به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا،’ارزیابی سریع بهداشتی’ نخستین اقدامی است که باید پس از بروز هر نوع بحران طبیعی و غیرطبیعی و اعلام وضعیت‌های اضطراری عمومی و پیچیده، با توجه به گستردگی حادثه از سوی گروه‌های امدادرسان انجام شود.
هدف از ارزیابی سریع وضعیت بهداشتی، اثبات وجود وضعیت‌های اضطراری عمومی و پیچیده در منطقه آسیب، توصیف نوع، اثر، تحول و گسترش احتمالی وضعیت بحرانی در جامعه متاثر و آسیب دیده، سنجش و ارزیابی اثر کنونی و تاثیر بالقوه وقوع بلایا بر وضعیت سلامت مردم و خدمات بهداشتی درمانی و وسعت خسارات سایر بخش‌هایی که با امر بهداشت و درمان ارتباط دارند، است.
تجربیات و مطالعات انجام شده از سوی کارشناسان مدیریت بحران و سوانح نشان می‌دهد که پس از وقوع بلایای طبیعی، همه‌گیری ناشی از بیماری‌های عفونی معمولا بدلیل وجود عامل بیماری در جامعه آسیب‌دیده قبل از وقوع حادثه، سانحه یا فاجعه بوده است.
مهم ترین، این همه‌گیری‌ها شامل شیوع بیماری های سرخک، بیماری های اسهالی، عفونت های حاد تنفسی و مالاریا و در درجه بعدی مننژیت منگوکوکسمی، هپاتیت، تب تیفوئیدی و تب تیفوسی پس از وقوع هر بلا، بلافاصله نظام مراقبت از بیماری ها باید بصورت فعال در آمده و نظام ثبت و گزارش دهی آن نیز بصورت فعال عمل کند.
تنها در طول یک قرن گذشته بیش از یکهزار و ۱۵۰ مورد زمین لرزه مرگبار در ۷۵ کشور جهان رخ داده است که بیش از ۸۰ درصد مرگ و میرهای حاصل از این رویداد طبیعی در ۶ کشور جهان بوقوع پیوست و متاسفانه ایران با تلفاتی بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر و خساراتی افزون بر میلیاردها ریال در زمره این کشورها بوده است.
پهناور بودن سرزمین ایران و ویژگی های خاص جغرافیایی، اقلیمی و زیست محیطی آن سبب شده که از ۴۱ نوع حادثه طبیعی شناخته شده درجهان، ۳۱ نوع آن در ایران امکان وقوع داشته باشد که سیل و زمین لرزه دراین میان بیشترین سهم را به خود اختصاص داده، به نحوی که هرازگاهی یکی از این دوسانحه طبیعی بخشی از کشور را تخریب کرده و خسارات زیادی وارد می سازد.
طبق هشدار کمیته اضطراری فجایع طبیعی (DEC)، هم اکنون بیشترین نگرانی های سازمان های امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهرهای بزرگ جهان از جمله تهران، استانبول در ترکیه و کاتماندو در نپال است.
با توجه به تجربیات گروه های امداد و نجات بین‌المللی، بحران های پیچیده، موقعیت هایی هستند که در آنها علت ایجاد بحران وپیامدهای آن به طور مستقیم با مسایل سیاسی مرتبط است و از ویژگی های این بحران ها، بی ثباتی با درجات متغیر تا فروپاشی قدرت اداره کشور در زمان وقوع بحران یاد شده است.
به اعتقاد کارشناسان خبره و بر جسته مدیریت بحران در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته، این امـر منجـر بـه از دسـت رفـتن کنترل دولت بر روند امور جاری و ناتوانی دستگاه های امدادرسان در تامین نیازهای اولیه و حیاتی شهروندان در ارایه خدمات بهداشتی و غذایی می شود.
بنابر تجربیات مدیران بحران حاضر در عملیات‌های گسترده و پیچیده امداد رسانی به آسیب‌دیدگان انواع حوادث و سوانح، در این فوریت‌ها مداخله سـریع و مناسب دستگاه‌های درگیر جهت ساماندهی جمعیت آسیب‌دیده و متاثر از نوع بحران بسیار مهم و حیاتی است.
این کارشناسان بر این عقیده‌اند که اجرای پیشگیری درسـطوح سه گانه مدیریت بحران و حفظ سلامت مردم در مناطق متاثر از بحران و درگیر از نوع حادثه، ارزیابی سریع بهداشتی جهت تخمین وسعت فاجعه وامکانات مـورد نیاز در راستای تامین سلامت مردم منطقه در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ضروری و لازم است.
براساس اظهارات این کارشناسان امداد و نجات، در حوادث و سوانح اثرات و عوارض بحران‌های پیچیده بر روی بهداشت عمومی و سلامت مردم بسیار زیاد و تاثیرگذار خواهد بود که می‌توان به آوارگی مردم و تجمع آنان در اردوگاه‌های اسکان اضطراری و موقت، از دست دادن تجهیزات و امکانات تولید مواد بهداشتی، دارویی و غذایی، کاهش ذخائر مواد غذایی، کاهش تولید و مبـادلات اقتصادی، درگیری‌های مسلحانه و ناامنی‌های که ممکن است دسترسی به نواحی وسیعی از مملکت را محدود کرده و ارائـه خـدمات بهداشـتی، کنتـرل و پایش را دچار اختلال کند، اشاره کرد.
بنابراین با اشاره به تمام عوامل یاد شده، دستیابی مردم به مراقبت‌های بهداشتی و سـایر منـابع، دقیقـا در زمانی که در آسیب‌پذیرترین وضعیت قرار دارند، کاهش می‌یابد که نتیجه آن افزایش خطر مرگ و میـر افراد متاثر و درگیر بحران‌های پیچیده اسـت کـه محـدود بـه منطقه بحرانی نخواهد بود و سایر کشور را نیز در بر خواهد گرفت.
از آنجایی که دسترسی عادلانه به خدمات سریع بهداشتی در بحران های پیچیده، نقش اصلی را در ثبات جامعه آسیب‌دیده و روند آرامش و صلح بازی می کند، ارزیابی سریع و در عین حال جامع جهت برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت در راسـتای نیـل بـه ایـن هـدف، بـسیار مهـم و ضروری است.
در تمام بحران‌های طبیعی، غیرطبیعی و انسان ساخت گروه‌های ارزیابی سریع بهداشتی نقش حساس و مهمی در حوزه مدیریت عملیات و امدادرسانی ایفا می‌کنند که یکی ازمهم‌ترین این نقش‌ها، متعادل‌سازی ارایه انواع خدمات بهداشتی و درمانی به مردم مناطق آسیب دیده است.
اغلب کارشناسان و محققان مدیریت بحران براین باورند که در همه مراحل بروز و وقوع سوانح طبیعی، غیرطبیعی و انسان‌ساخت، مردم مناطق متاثر از نوع حادثه و آسیب‌دیدگان باید اطلاعات درست و کاملی درباره دریافت خدمات بهداشتی و نیز راهنمایی‌های آموزشی برای انجام رفتار درست بهداشتی را هنگام رویارویی با حوادث و سوانح یاد شده، از گروه‌های ارزیاب سریع بهداشتی دریافت کنند.
ارزیابی سریع بهداشتی، مهمترین نقش را در انتقال آگاهی‌رسانی عمومی به جامعه آسیب‌دیده و مدیران دخیل در امر مدیریت بحران و سوانح درخصوص اطلاعات مربوط به آثار حادثه، تلفات انسانی، خسارت‌های مادی و اقتصادی، آثار منفی بر زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی و اطلاعات مربوط به نیازها و اولویت‌های بازماندگان پس از حادثه را برعهده دارد.
گزارش از: فرهاد شرف پور
اجتمام**۷۰۲۹
انتهای خبر / خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) / کد خبر ۸۰۱۲۸۵۷۷
ایرنا: خبرگزاری جمهوری اسلامی