای اشخاص استفادهکننده مورد بررسی قرار میگیرد. تعداد اشخاص ساکن و تعداد اشخاص استفادهکننده از هر وسیله یا پدیده در محیط های مسکونی یا به عبارت دیگر تخصیص امکانات کافی هماهنگ با جمعیت ساکن در محلههای مسکونی میتواند در تنظیم برخوردهای اجتماعی اشخاص موثر باشد.
این تحقیق تاکید میکند که اشخاص رابطه فردی و اجتماعی خود را با فضا و عناصر و اجزای آن مشخص کرده و به استفاده از آنها میپردازند. بنابراین چنین به نظر میرسد که باید در طراحی مجتمعهای مسکونی همسو با کیفیت بخشی به روابط اجتماعی ساکنان عمل شود. از دیگر موارد دارای اهمیت در این زمینه، خوانایی فضاهای همسایگی است که تصویری شایسته از محیط به شخص و به نوعی به وی احساس امنیت میدهد. این بدان معناست که خوانایی فضا و امنیت توامان رخ میدهد و در طراحیها باید مورد توجه قرار گیرد.
از دیگر یافتههای این پژوهش می توان به این موضوع اشاره کرد که تعاملات اجتماعی در محیطهای جمعی و همسایگی با مبلمان شهری هم در ارتباط است. با مبلمان شهری میتوان نوع و میزان رابطه بین ساکنان واحدهای مسکونی را تغییر داد. طراحی و اجرای مکانهای مناسب برای نشستن در فضاهای باز مسکونی سبب ایجاد جذابیت و استقرار فعالیتهای مختلف در این فضاها میشود. این فعالیتها آنقدر حیاتی است که قابلیت دسترسی به امکانات مناسب نشستن یا نبود این امکانات را باید به عنوان یکی از مهمترین عوامل لازم برای ارزیابی کیفیت فضاهای عمومی مورد توجه قرار داد.
این تحقیق نتیجهگیری میکند که نحوه ایجاد ارتباط بین واحدهای مسکونی و فضای باز و سبز بر شفابخش بودن فضا برای ساکنان نقش داشته و هرچه فضای باز سبزتری در اختیار ساکنان مجتمعهای مسکونی در اختیار باشد میزان آسیبهای روانی و تنشزا در استفادهکنندگان کاهش مییابد.
بنانیوز – ممتاز، خبرها صنعت ساختمان کشور، عمران – معماری – شهرسازی
باز نشر: پورتال خبری ممتاز نیوز www.momtaznews.com