بررسی رابطه دیپلماتیک ایران و امریکا

خبرگزاری آریا- برنامه “مناظره” رادیو گفتگو با حضور صادق زیباکلام (استاد دانشگاه تهران کارشناس مسائل سیاسی) و حمیدرضا ترقی (عضو شورای مرکزی جمعیت م‍ؤتلفه) به ارزیابی و بررسی رابطه میان ایران و امریکا پرداخت. 
به گزارش خبرگزاری آریا، در ابتدای برنامه صادق زیباکلام (استاد دانشگاه تهران) با اشاره به رویکرد ایران و امریکا در ۳دهه گذشته گفت:«من علت عملکرد اسامه بن لادن و کمونیست ها را می دانم. القاعده معتقد است که کل نظام غرب کفر است و به همین دلیل کار بمب گذاری را در سراسر اروپا انجام می دهد. کمونیست ها و استالین هم معتقد بودند که امریکا استعمارگر است اما متأسفانه هنوز علت دشمنی ایران با امریکا را نمی دانم.»
وی ادامه داد: «کودتای ۲۸ مرداد، سیاست های سرکوبگرانه امریکا طی ۲۵ سال، نابود کردن صنعت و کشاورزی در نتیجه اصلاحات ارضی و رواج فرهنگ غربی شاید علت این خصومت ها باشد اما معتقدم وقت آن است که علت عمده این دشمنی را از دیدگاه روانشناسی و جامعه شناسی بررسی کنیم.»
حمیدرضا ترقی (عضو شورای مرکزی جمعیت مؤتلفه) در ادامه بحث، درباره رویکرد امریکا طی سال های اخیر اظهارکرد: «عملکرد امریکا قبل از انقلاب، در کودتای ۲۸ مرداد تا حال حاضر نشان دهنده این است که این کشور به دنبال سلطه بر منابع ایران بوده است تا بدین وسیله اهداف خود را در منطقه پیش ببرد. از زمانی که توانایی سلطه امریکا با پیروزی انقلاب از بین رفت، دروازه دشمنی امریکا با ایران گشوده شد.»
این عضو شورای مرکزی جمعیت مؤتلفه درباره جمله معاون رئیس سازمان ملی امنیت امریکا که در روزنامه ها منتشر شده بود و با اشاره به محتوای آن افزود: «آنچه تاکنون تمام تحریکات امریکا را برای براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران با ناکامی مواجه ساخته است، اعتقاد مردم به ولایت فقیه است زیرا این موضوع برای ظرف اطلاعاتی امریکا واژه ای بی تعریف است.»
وی عنوان کرد: «در متن تمام طراحی های امریکا از تمام جنبه های اقتصادی و تهدیدات نظامی و تحمیل جنگ ۸ ساله براندازی ایران نقش کلیدی بازی می کرد. بنابراین رویکرد امریکا نسبت به ایران کاملا جنگ طلبانه بوده است و هیچ نشانه ای از دوستی با ایران در آن مشاهده نشده است و باید کاملا قانونی با آن برخورد شود.»
صادق زیباکلام در ادامه برنامه به بیان نقل قول رسمی در خصوص مذاکرات ایران با آمریکا پس از انقلاب پرداخت و افزود: «هشت ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ملاقاتی با حضور مرحوم مهندس بازرگان نخست وزیر وقت ایران، دکتر ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه و دکتر چمران وزیر دفاع ایران، در الجزایر بین رابرت گیتس، ورژینسکی و مقامات ارشد امریکا صورت می گیرد. ورژینسکی در آن ملاقات به بازرگان یادآوری می کند که این اولین دیدار رسمی سطح بالا بین ایران و امریکاست و امریکا انقلاب ایران را به رسمیت می شناسد و خصومتی با این نظام جدید ندارد و با ایران منافع مشترکی مانند اتحاد جماهیر شوروی دارد. بنابراین امریکا حاضر است بخشی از تسلیحاتی را که قراردادش در زمان شاه بسته شده است را به ایران بدهیم.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نباید به این مسأله بسنده کرد، تشریح کرد: «در تمام ملاقات هایی که بین سفیر امریکا ویلیام سالیوان در سال ۵۷ با مقامات انقلابی ایران صورت می گیرد، بر ایجاد دوستی تأکید شده است. اتفاقا سلطنت طلبان در انقلاب ایران معتقدند که امریکا به آنها کمک نکرده است.»
حمیدرضا ترقی در تقابل با با نظر زیباکلام، به نقد صحبت های وی پرداخت و ادامه داد: «ایشان همیشه نسبت به غربی ها خوشبین هستند و علی رغم تمام جنایات امریکا علیه ایران این تصور در ذهن آقای زبیاکلام ایجاد نمی شود که اعمال برژیسنکی با صحبت هایش متفاوت بوده است و امریکا میلیاردها دلار علیه ایران و تحریم خرج کرده است. اگر ایران حرف های برژیسنکی و امثال وی را اساس قرار می داد، انقلاب ایران از دست می رفت. دیروز خبری درباره آموزش امریکایی ها در اسرائیل و فرستاده شدن آنها به ایران برای ترور منتشر شد و این نشانه خصومت آمریکا نسبت به ایران است چون آن ها کشور ما را رقیب خود می دانند.»
این عضو شورای مرکزی جمعیت مؤتلفه مبارزه با استکبار را در دین اسلام طبیعی دانست و خاطرنشان کرد: «اسلام با شیطان و استکبار مخالف است و مبانی فکری ما با مبانی افکار استکبار مغایرت دارد و موضع ایران با امریکا دشمنی است. مسئولیت اعلام جنگ و صلح در قانون اساسی نیز بر عهده مقام معظم رهبری است و هرکس قصد گرفتن موضع ضعف در برابر امریکا را داشت، امام خمینی-ره- در مقابل آن ایستاد و الآن هم تکلیف این دوستی و دشمنی به وسیله رهبری مشخص می شود. بنابراین ایران نمی تواند در مقابل خون شهدا و ترورهای امریکا سکوت کند.»
صادق زیباکلام در پاسخ به نظر ترقی درباره رابطه با امریکا گفت: «آقای ترقی هر اتفاق رخ داده طی ۳۰ سال گذشته را به امریکا نسبت می دهند. جنگ را امریکایی ها به ایران تحمیل نکردند و این فکر صدام بود. بسیاری براین تصورند که اگر امریکا خواهان ثابت کردن حسن نیت خود به ایران است، دارایی های ایران را که در امریکا بلوکه شده است را به کشورمان برگرداند. اما این سخن دربرابر تسخیر لانه جاسوسی به وسیله ایران به نظر بی معنی است و این دارایی های ۱۳ میلیاردی بلوکه شده به عنوان پاسخ دولت امریکا در برابر این اقدام است. پس از آن ایران ۴۴۴ روز کارکنان سفارت امریکا را گروگان نگه داشت و نمایندگان ایران به الجزایر برای مذاکره رفتند و به توافقی به نام بیانیه الجزایر رسیدند که با قرارداد ترکمانچای برابری می کند. اما بر اساس آن توافق دادگاهی در لاهه هلند با مشارکت قاضیان، ایرانی هلندی و امریکایی تشکیل شد و آن دعاوی که طرفین نسبت به یکدیگر داشتند مطرح شد. یکی از دعاوی از سوی ایرانی های سیتی زن امریکا علیه ایران مطرح می شد که نسبت به مصادره اموالشان قبل از انقلاب اعتراض داشتند و اموالشان از محل دارایی های بلوکه شده ایران در امریکا پرداخت شد. در واقع میزان این پرداخت ها آن قدر افزایش یافت که ایران مجبور شد که به صندوق موجود در الجزایر اعتبار مالی بدهد.»
در ادامه برنامه حمیدرضا ترقی در خصوص تسخیر لانه جاسوسی امریکا اذعان داشت: «تسخیر لانه جاسوسی و امضای قرارداد الجزایر به وسیله بهزاد نبوی بود که به برقراری ارتباط با امریکا اعتقاد داشت و از آن می ترسید، صورت گرفت. امثال آقای زیباکلام حاضر نیستند حقیقت رابطه با امریکا را درک کنند و باید از مسأله بمباران هیروشیما تا دخالت در انتخابات کشورهای دیگر را در نظر بگیرند. امریکا در همه قسمت ها اعم از شورای امنیت و مجمع های جهانی نفوذ کرده است و می خواهد حرف خود را به کرسی بنشاند و به هیچ کس رحم نکرده و به راحتی نمی شود از کنار این مسائل گذشت. از نظر اقتصادی امریکا ضررهای بسیاری به ایران وارد کرده و مانع پیشرفت ایران شده است.»
وی با اشاره به لزوم توجه به مسأله دشمن شناسی تأکید کرد: «متأسفانه به ابعاد مختلف دشمن شناسی در جریان اصلاح طلب کشور توجه نشده است. لازمه کار سیاسی در جهان دشمن شناسی است و اگر نتوانیم دشمن را بشناسیم، پیشرفت نخواهیم کرد. بر همین اساس فکر می کنم امریکا درصدد سلطه طلبی بر کل کشورهای جهان است و این به کشور ما خلاصه نمی شود. در طی جنبش وال استریت مردم امریکا نیز نسبت به سیاست های این کشور معترضند و تمام جنایات اسرائیل با حمایت امریکا صورت می گیرد؛ این درحالی است که قانون گریزترین کشور در زمینه مسائل حقوق بشر امریکاست. ایران نمی تواند با چنین کشوری به جهات مختلف اجتماعی، سیاسی و دیپلماتیک ارتباط برقرار کند.»
حمیدرضا ترقی (عضو شورای مرکزی جمعیت مؤتلفه) در ادامه بحث، در رابطه با شرکت در یک کنفرانس ضد امپریالیسم و طرفدار مقاومت بیان کرد: «در بین این کشورها طرفدار کمونیست هم وجود داشت اما در اصل ضد امپریالیسم بودند. تمام این کشورها در آن کنفرانس از ایران و ونزوئلا به عنوان دو کشور پیشگام در زمینه استکبار جهانی تقدیر کردند کردند. بسیاری از این انجمن های خصوصی با وجود حضور در امریکا به نفع ایران در تظاهرات شرکت می کردند و ترور دانشمندان هسته ایی ایران را محکوم می کردند.»
صادق زیباکلام در تقابل با نظر ترقی در خصوص اینکه امریکا با کشورهای مستقل مشکل دارد، افزود: «در جهان ایران به عنوان تنها کشور مستقل شناخته نمی شود. ما باید به اوایل انقلاب برگردیم که در دهه ۵۰ گفتمان مارکسیسم چپ گفتمان غالب بود و بسیاری از مبارزان اعم از مبارزان اسلام گرا متأثر از این گفتمان بودند. من معتقدم بخشی از امریکا ستیزی به وجود آمده در سال های نخست انقلاب به دلیل این بود که مسلمانان رادیکال نگران مقابله با مارکسیسم بودند و می خواستند از آن عقب نباشند. علت دوام آمریکاستیزی در ایران این است که این مسأله در حال تبدیل شدن به هویت ماست و غیریت سازی بحث مهمی در درس های علوم سیاسی است که در آن می توانیم هویت خود را از ضدیت با دیگران بسازیم.»
در ادامه برنامه حمیدرضا ترقی (عضو شورای مرکزی جمعیت مؤتلفه) درباره موضع زیباکلام و نپذیرفتن واقعیت ارتباط با امریکا گفت: «کشورهایی که از سیاست امریکا تبعیت می کنند و خواسته این کشور را تأمین می نمایند، ممکن است در مسیر پیشرفت قرار بگیرند و امریکا به آن ها کمک کند اما این کمک به قیمت تأمین منافع امریکا تمام می شود. طبیعی است که ما نمی توانیم در جهت اهداف سلطه طلبانه امریکا حرکت کنیم چون ایدئولوژی به ما این اجازه را نمی دهد. جمله من خطاب به افراد خوشبین نسبت به این جمله امام خمینی-ره- است که می گویند، آن هایی که خواب امریکا را می بینند، خداوند بیدارشان کند. »
این عضو شورای مرکزی جمعیت مؤتلفه، موضوع مصر و سرنوشت مبارک را درس عبرتی برای همگان خواند و افزود: «مصر طی ۳۰ سال از تمام خواسته های امریکا تبعیت کرد اما تا به حال به هیچ گونه پیشرفت چشمگیری دست نیافته است. فقر و مشکلات اقتصادی مصر به دلیل اطلاعت از خواسته های امریکاست؛ در حقیقت امریکا هرجا خواسته است، کشورها پیشرفت کرده اند و هرجا نخواسته است آن کشور محکوم به شکست است.»
صادق زیباکلام در پاسخ به ترقی درباره علل پیشرفت مصر و پسرفت ترکیه عنوان کرد: «متأسفانه آقای ترقی به برنامه اقتصادی کشور ترکیه و مصر که موجب پیشرفت ترکیه و عقب افتادگی مصر شده است، توجهی ندارند.»
این استاد دانشگاه تهران در تقابل با گفته ترقی درخصوص ارتباط با امریکا به منزله پیشرفت است، یادآور شد: «من به اینکه اگر با امریکا ارتباط برقرار کنیم، پیشرفت می کنیم اعتقاد ندارم زیرا در جهان بسیاری از کشورها علی رغم ارتباط با امریکا عقب مانده هستند. من معتقدم که ما در ایران نیاز به غیریت سازی داریم.»
صادق زیباکلام در پاسخ به اینکه چرا پاکستانی ها که خارج از اصول معاهده ام.پی.تی سلاح هسته ای می سازند و امریکا از آن ها سؤال نمی کند، افزود: «پاکستان و هند بر نبود کشوری به نام اسرائیل اصرار نمی کنند و ایران تنها کشوری است که ضمن داشتن سلاح هسته ای بر نبود اسرائیل تأکید دارد.»
در انتهای برنامه حمیدرضا ترقی درباره اشغال سفارت آمریکا اضافه کرد: «قبل از اشغال سفارت آمریکایی ها توطئه خود را انجام داده و جنگ داخلی ایجاد کردند و تمام این دخالت ها در اسناد لانه جاسوسی موجود است. در واقع پس از آن است که دولت ایران تشخیص می دهد لانه جاسوسی مرکز تشکیل سازماندهی ضد انقلابی است، آن را تسخیر می کند؛ قبل از آن به لانه جاسوسی کاری نداشتند. کودتا و اقدام علیه نظام را امریکا شروع کرده است و هر وقت دست از سلطه گری برداشتند، ایران با آن ها مذاکره می کند.»
علاقه مندان به پیگیری مباحث روز سیاسی در برنامه “مناظره” می توانند دوشنبه ها از ساعت۲۱:۰۰روی موج اف.ام ردیف ۱۰۳٫۵ مگاهرتزشنونده این برنامه باشند.  
“مناظره” با سردبیری و تهیه کنندگی محمدرضا نظری و اجرای محمدرضا عسگری تقدیم مخاطبان اندیشمند رادیو گفتگو می شود.