آداب و باورهای نوروزی

به گزارش ممتازنیوز به نقل از مهر، از جمله آیین های نوروزی، دید و بازدید، یا “عید دیدنی” است. رسم است که روز نوروز، اول به دیدن بزرگان فامیل، طایفه و شخصیت های علمی و اجتماعی و منزلتی برویم. در بسیاری از این عید دیدنی ها، همه کسان خانواده شرکت دارند. کتاب های تاریخی و ادبی، تنها از عید دیدنی های رسمی دربارهٔا و امیران و رئیسان خبر می دهند. اصطلاح “دید و بازدید عید” را درست کم از دوره صفویه در ادبیات فارسی سراغ داریم.

دیدن های نوروزی که ناگزیر “بازدیدها” را به دنبال دارد و همراه با روبوسی است. در روزهای اولین فروردین که تعطیل رسمی است و گاه تا سیزده فروردین بین خویشاوندان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک ادامه دارد. رفت و آمد گروهی خانواده ها در کوی و محله به ویژه در شهرهای کوچک هنوز از میان نرفته است، این دید و بازدیدها، تا پاسی از شب، به ویژه برای کسانی که نمی توانند کار روزانه را تعطیل کنند ادامه دارد.

تا زمانی که مسافرت های نوروزی ما رسم نشده بود، در شهرها و محله هایی که آشنایی های شغلی و همسایگی و روابط “چهره به چهره” جایی داشت دید و بازدیدهای نوروزی وظیفه ای بیش و کم الزامی به شمار می رفت و چه بسا آشنایانی بودند و می باشند که فقط سالی یک بار، آن هم در دید و بازدیدهای نوروزی، به خانه یکدیگر می روند. در کرمان، در بین زرتشتیان هنگامی که کسی از دوست و آشنایش گله داشت که چرا به دیدنش نمی آید از جمله می گفت: اگر با هم قهر هم بودیم دست کم سالی یک بار به خانه هم می آمدیم.

گسترش شهرها، ازدیاد جمعیت، پراکندگی خانواده های سنتی، محدودیت های شغلی و نیز فرهنگ آپارتمان نشینی، از عامل هایی است که دید و بازدیدهای نوروزی را کاهش داد و بر اثر دشواری ها و محدودیت های زمانی بسیاری از خانواده هایی هم که به مسافرت نمی روند، برای دید و بازدیدهای نوروزی از پیش زمانی را معین می کنند.

 تبریک عید

تبریک گفتن عید و جشن نوروز، در نامه هایی که از شهری به شهر دیگر فرستاده می شد رسمی قدیمی است. در بعضی از منشات و کتاب های ترسل و نامه نگاری نمونه هایی آمده است، ولی بار رواج چاپ، فرستادن “کارت تبریک عید” که با مضمون ها و رنگ های گوناگون تهیه و در دسترس قرار گرفته، وارد فرهنگ ما شده است با کم شدن دید و بازدیدها به سبب هایی که در پیش یاد شد فرستادن کارت تبریک رونق بشتری یافته است. البته امروزه این کارت تبریک ها هم مجازی شده و بیشتر از طریق ایمیل و دیگر راههای اینترنتی فرستاده می گردد که به نوعی فرهنگ سنتی را دچار تغییر کرده است.

 باورهای عامیانه

رفتارها و گفتارهای هنگام سال تحویل و روز نوروز، به باور عامیانه، می تواند اثری خوب یا بد برای تمام روزهای سال داشته باشد. بعضی از این باورها را در کتاب های تاریخی نیز می یابیم و بسیاری دیگر باورهای شفاهی است و در شمار فولکور جامعه است که در خانواده ها به ارث رسیده است.

– کسی که در هنگام سال تحویل و روز نوروز لباس نو بپوشد تمام سال از کارش خرسند خواهد بود.

– موقع سال تحویل از اندوه و غم فرار کنید، تا تمام سال غم و اندوه از شما دور باشد

– کسی که روز نوروز گریه کند، تا پایان سال اندوه او را رها نمی کند.

– روز نوروز باید یک نفر “خوش قدم” اول وارد خانه شود.

– روز سیزده کار کردن نحس است.

نوروز اول

در دید و بازدیدهای نوروزی رسم است که اول به خانه کسانی بروید که نوروز اول درگذشت عضوی از آن خانواده است. خانواده های سوگوار افزون بر سومین، هفتمین و چهلمین روز، که بیشتر در مسجد برگزار می گردد اولین نوروز که ممکن است بیش از یازده ماه از مرگ متوفا بگذرد در خانه می نشینند و در این روز است که خانواده های خویشاوند لباس سیاه را از تن سوگواران در می آورند. این دیدار که جنبه نمادین دارد در عین حال از فضای دید و بازدیدهای نوروزی برخوردار است. دیدار کنندگان، در نوروز اول به خانواده سوگوار تسلیت نمی گویند بلکه برای آنان آروزی شادمانی می کنند تا در آغاز سال نو فال بد نزنند.