علی شاهدیان، ایران هسته ای- فاصله مذاکرات استانبول ۲ تا مذاکرات بغداد، فاصله ای است که می توان آن را به دقیق ترین معنای کلمه، مملو از اشتباهات محاسباتی از جانب ۱+۵ داست.
مهم ترین راهبرد ایران در مذاکرات بغداد تصحیح این اشتباهات محاسباتی و تلاش برای جایگزین کردن آنها با محاسبات درست بود.
نخستین محاسبه ای که ۱+۵ با آن وارد بغداد شد این بود که مذاکره کنندگان ایرانی آماده امتیازدهی هستند. این امر دوعلت داشت:
یکی اینکه غربی ها تصور می کردند این گروه به عنوان نماینده حاکمیت مهم ترین هدف خود را کاستن از فشار تحریم هایی قرار داده است که به زعم آنها اکنون فشار زیادی بر ایران وارد می کند و نظام نسبت به افزایش تاثیر آن نگران است.
و دوم، گروه ۱+۵ کاملا با این تحلیل به بغداد آمده بود که عملیات روانی صورت گرفته روی افکار عمومی ایران در فاصله مذاکرات استانبول ۲ تا بغداد جواب داده و نوعی توقع فراگیر برای مصالحه با غرب به عنوان تنها راه حل مشکلات اقتصادی در میان مردم ایران شکل گرفته است. بنابراین، غربی ها تصور می کردند تیم ایرانی با نوعی فشار افکار عمومی در داخل برای مصالحه فوری با غرب مواجه است که به دلایل مربوط به سیاست داخلی مجبور است فورا به آن پاسخ بدهد.
به دلیل جای گیر شدن همین تحلیل ها در ذهن مذاکره کنندگان غربی بود که آنها دور اول مذاکرات در صبح روز چهارشنبه (۳ خرداد/ ۲۳ مه) را با شیبی تند آغاز کردند و آنطور که منابع غربی خود روایت کرده اند از ایران خواستند –دقیقا همانطور که اسراییل در نظر داشت- غنی سازی ۲۰ درصد را متوقف کند، تاسیسات فردو را تعطیل نماید و تمام مواد ۲۰ درصد غنای خود را به خارج از کشور بفرستد.
در پیش گرفته شدن راهبرد درخواست های حداکثری از جانب ۱+۵ دلیلی جز این نداشت که گروه ۱+۵ با محاسباتی شکل گرفته درباره حتمی بودن آمادگی طرف ایرانی برای امتیاز دهی به بغداد آمده بود.
در مقابل راهبرد تیم ایرانی در بغداد دقیقا این بود که این دو اشتباه محاسباتی را تصحیح کرده و از مسیر آینده مذاکرات توهم زدایی کند.
در گام اول، مذاکره کنندگان ایرانی به آشکارترین و صریح ترین وجه ممکن به طرف مقابل خود نشان دادند که هیچ نیازی به مصالحه زودهنگام با آنها احساس نمی کنند و دستور کار مذاکراتی آنها هم مصالحه به هر قیمت نیست.
آنگونه که برخی دیپلمات ها برای «ایران هسته ای» روایت کرده اند مذاکره کنندگان ایرانی حتی یک کلمه درباره ضرورت لغو تحریم ها –یعنی همان چیزی که طرف غربی تصور می کرد ایران برای آن به بغداد آمده و از این حیث سخت در اضطرار است- به زبان نیاوردند و فقط بر ضرورت به رسمین شناخته شدن حق غنی سازی ایران تاکید کردند.
در مرحله بعد، ایران به جای اینکه برای معامله با غرب از خود ذوق زدگی نشان بدهد، شرایط لازم و کافی برای شکل گیری هرگونه تفاهم مبتنی بر همکاری از موضع کاملا برابر را برای گروه ۱+۵ به شکلی کاملا شفاف ترسیم کرد به گونه ای که در انتهای روز دوم مذاکرات امریکایی ها به خوبی می دانستند «مشخصات یک معامله امکانپذیر» چیست.
این رفتار تیم ایرانی برای طرف غربی شوک آور بود. تیم ۱+۵ خود را آماده کرده بود تا در مقابل خواهش طرف ایرانی برای کاهش تحریم ها، تا می تواند قیمت را بالا ببرد و ضمن انکار حقوق ایران، حداکثر امتیاز را مطالبه کند. اما استغنای طرف ایرانی و اعتماد به نفس غیر منتظره آن، تمام این بازی را به هم ریخت. در همان روز اول غربی ها دانستند که ایران نه فقط آماده امتیاز دادن و نیازمند مصالحه نیست، بلکه به خوبی نیاز غرب به تداوم مذاکرات و کنترل شدن سطح تنش را درک کرده و در ازای هر گامی که بنا به برداشتن آن باشد، نقدا امتیاز طلب می کند.
ماحصل این راهبرد مذاکراتی آن بود که غربی ها دریافتند هم درباره طرز فکر نتصمیم گیرندگان درون نظام ایران و هم درباره نوع نگرش و توقعات مردم ایران به مذاکرات به خطا رفته اند.
کارشناسان نزدیک به موضوع می گویند ایران عقیده داشت از آنجا که احتمالا یک مسیر طولانی مذاکراتی در پیش است، این تصحیح محاسباتی کاملا ضرورت دارد تا گروه ۱+۵ با نگاهی خالی از توهم به مسکو بیاید.
بولتن نیوز