با کودکانی که زود بالغ می شوند چگونه رفتار کنیم (بلوغ زودرس)

بلوغ زودرس بچه ها ، بچه هایی که زود بالغ می شوند (بلوغ زودرس) : رسیدن به مرحله ی بلوغ در پسرها به طور طبیعی از ۱۲ سالگی و در دخترها از ۱۱ سالگی بروز می کند. اما زمانی که علائم بلوغ زودتر از این سنین بروز کنند، صحبت از بلوغ زودرس به میان می آید که تبعات خود را دارد.

بلوغ جنسی مرحله ای از رشد انسان و مرحله ی ورود از کودکی به بزرگسالی است. زمانی که هورمون ها به یک مرحله ای از آمادگی می رسند، در مغز (ناحیه ی هیپوتالاموس و هیپوفیز) سیگنالی تولید می شود. این مناطق، تخمدان ها (در دختران) و بیضه ها (در پسران) را از طریق ناقل های عصبی تحریک می کنند تا هورمون های جنسی استروژن و تستوسترون ترشح شوند. این هورمون ها نیز باعث رشد و تکامل اندام های جنسی خارجی می شوند.

به موازات این تغییرات، غدد فوق کلیوی نیز هورمون های آندروژن تولید می کنند که در بروز موهای زاید زیر شکم و زیر بغل و همچنین تغییرات پوستی نقش دارند.

این تغییرات و رسیدن به مرحله ی بلوغ در پسرها معمولا و به طور طبیعی از ۱۲ سالگی و در دخترها از ۱۱ سالگی بروز می کند. اما زمانیکه علائم بلوغ زودتر از این سنین بروز کنند، صحبت از بلوغ زودرس به میان می آید که تبعات خود را دارد.

در این مطلب قصد داریم در خصوص این پدیده، علل و عوامل و اثرات آن روی سلامتی بیشتر صحبت کنیم.

بلوغ زودرس چیست؟

زمانی صبحت از بلوغ زودرس به میان می آید که مکانیسم بلوغ پیش از سن طبیعی و نرمال آن کلید بخورد. به این معنی که علائم بلوغ در پسرها قبل از ۹ سالگی و در دخترها قبل از ۸ سالگی بروز کند.

در صورت بلوغ جنسی زودرس، ویژگی های جنسی با سرعت بیش از حد طبیعی رشد کرده و دچار تحول می شود. معمولا بلوغ زودرس در دخترها رواج بیشتری دارد، به طوری که قبل از سن ۸ سالگی پستان ها شروع به رشد می کنند.

بلوغ زودرس چگونه خود را نشان می دهد؟

در بلوغ زودرس معمولا رشد جسمی در ابتدا با سرعت بیشتری رخ می دهد و سپس زمانی که علائم ظهور می کند متوقف می شود. در دخترها معمولا جوانه زدن زودهنگام پستان ها، بروز زودهنگام موهای زاید ناحیه ی تناسلی و شروع اولین پریودهای ماهانه مشاهده می شود. در پسرها نیز تغییراتی مانند حجیم شدن اندام های تناسلی، تغییر صدا، بروز اولین نعوظ ها و غیره دیده می شود.

بلوغ زودرس همچنین با تغییراتی در کیفیت پوست (چرب تر شدن پوست)، تغییرات رفتاری مانند افزایش اشتها و  تغییراتی در خلق و خوی بروز می کند.

علل و عوامل بلوغ زودرس چیست؟

بلوغ زودرس منشا هورمونی دارد. تحریکات زیاد هورمونی یا به یکباره از طریق مغز و یا از طریق اندام های تناسلی دستور می گیرند. در دخترها بلوغ زودرس، معمولا بلوغ ایدیوپاتیک (به معنی علت ناشناخته) محسوب می شود، چون هیچ دلیل روشنی برای آن یافته نمی شود.

علاوه بر این امکان دارد بلوغ زودرس نتیجه برخی شرایط یا بیماری هایی مانند مننژیت، آنسفالیت (التهاب مغز)، آبسه ی مغزی، آسیب های تروماتیک مغزی ، هیدروسفالی، ناهنجاری، بیماری های عروقی، وجود بلوغ زودرس در خانواده باشد. تومورهای داخل جمجمه ای، تومور تخمدانی یا تومورهای موجود در بیضه ها نیز می توانند منشا تولید هورمون بیش از اندازه بوده و باعث افزایش احتمال بلوغ زودرس شوند.

اضافه وزن: اولین مظنون در دختران

امروزه در بین دختران، اضافه وزن را اولین عامل بروز بلوغ زودهنگام می دانند، بخصوص اینکه از سن ۳ تا ۴ سالگی این اضافه وزن وجود داشته باشد. در بین کودکان، اضافه وزن و چاقی معمولا به مصرف زیاد شیرینی جات مربوط می شود.

مختل کننده های آندوکرین محیطی

برخی ترکیبات و مواد محیطی نیز عامل ایجاد اختلال در سیستم هورمونی محسوب می شود. این ترکیبات مختل کننده های آندوکرین (غدد درون ریز) نامیده می شوند و شامل فیتواستروژن ها ( ایزوفلاوون ها، لیگنان ها، میکرواستروژن ها) و زئواستروژن ها (بیسفنول آ، دیوکسین ها، کادمیوم، سرب، جیوه، فتالات ها، استایرن ها) هستند.

زئواستروژن ها معمولا در محصولات صنعتی مانند بطری های پلاستیکی، اسااب بازی ها، بسته بندی مواد غذایی، محصولات آرایشی، آفت کش ها،آلاینده های صنعتی و غیره وجود دارد. کپسول های دارویی، آب های مانده و رودخانه ها نیز حاوی این ترکیبات هستند.

فیتواستروژن ها نیز در مواد غذایی یافت می شوند. برخی مواد غذایی مانند سویا، نخود، گندم، ذرت، جو، بروکسل، غلات و غیره نیز حاوی فیتواستروژن ها هستند.

درمان های هورمونی مانند قرص های ضدبارداری و درمان های جایگزین هورمونی (مثلا در یائسگی) را نیز عامل مختل کننده های آندوکرین می دانند. توجه داشته باشید این ترکیبات نه تنها سیستم هورمونی را به هم می زنند، بلکه عاملی برای چاقی مفرط، سرطان سینه، سرطان بیضه و ناهنجاری های ارگان های جنسی در پسرها محسوب می شوند.

آزمایش های لازم در صورت بلوغ زودرس

هدف آزمایشات صرفا تایید وجود بلوغ زودرس نیست، بلکه روشی برای تشخیص عوامل آن نیز محسوب می شود. رادیوگرافی از مچ دست چپ برای تعیین سن استخوانی و تایید بلوغ زودرس انجام می شود. معمولا سن استخوانی در شروع بلوغ بین ۱۱ تا ۱۳ سال است.

ام آر آی برای بررسی وضعیت هیپوفیز، سونوگرافی تخمدان ها، سونوگرافی از بیضه ها و غدد فوق کلیوی نیز برای بررسی عوامل بلوغ زودرس انجام می شود. علاوه بر این، تعیین میزان هورمون ها نیز کاربردی است. در پسرها نیز تغییرات تستوسترون بررسی می شود.

خطرات بلوغ زودرس

بلوغ زودرس در اکثر موارد نقطه ی توقف رشد است. بنابراین با کاهش اندازه استخوان ها و کوتاهی قد همراه است. کودکانی که دچار بلوغ زودرس می شوند، مدت زمان بیشتری در معرض اثرات هورمون های قرار می گیرند. بنابراین خطر بروز سرطان های وابسته به هورمون دور از ذهن نیست.

در حالت کلی، کودکانی که دچار بلوغ زودرس می شوند، با مشکلات بیشتری مواجه خواهند شد، چون بلوغ روی شرایط روانی آنها نیز تاثیر منفی دارد.

درمان های بلوغ زودرس

درمان های بلوغ زودرس شامل روش های درمانی برای ممانعت از بروز علائم بلوغ است تا کودک به طور طبیعی تری از نظر جسمی و روح رشد کند. این درمان ها به سن و سال، شروع بروز علائم و تغییرات آنها بستگی دارد. متخصص اطفال بیشترین کمک را در این زمینه ارائه می دهد. همچنین مراقبت های روحی روانی از کودکان نیز از اهمیت بالایی بر خوردار است.

روش های پیشگیری از بلوغ زودرس

مختل کننده های آندوکرین جزو متهمان ردیف اول در بروز این مشکل هستند. بنابراین لازم است که والدین تا حد امکان تماس کودکان با ترکیبات شیمیایی محیطی را کاهش دهند. علاوه بر این لازم است که وزن کودک در طول دوره ی رشد به دقت تحت نظر گرفته شود.

کودکان را تشویق به فعالیت و ورزش کنید تا از بروز اضافه وزن پیشگیری شود. بهتر است توصیه های لازم برای تغییر محیط و سبک زندگی کودکان را از متخصص اطفال جویا شوید. به عقیده ی متخصصان آگاهی و اطلاعات والدین و همراهی خانواده در پیشگیری و مقابله با بلوغ زودرس از اهمیت بالایی برخوردار است. بلوغ زودرس بچه ها ، بچه هایی که زود بالغ می شوند (بلوغ زودرس)