اگر زیاد ترش می کنید، بخوانید

حدود ۲۰ درصد غربی ها به بیماری گوارشی ریفلاکس معده به مری مبتلا هستند اما آمار دقیقی از مبتلایان به این بیماری در میان شرقی ها وجود ندارد…
با این حال به نظر می رسد که آمار ابتلا به ریفلاکس به دلیل عادت های نادرست غذایی که در میان مردم سراسر دنیا رواج پیدا کرده است، در شرق و غرب دنیا تقریبا یکی باشد. ریفلاکس به معنای برگشت محتویات معده به مری یا برگشت محتویات اثنی عشر به معده است. خیلی از افراد جامعه از اصطلاح ترش کردن، به جای ریفلاکس استفاده می کنند. این حالت ایجادشده برای آنها (ترش کردن)، دقیقا همان ریفلاکسی است که پزشکان از آن صحبت می کنند.
در «سفره سالم» این هفته دکتر شهرام آگاه، فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ما را بیشتر با این بیماری نسبتا شایع گوارشی آشنا کرده است.

دلیل ایجاد ریفلاکس چیست؟
در حالت عادی به دلیل حرکت های نرمال و فشارهای طبیعی دریچه های موجود در دستگاه گوارشی، محتویات معده به مری یا محتویات اثنی عشر به معده برنمی گردند. در حالی است که ابتلا به بیماری ریفلاکس، باعث شل شدن دریچه ها، کاهش عملکرد آنها و برگشت غذا به مری و معده می شود و حالت ترش کردن را بعد از غذا خوردن به وجود می آورد. هرچند که عوامل متعددی در ابتلا به ریفلاکس نقش دارند، اما شاید بتوان افزایش بیش از حد دفعات شل شدن اسفنکتر تحتانی مری را شایع ترین دلیل ابتلا به این ناراحتی گوارشی دانست.
معمولا شیوع ریفلاکس معده به مری که حالت ترش کردن را برای فرد به وجود می آورد، بیشتر از ریفلاکس اثنی عشر به معده است. اگر این مشکل شایع گوارشی، مداوم ایجاد بشود و بیمار درمان آن را پشت گوش بیندازد، ممکن است با عوارض ناشی از آن مانند التهاب یا زخم مری مواجه شود.

بارزترین نشانه هایش چیست؟
فردی که از مشکل گوارشی ریفلاکس رنج می برد، ممکن است دچار نشانه های گوارشی مانند سوزش سر دل، تهوع، نفخ، آروغ، درد پشت جناغ، درد در ناحیه مری یا حتی در مواردی هم علایم غیرگوارشی مثل تنگی نفس، سرفه، تشدید آسم، درد فک ها، گوش درد، سینوزیت های مکرر یا مشکلات ریوی شود.

روش تشخیص اش چیست؟
تشخیص این ناراحتی معمولا با شرح حال گرفتن از بیمار و معاینه بالینی او امکان پذیر است و نیازی به انجام اقدام های تشخیصی دیگر نیست. بعد از تشخیص بیماری و بنا بر شدت و ضعف آن، به بیمار توصیه های درمانی لازم انجام می شود. البته ممکن است در موارد خاصی، برای تشخیص ریفلاکس به انجام اقدام های تشخیصی دیگری مانند آندوسکوپی یا pH متری ۲۴ ساعته یا عکسبرداری هم نیاز باشد.

درمان ریفلاکس چگونه است؟
بیماران مبتلا به ریفلاکس به سادگی با دارودرمانی و رعایت رژیم غذایی خاص بهبود می یابند. این بیماران باید از مصرف غذاهای چرب و حجیم خودداری کنند و بین غذا، آب و مایعات ننوشند. مصرف غذاهای آبکی و شل هم به این افراد توصیه نمی شود. بیماران مبتلا به ریفلاکس نباید بلافاصله پس از صرف غذا دراز بکشند. ضمن اینکه مصرف سیگار، دخانیات و مشروبات الکلی هم برایشان ممنوع است.

آیا درست است که اضافه وزن و پرخوری هم باعث تشدید ریفلاکس می شود؟
بله، به همین دلیل تمام افراد چاق یا دارای اضافه وزن که از ریفلاکس معده به مری رنج می برند، باید حتما زیر نظر متخصص تغذیه و با برنامه غذایی مناسب، وزنشان را پایین بیاورند و از پرخوری اجتناب کنند. این بیماران باید آهسته غذا بخورند و در صورت امکان، ۵ دقیقه بعد از صرف غذا کمی راه بروند تا امکان بازگشت محتویات معده به مری شان کم شود.

حدود ۲۰ درصد غربی ها به بیماری گوارشی ریفلاکس معده به مری مبتلا هستند اما آمار دقیقی از مبتلایان به این بیماری در میان شرقی ها وجود ندارد…
با این حال به نظر می رسد که آمار ابتلا به ریفلاکس به دلیل عادت های نادرست غذایی که در میان مردم سراسر دنیا رواج پیدا کرده است، در شرق و غرب دنیا تقریبا یکی باشد. ریفلاکس به معنای برگشت محتویات معده به مری یا برگشت محتویات اثنی عشر به معده است. خیلی از افراد جامعه از اصطلاح ترش کردن، به جای ریفلاکس استفاده می کنند. این حالت ایجادشده برای آنها (ترش کردن)، دقیقا همان ریفلاکسی است که پزشکان از آن صحبت می کنند.
در «سفره سالم» این هفته دکتر شهرام آگاه، فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ما را بیشتر با این بیماری نسبتا شایع گوارشی آشنا کرده است.

دلیل ایجاد ریفلاکس چیست؟
در حالت عادی به دلیل حرکت های نرمال و فشارهای طبیعی دریچه های موجود در دستگاه گوارشی، محتویات معده به مری یا محتویات اثنی عشر به معده برنمی گردند. در حالی است که ابتلا به بیماری ریفلاکس، باعث شل شدن دریچه ها، کاهش عملکرد آنها و برگشت غذا به مری و معده می شود و حالت ترش کردن را بعد از غذا خوردن به وجود می آورد. هرچند که عوامل متعددی در ابتلا به ریفلاکس نقش دارند، اما شاید بتوان افزایش بیش از حد دفعات شل شدن اسفنکتر تحتانی مری را شایع ترین دلیل ابتلا به این ناراحتی گوارشی دانست.
معمولا شیوع ریفلاکس معده به مری که حالت ترش کردن را برای فرد به وجود می آورد، بیشتر از ریفلاکس اثنی عشر به معده است. اگر این مشکل شایع گوارشی، مداوم ایجاد بشود و بیمار درمان آن را پشت گوش بیندازد، ممکن است با عوارض ناشی از آن مانند التهاب یا زخم مری مواجه شود.

بارزترین نشانه هایش چیست؟
فردی که از مشکل گوارشی ریفلاکس رنج می برد، ممکن است دچار نشانه های گوارشی مانند سوزش سر دل، تهوع، نفخ، آروغ، درد پشت جناغ، درد در ناحیه مری یا حتی در مواردی هم علایم غیرگوارشی مثل تنگی نفس، سرفه، تشدید آسم، درد فک ها، گوش درد، سینوزیت های مکرر یا مشکلات ریوی شود.

روش تشخیص اش چیست؟
تشخیص این ناراحتی معمولا با شرح حال گرفتن از بیمار و معاینه بالینی او امکان پذیر است و نیازی به انجام اقدام های تشخیصی دیگر نیست. بعد از تشخیص بیماری و بنا بر شدت و ضعف آن، به بیمار توصیه های درمانی لازم انجام می شود. البته ممکن است در موارد خاصی، برای تشخیص ریفلاکس به انجام اقدام های تشخیصی دیگری مانند آندوسکوپی یا pH متری ۲۴ ساعته یا عکسبرداری هم نیاز باشد.

درمان ریفلاکس چگونه است؟
بیماران مبتلا به ریفلاکس به سادگی با دارودرمانی و رعایت رژیم غذایی خاص بهبود می یابند. این بیماران باید از مصرف غذاهای چرب و حجیم خودداری کنند و بین غذا، آب و مایعات ننوشند. مصرف غذاهای آبکی و شل هم به این افراد توصیه نمی شود. بیماران مبتلا به ریفلاکس نباید بلافاصله پس از صرف غذا دراز بکشند. ضمن اینکه مصرف سیگار، دخانیات و مشروبات الکلی هم برایشان ممنوع است.

آیا درست است که اضافه وزن و پرخوری هم باعث تشدید ریفلاکس می شود؟
بله، به همین دلیل تمام افراد چاق یا دارای اضافه وزن که از ریفلاکس معده به مری رنج می برند، باید حتما زیر نظر متخصص تغذیه و با برنامه غذایی مناسب، وزنشان را پایین بیاورند و از پرخوری اجتناب کنند. این بیماران باید آهسته غذا بخورند و در صورت امکان، ۵ دقیقه بعد از صرف غذا کمی راه بروند تا امکان بازگشت محتویات معده به مری شان کم شود.