گذر زهره و کشف سیاره‌های فراخورشیدی

۱۷ خرداد، سیاره زهره از مقابل خورشید عبور می‌کند و مانند لکه یا خال سیاه‌رنگی دیده می‌شود. گذر بعدی زهره حدوداً ۱۰۵ سال دیگر خواهد بود.

البته این اتفاق برای رصدگران فقط یک رویداد نادر نجومی‌ نیست؛ بلکه فرصت مناسبی برای بررسی و تحقیق درباره سیارات فراخورشیدی (سیارات سایر منظومه‌ها) است.

در جستجوی فراخورشیدی‌ها

مشاهده گذر سیارات از مقابل ستاره‌ها، یکی از راه‌های رایج کشف آنهاست. با عبور سیاره از مقابل ستاره، نورانیت ستاره اندکی تغییر می‌کند و رصدگران به واسطه تغییرات نور ستاره، به وجود سیاره‌ای به گرد آن پی می‌برند.

تلسکوپ فضایی کپلر هم که متعلق به ناساست، تاکنون با این روش توانسته ۲۳۰۰ مورد مشکوک به سیاره را کشف کند که احتمالاً ۸۰ درصد این موارد واقعاً سیاره فراخورشیدی است.

البته کم و زیادشدن شدت نور ستاره‌ها به‌وسیله عوامل مختلفی به وجود می‌آید. یکی از مهم‌ترین آنها لکه‌های خورشیدی است.

این لکه‌ها عارضه‌های سطحی روی ستاره‌هاست که در دوره‌های زمانی منظمی‌ ظاهر می‌شود. خوشبختانه هم‌اکنون و هنگام گذر زهره، خورشید در دوران اوج حضور لکه‌ها قرار دارد و روی چهره‌اش لکه‌های فراوانی دیده می‌شود.

دانشمندان با مشاهده همزمان زهره در حال عبور و حضور لکه‌ها، می‌توانند به تفاوت‌های گذر این دو پدیده پی ببرند.

این شرایط در واقع برای آنها تمرینی است تا بتوانند در رصد ستاره‌های دیگر، لکه‌ها را از سیارات تشخیص دهند. در گذر پیشین زهره که در سال ۲۰۰۴ اتفاق افتاد، خورشید عاری از لکه بود و چنین امکانی برای محققان فراهم نبود.

دانشمندان با مشاهده دقیق گذر می‌توانند اطلاعاتی از جو سیاره‌ها نیز به دست آورند. جو سیاره زهره بسیار غلیظ و متراکم است.

هنگام گذر زهره از مقابل خورشید، می‌توان آن را با فیلترهای گوناگون رصد کرد و به ترکیبات جوی آن تا حدی پی برد. این فیلترها موادی مانند دی‌اکسیدکربن را که در جو زهره موجود است، تخمین می‌زند.

با مقایسه این داده‌ها و اطلاعاتی که مدارگرد زهره به زمین مخابره کرده است، می‌توان به نتایج اطمینان‌بخشی درباره نوع و میزان ترکیبات زهره رسید البته در مدت عبور زهره از مقابل خورشید، منجمان آماتور هم می‌توانند فعالیت‌های علمی ‌انجام دهند.

از جمله این فعالیت‌ها، اندازه‌گیری قطر سیاره زهره و مقایسه آن با داده‌های رسمی‌ و صحیح درباره ابعاد زهره است.

در حقیقت عبور زهره از مقابل خورشید پدیده‌ای نادر است که تا ۱۰۵ سال آینده قابل رویت نخواهد بود. پس دانشمندان سعی می‌کنند تمامی ‌داده‌های ممکن را از آن استخراج کنند.

منبع: space – مترجم: مریم درودیان