اثری که نقد نشود زنده نیست

به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی جریان نقد در ایران با حضور علی زارعی نجفدری، احمد سمیعی گیلانی، کامران فانی و سعید رضا عاملی عصر روز چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت در سرای اهل قلم برگزار شد.

در ابتدای این نشست زارعی نجفدری در اظهاراتی با بیان اینکه جریان نقد در ایران نهادینه نشده است، گفت: وقتی جریان نقد در ایران نهادینه نشده باشد زمینه کامل و کافی برای ورورد به حوزه نشر آثار تازه در کشور نیز وجود نخواهد داشت.

وی افزود: بر همین اساس در انتشارات علمی و فرهنگی به این فکر افتادیم که جریان نقد را ساماندهی کنیم و بر همین اساس جریان نقد آثار موسسه را در قالب سلسله نشست‌هایی سازماندهی کردیم که در سال جاری برگزار خواهد شد.

همچنین در این نشست احمد سمیعی گیلانی در سخنانی با بیان اینکه جریان نقد موجود در ایران، جریانی حقیقی نیست، گفت: نقد در جهان امروز به معنی نقد جاری حاکم در ایران نیست. ما در فرهنگ خودمان جریان نقد عالی و با کیفیت را در قدیم داشته‌ایم، اما امروزه فراموش شده است. شما به کتاب‌های تفاسیر فلسفی بر برخی از اشعار بزرگان ادب فارسی نگاه کنید. آیا کتابی مثل تحافهالفلاسفه غزالی چیزی جز نقد است.   

وی ادامه داد: منتقد باید برای نقد یک اثر ادبی به مسائل زیادی اشراف داشته باشد، کتاب‌های زیادی خوانده باشد و بداند که وقتی با یک متن روبرو می‌شود، چقدر از آن اقتباسی است و چقدر از آن حاصل تالیف است و از همه مهمتر چقدر از این کتاب قابلیت درک توسط مخاطب را دارد.

سمیعی گیلانی افزود: یک اثر ادبی وقتی می‌میرد که نقدی بر آن وارد نشده باشد. اثر تا زمانی که نقد نشده باشد، زنده نیست و زندگی آن را باید بسته به آن دانست.

در ادامه کامران فانی نیز در سخنانی کتاب را کالایی معرفی کرد که علی رغم موقعیت فرهنگی خود یک موقعیت اقتصادی را نیز با خود فراهم می‌آورد و افزود: اگر نویسنده کتاب قادر نباشد نقش سرمایه‌ای کتاب را در متن اثر خود بگنجاند، بدون شک نمی‌تواند اثری درخور اعتنا برای مخاطب خود بیافریند.

وی ادامه داد: نیاز ما به نقد، امروزه نیاز به جریانی است که بتواند هر دو جنبه اقتصادی و فرهنگی کتاب را مد نظر بیاورد. از سوی دیگر باید دید که جریان نقد تا چه اندازه می‌تواند به مخاطب کمک کند تا با اثر بیشتر جذب شود.

فانی ادامه داد: در ایران نقد به معنی حقیقی کم بوده است و آنچه داریم به معنی حقیقی کلمه نقد سبک زده و شتابزده است، نه تحمل دارد و نه تحول دارد و هیچ کدام از وظایف خود را انجام نمی‌دهد.

وی همچنین خواستار توجه به نقد شفاهی در کشور شد و گفت: باید جریان معرفی کتاب به دوستانمان را بیشتر جان دهیم و تنها با این روش است که کتاب بیشتر در جامعه ترویج پیدا می‌کند.

سعیدرضا عاملی نیز در این نشست در سخنانی اظهار داشت: نقد به طور مستقیم سراغ حقیقت نمی‌رود، بلکه به سراغ فردی می‌رود که حقیقتی را گفته است. البته برخی معتقدند نقد مانند آیینه‌ای است که یک متن بازنمایی شده را به مخاطبش باز می‌گرداند، اما اگر نقد را یک ساختار در نظر بگیریم، می توان آن را نوشتاری دانست که با تاریخ پیوند دارد.

وی تاکید کرد: در نقد باید به سراغ علت‌ها رفت و حقایق را شناخت و تنها در این زمینه است که می‌توان نیاز جامعه را در آن شناخت و بازنمایی کرد.

عاملی همچنین با اشاره به جریان نقد در فضای مجازی گفت: اولین مساله ما در این زمینه عدم رعایت قانون حق مولف در کشور است.

وی ادامه داد: وقتی یک فایل در فضای مجازی وارد می‌شود، بی‌نهایت مخاطب پیدا می‌کند و لذا نباید نقد در این فضا را نادیده گرفت.