افسردگی در کودکان

افسردگی نوعی اختلال روحی روانی جدی است که اگر کودکان به آن دچار شوند، لذت و شادی را از زندگی‌شان می‌گیرد. اینکه کودک گاهی اوقات شاد و گاهی غمگین باشد، به خصوص اگر یکی از اطرافیانش را از دست داده باشد و یا به یک خانه و شهر جدید نقل مکان کرده باشند برای یک هفته طبیعی است. اما اگر این احساسات بیش از چند هفته و یا چند ماه طول بکشد، می‌تواند علامتی از افسردگی باشد. متخصصان سابقاً می‌گفتند، افسردگی اختلالی است که فقط بزرگسالان به آن مبتلا می‌شوند؛ اما این روزها همه می‌دانیم که حتی کوچک‌ترین کودکان نیز ممکن است دچار افسردگی شوند. این کودکان هر چه زودتر باید تحت درمان قرار گیرند. از هر ۱۰۰‌کودک، ۳ نفر و از هر ۱۰۰ نوجوان، ۹ نفر افسرده است؛ البته افسردگی از نوع شدید. علی‌رغم افزایش آگاهی‌ها و بینش مردم باز هم بسیاری از کودکان مبتلا به افسردگی مورد درمان قرار نمی‌گیرند؛ چرا که اغلب تشخیص افسردگی و یا تغییر حالت‌های معمولی در کودکان بسیار دشوار است و از طرفی افسردگی کودکان با افسردگی بزرگسالان فرق دارد. اگر کودک شما برخی علائم افسردگی را دارد و شما نگران هستید که آیا او نیز دچار افسردگی است یا خیر، بهتر است ابتدا با علائم اصلی افسردگی در کودکان آشنا شوید. با کودک خود حرف بزنید تا از احساساتش آگاه شوید. در صورت شک بیشتر، حتماً به یک مشاور مراجعه کنید. هر چه زودتر او را مورد درمان قرار دهید، سریع‌تر بهبود می‌یابد. 

علائم

 بدخلقی‌ و ترشرویی، غمگینی و احساس خستگی در بیشتر مواقع   لذت نبردن از تمام چیزهایی که قبلا لذت می‌برد   کاهش یا افزایش وزن   خواب بیش از اندازه زیاد یا بسیار کم  احساس درماندگی، بی‌ارزشی و گناهکاری   مشکل در تمرکز، فکر کردن و تصمیم‌گیری   فکر کردن به مرگ بیش از حد معمولاین علائم معمولاً در ابتدا مورد توجه قرار نمی‌گیرند و ممکن است در کودکان مختلف نیز فرق داشته باشند.  کودکان بسیار کم سن و سال دچار کمبود انرژی می‌شوند. احساسات و عواطف کمی از خود بروز می‌دهند، احساس بیچارگی می‌کنند و به هنگام خواب مشکل دارند. کودکانی که در مرحله دبستان هستند، علائم افسردگی را با سردرد و دل درد بروز می‌دهند. علاقه‌ای به بودن در کنار دوستانشان ندارند و در بیشتر فعالیت‌ها شرکت نمی‌کنند؛ حتی فعالیت‌هایی که پیش از آن دوست داشتند انجام دهند. کودکانی که در این مقطع سنی، افسردگی حاد را تجربه می‌کنند، ممکن است چیزهایی را ببینند و یا صداهایی بشنوند که وجود ندارند (دچار توهم می‌شوند). کودکان بزرگتر در مرحله نوجوانی، پرخواب شده، بسیار کند حرف می‌زنند و اغلب نیز درگیر توهم می‌شوند.  در افسردگی متوسط یا شدید کودک احساس کم بودن می‌کند؛ تا جایی که امیدش را از دست داده و میل به مردن دارد. اما خوشبختانه افسردگی کودکان در هر حالتی قابل درمان است. 

تشخیص 

تشخیص افسردگی کودکان کمی دشوار است. پزشک برخی سوالات و آزمایش‌های فیزیکی را انجام می‌دهد. تا از وضعیت کنونی کودک مطلع شود. او باید از طرز فکر، عملکرد و احساسات کودک آگاه شود؛ زیرا برخی از بیماری‌ها علائمی دارند که بسیار شبیه افسردگی هستند؛ مثل کم‌کاری تیروئید و کم‌خونی. کودکی که مبتلا به افسردگی است، احتمالاً مشکلات دیگری نیز دارد؛ مثل نگرانی و اضطراب، کمبود توجه و اختلال «ADHD» و اختلال خوردن. پزشک معالج با پرسیدن سوالات بیشتر به این شرایط پی می‌برد و براساس آنها درمان صحیح را پیشنهاد می‌کند. 

دلایل

دلیل واقعی افسردگی هنوز مشخص نیست؛ اما پزشکان و روانپزشکان معتقدند عدم تعادل در مواد شیمیایی موجود در مغز روی رفتار انسان اثر می‌گذارد. عواملی که این مواد شیمیایی را از حالت تعادل خارج می‌کند، عبارتند از:  وقایع استرس‌زا، مثل تغییر مدرسه، طلاق پدر و مادر و یا مرگ یکی از افراد خانواده  مصرف برخی داروها، مثل استروئیدها و نارکوتیک‌ها برای کاهش درد  سابقه خانوادگی (زمینه ژنتیکی). در برخی از کودکان افسردگی زمینه ارثی دارد

درمان 

معمولاً نخستین گام در جهت درمان افسردگی کودکان، آموزش دادن به کودک و خانواده اوست. آنها باید در مورد افسردگی اطلاعات کافی داشته باشند تا بتوانند گام های بعدی را بردارند. این آگاهی باعث می‌شود هم خود را بیشتر ملامت نکنند و هم سایر افراد خانواده در مواقع نیاز بدانند چگونه باید عمل کنند. مشاوره با کودک احساس او را بهتر می‌کند، نوع مشاوره بستگی به سن و سال او دارد. کودکان کوچک‌تر با روش «بازی درمانی» کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان با روش‌های رفتاری- شناختی معالجه می‌شوند. این روش‌های درمانی به آنها کمک می‌کند تا افکار منفی را که به وجود آورنده احساسات منفی هستند، از خود دور سازند. در صورتی که افسردگی کودک بسیار شدید باشد، از دارو  استفاده می‌شود. معمولاً ترکیب دارو درمانی و مشاور بهترین نتیجه را می‌دهد. گاهی اوقات افسردگی کودک به قدری شدید است که لازم است مدتی در بیمارستان بستری شود. کارهایی که در محیط خانه برای بهبودی سریع‌تر کودکان می‌توان انجام داد: کاری کنید که او به طور مرتب ورزش کند، غذاهای سالم‌تر بخورد و به اندازه کافی بخوابد.  اگر برای کودک‌ دارویی تجویز شده است، نسبت به مصرف درست آن توجه داشته باشید.  زمانی به حرف زدن و گوش دادن به حرف‌های کودک خود اختصاص دهید. از او درباره احساساتش سوال کنید و عشق و حمایت خود را نسبت به او نشان دهید.  مرتباً به او یادآوری کنید که به زودی همه‌چیز درست خواهد شد. 

چند نکته درباره داروهای ضدافسردگی 

معمولاً داروهای ضدافسردگی در کودکان موثر هستند و به درمان افسردگی آنها کمک می‌کنند؛ اما باید نکاتی را پیرامون آنها بدانید: کودکانی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند، باید تحت مراقبت باشند. این داروها در برخی کودکان باعث تقویت فکر خودکشی می‌شود؛ به خصوص در چند هفته نخست مصرف. اگر کودک شما از این داروها استفاده می‌کند، علائم هشداردهنده خودکشی را بدانید تا بتوانید در اسرع وقت به او کمک کنید. برخی از مهم‌ترین علائم آن عبارتند از:  حرف زدن، نقاشی کشیدن و نوشتن راجع به مرگ  بی‌میلی و بی‌اهمیتی نسبت به همه چیز  دوری از خانواده و دوستان  تمایل به انجام خودکشی با استفاده از قرص و برخی چیزهای دیگر.  ۱- ۳ هفته پس از مصرف داروهای ضدافسردگی، معمولاً حال کودک رو به بهبودی می‌رود؛ اما برای آنکه شاهد نتایج بهتری باشید، باید ۶- ۸ هفته صبر کنید. اگر بعد از گذشت سه هفته کوچک‌ترین تغییری در روند بهبود کودک‌تان مشاهده نکردید، به پزشک مراجعه کنید و از او کمک بگیرید.  هیچ‌گاه به طور سرخود و بدون مشورت پزشک داروهای کودک تان را یکباره قطع نکنید؛ می‌تواند بسیار خطرناک باشد. معمولاً پزشک معالج با کاهش دز مصرفی اقدام به قطع دارو می‌کند.