بیم و امیدهای “خاویر سولانا” درباره “آینده اروپا

به گزارش خبرگزاری مهر، “خاویر سولانا” که تجربه مسئولیت سیاست خارجی اتحادیه ‏اروپا، دبیرکلی ناتو و وزارت خارجه اسپانیا را در کارنامه خود دارد، به تازگی با انتشار یادداشتی نگاهش را درباره وضعیت کنونی اتحادیه اروپا و چالش های این اتحادیه با ‏همسایه های شرقی اش “روسیه، ترکیه و اوکراین” مطرح کرد.

اروپا برای متحدتر و موثر شدن نباید فقط بحران مالی را حل کند

سولانا در ابتدای این یادداشت تصریح می کند که به حل بحران مالی اروپا امیدوار است: «من مطمئن ‏هستم که منطقه یورو از عهده بحران مالی بر می آید و اروپایی متحدتر و موثرتر ظهور خواهد کرد.» با ‏این حال وی حل بحران مالی را تنها گام برای رسیدن به اتحاد بیشتر و افزایش تاثیر این اتحادیه نمی ‏داند. به اعتقاد سولانا، اروپا همچنین باید درباره ۳ کشور مهم در “شرق”، “ترکیه، روسیه و اوکراین”، گام ‏های مهم و “امن” بردارد. او در توصیف نگاهش به رویکرد اتحادیه اروپا در این زمینه می نویسد: «من ‏متعلق به نسلی در کشورم (اسپانیا) هستم که ۴۰ سال پیش سال های انتقال از دیکتاتوری به دموکراسی ‏را تجربه کردند. (ان روزها) برای ما ایده اتحادیه اروپا یک رویا بود.» خاویر سولانا همچنین نقل قولی از ‏اورتگا گاست، فیلسوف لیبرال اسپانیایی، را در آن زمان بیان می کند: «اگر مشکل “اسپانیا” است، راه حل ‏‏”اروپا” است.» بنابراین او تاکید می کند که: «من همچنان عمیقا معتقدم که اروپا راه حل است، به ویژه ‏برای جوامعی که نیاز عمیقی، اگر بر قرار نیست، به “سنت دموکراتیک” دارند.» سولانا بلافاصله مطرح ‏می کند که: «روابطه نزدیک تر اروپا با ترکیه، روسیه و اکراین می تواند برای آن ها مزایایی را داشته باشد ‏که ما در اسپانیا در همراهی با اروپا به دست آوردیم.»‏
 

برای اروپا، “نفوذ” ترکیه در خاورمیانه از خود این کشور مهم تر است

سولانا در این یادداشت اشاره می کند که ترکیه در حال حاضر کاندیدای پیوستن به اتحادیه اروپا است ‏‏”اما روند کند مذاکرات الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا از نظر استراتژیک عاقلانه نیست.” او به این دلیل ‏کندی سرعت مذاکرات با ترکیه را به صلاح نمی داند که “قدرت گسترده ترکیه در خاورمیانه برای اروپا ‏اهمیت حیاتی دارد.” جالب اینکه او اشاره می کند “برای اروپا گسترش قدرت ترکیه در خاورمیانه شاید ‏از خود ترکیه حیاتی تر باشد.” سولانا معتقد است که با توجه به نفوذ ترکیه در موضوع سوریه و بهار ‏عربی، رابط با این کشور می تواند برای اروپا سودمند باشد. او ایجاد یک کانال ارتباطی بین اتحادیه اروپا و ‏ترکیه در مورد موضوعات سیاسی، را پایان بازی سامان دادن به روابط با این کشور نمی داند. خاویر سولانا ‏می نویسند: «من با شوق فراوان امیدوار هستم که ترکیه یک عضو اتحادیه اروپا شود، زیرا کشوری ‏مسلمان، دموکراتیک و بسیار جوان می تواند در بسیاری جهات اتحادیه را تقویت کند.» با این حال سولانا ‏مناقشه ترکیه با قبرس را در پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا موثر می داند. به نظر مسئول سابق ‏سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کشف میدان های نفتی در سواحل قبرس کار را پیچیده تر هم کرده است. ‏به روایت سولانا “قبرس مدعی است که ذخایر نفت را در آب های سرزمینی خود کشف کرده است، اما ‏ترکیه معتقد است که قبرس اصلا آب های سرزمینی ندارد، زیرا قبرس حداقل برای ترک ها اصلا وجود ‏ندارد.”‏
 

شاید پوتین همان آدم سابق باشد، اما روسیه عوض شده است

خاویر سولانا معتقد است چالش اروپا با روسیه به کلی متفاوت از ترکیه است. او به بازگشت پوتین به ‏ریاست جمهوری روسیه اشاره می کند و می نویسد: «شاید او همان آدم سابق باشد، اما روسیه عوض ‏شده است.» به اعتقاد سولانا، اعتراض های ماه های گذشته در سوریه بر شرایط سیاسی داخل روسیه ‏تاثیر جدی گذاشته است و قدرت را محدودتر کرده است. موضوعی که خود پوتین هم آن را می داند و بر ‏‏”دیپلماسی” او تاثیر خواهد گذاشت. او معتقد است چیدمان کابینه دولت روسیه نشان می دهد که روابط ‏بین لیبرال ها و محافظه کارها در روسیه چگونه شکل گرفته است. به ویژه اینکه روسیه قرار است ‏براساس طرح دیمیتری مدودف، نخست وزیر کنونی و رئیس جمهور پیشین روسیه، میلیاردها دلار از ‏اموال عمومی را در خصوصی سازی آزاد کند. به اعتقاد سولانا، در این شرایط چارچوب کلی که اروپا برای ‏مذاکرات با روسیه درباره “مدرنیزاسیون” تعیین کرده است می تواند تاثیر مثبت بگذارد. در این میان ‏پیوستن روسیه در سال گذشته میلادی به سازمان تجارت جهانی (‏WTO‏) نیز می تواند تضمین کند که ‏این کشور وظیفه بین المللی اش را ایفا خواهد کرد. او می نویسد: «پایبندی روسیه به قوانین ‏WTO‏ ‏کمک می کند که روابط اقتصادی با ثبات تر و قابل پیش بینی با این کشور داشت.» او همچنین جلب ‏رضایت گرجستان برای وتو نکردن عضویت روسیه در این سازمان را به خاطر اختلاف ها درباره اوستیای ‏جنوی و منطقه آبخیزیا را به عنوان یک تجربه موفق ستایش می کند.‏
 

مشکل اروپا با اوکراین، به قوت خود باقی!‏

دبیرکل سابق ناتو پس از بررسی روابط با روسیه، به موضوع مشکل اتحادیه اروپا با اوکراین اشاره می کند ‏و تاکید می کند که مشکلات با این کشور و اختلال در روابط با آن به سادگی رفع نمی شود. سولانا می ‏نویسد: «اوکراین، که از زمان استقلال این کشور من را درگیر خود کرده است، برایم یک سرخوردگی ‏بزرگ است. من در مذاکراتی که به راه حل صلح امیز در انقلاب نارنجی سال های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ ‏انجامید، حضور داشتم. اما اختلاف ها بین رهبران این انقلاب، یولیا تیموشنکو و ویکتور یوشچنکو، آن ‏چنان مخرب بود که ویکتور یانوکوویچ، که تلاش بسیاری برای اعمال نفوذ در انتخابات سال ۲۰۰۴ ‏داشت، امروز رئیس جمهور شده است و تیموشنکو در زندان است.» بنابراین سولانا تصریح می کند که ‏‏”برای اتحادیه اروپا، اوکراین همچنان به صورت یک مشکل جدی است.” او امضا نشدن توافقنامه جامع ‏تجارت آزاد با اتحادیه اروپا و در حبس بودن تیموشنکو را از مصادیق مشکل با اوکراین می داند. با این ‏حال اشاره می کند که “خوشبختانه جذابیت بازگشت به اتحادیه برای بسیاری از اکراینی ها آنچنان است ‏که باید امیدوار بود یانوکوویچ و دیگر مقامات اوکراینی واقع بینانه به سوی گذشته بازگردند و اجزاه دهند ‏که توافق نامه همکاری با اتحادیه اروپا امضا شود.”‏
 

قدرت نرم اتحادیه اروپا و نگرانی برای از بین رفتن اعتبار، نفوذ و فرصت های اقتصادی

خاویر سولانا در پایان یادداشت خود می نویسد: «قدرت نرم اتحادیه اروپا در ۲ دهه گذشته تغییرات ‏بسیاری را در بسیاری از کشورها ایجاد کرده است، از جمله ترغیب رهبران و شهروندان برای اصلاح ‏وضعیت اقتصاد خود و پذیرفتن ارزش ها و موسسات دموکراتیک. این روال در مورد ترکیه، روسیه و ‏اکراین نیز می تواند تکرار شود یا اینکه با بی توجهی و انفعال اروپا ممکن است اعتبار، نفوذ و فرصت های ‏اقتصادی اش را از دست بدهد.» خاویرسولانا در حال حاضر “رئیس مرکز ‏ESADE‏ برای اقتصاد جهانی و ‏جغرافیای سیاسی” و “عضو ارشد موسسه بروکینگز” است.‏

————————————–

مترجم: سید محمد اسلامی، کارشناس روابط بین الملل