تدارک رادیو برای برگزاری جشنواره «رادیو تئاتر»

همچنین هفت نمایش منتخب که امکان اجرا را پیدا کند به طور زنده و مستقیم از شبکه رادیویی نمایش پخش می‌شود.

این جشنواره در حاشیه سی‌و‌یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار می‌شود و علاقه‌مندان باید در مرحله اول نمایشنامه خود را به منظور دریافت امکانات ضبط و کمک‌هزینه اجرا به آدرس اینترنتی radionamayesh@irib.ir ارسال نمایند.

زمان در نظر گرفته شده برای هر نمایش حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است و مکان اجرای نمایش سالن پژوهشکده فرهنگ و هنر است. سال‌های قبل سالن استاد انتظامی در خانه هنرمندان میزبان علاقه‌مندان به این هنر بود.

اهدای دو لوح تقدیر و دو تندیس

مهدی دهقان نیری، مدیر مرکز هنرهای نمایشی رادیو و رادیو نمایش در گفت‌وگو با جام‌جم دربارهٔ جزئیات این جشنواره گفت:‌ از بین این آثار ۱۴ نمایش، رادیویی راهی بخش مسابقه می‌شود و هفت نمایش، اجرای زنده با حضور تماشاگر خواهد داشت. در مراسم اختتامیه نیز دو لوح تقدیر و دو تندیس به نمایش و بازیگر برتر اهدا می‌شود. البته امکان دارد از عوامل جانبی مثل افکتور برتر نیز قدردانی شود.

وی دربارهٔ میزان استقبال از اجراهای پارسال توضیح داد:‌ سال قبل تا پای میکروفن تماشاچی نشسته بود و تماشای رادیو تئاتر برای مردم جذاب بود. تماشاچیان با حضور در سالن لذت تخیل را حس می‌کنند و در مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه یک قصه را می‌شنوند و می‌بینند.

وی دربارهٔ ارتباط تشکیلاتی این جشنواره با جشنواره تئاتر فجر گفت: حکم دبیر جشنواره رادیو تئاتر را دبیر جشنواره تئاتر فجر صادر می‌کند و مجری جشنواره، مرکز هنرهای نمایشی رادیوست. دبیرخانه جشنواره در این مرکز واقع شده است و داوری و جمع‌بندی در اینجا صورت می‌گیرد.

مدیر رادیو نمایش اجرای رادیو تئاتر را یک کار تخصصی خواند و توضیح داد: ‌در اجرای این نمایش‌ها میکروفن حرف اول را می‌زند. چون همان طور که در تلویزیون مبحث زاویه دید را داریم، اینجا هم بحث زاویه شنود مطرح می‌شود. بنابراین صدابرداری باید توسط اشخاص متخصص مرکز هنرهای نمایشی صورت گیرد.

در حد فاصل تئاتر و سینما

جشنواره رادیو تئاتر در طول سال دو بار برگزار می‌شود که یکی از آنها جشنواره دانشگاهیان نام دارد و دیگری همزمان با جشنواره تئاتر فجر برگزار می‌شود.

رادیو تئاتر حدود سه سال عمر دارد. مسلما استمرار این جشنواره‌ها سبب می‌شود که مردم بتدریج با این قالب نمایشی آشنا شوند و رادیو تئاتر نیز کم‌کم جایش را در بین مردم باز خواهد کرد.

دهقان نیری پیش‌بینی کرد که بیش از ۲۰۰ نمایش رادیویی به دبیرخانه برسد و توضیح داد:‌ نکته امیدوارکننده این است که مراکز استان‌ها مثل شیراز استقبال خوبی از این جشنواره دارند.

وی افزود:‌ صاحبان اثر باید لوح فشرده کارهایشان را به دفتر جشنواره ارسال کنند. داوران در سه مرحله این کارها را بر اساس معیارهایی چون قصه و محتوا، نحوه اجرا و افکت داوری می‌کنند.

مدیر رادیو نمایش در پاسخ به این سوال که رادیو تئاتر چه تفاوت‌هایی با تئاتر صحنه‌ای دارد، تصریح کرد:‌ رادیو تئاتر در حد فاصل تئاتر و سینما قرار می‌گیرد. یعنی نه به تئاتر صحنه شبیه است و نه به سینما. در سینما مخاطب نمی‌تواند بو را استشمام کند، اما در تئاتر این اتفاق وقتی که بازیگری سیگاری روشن می‌کند، می‌افتد. در تئاتر لوکیشن‌ها محدود است، ولی در سینما در یک دقیقه شما چند لوکیشن مختلف را می‌بینید.

وی دربارهٔ تفاوت‌های رادیو تئاتر و نمایش رادیویی گفت: در برخی از رادیو تئاتر‌ها اجرای افکت بر عهده خود بازیگر است. یعنی بازیگر حرکت دارد و صدای دویدن را خودش ایجاد می‌کند.

تماشای رادیو تئاتر در سال‌های قبل رایگان بوده و پیش‌بینی می‌شود که امسال نیز اجراها بلیت‌فروشی نداشته باشد.

رادیو تئاتر روخوانی متن نیست

امیر زنده‌دلان، سردبیر نمایش‌های رادیویی است که امسال نمایشنامه رادیویی «مکبث» را به جشنواره رادیو تئاتر ارسال کرده است.

او رادیو تئاتر را به نمایشنامه‌خوانی نزدیک دانست و گفت: در رادیو تئاتر یک نمایش رادیویی به طور کامل با حضور مردم اجرا می‌شود. در این گونه کارها، خواننده متن، حس نقش را می‌گیرد و آن را کاملا اجرا می‌کند، اما در روخوانی از یک نمایش کسی که متن نمایش را می‌خواند نباید آن نقش را حتما اجرا هم کند. این قالب با استقبال خوب مردم روبه‌رو می‌شود تا جایی که سال‌های قبل ما پیشنهاد دادیم برای اجرای رادیو تئاتر بلیت‌فروشی هم انجام شود.

این کارگردان با بیان این که در کشورهای دیگر بیشتر نمایشنامه‌خوانی رواج دارد تاکید کرد: نمایشنامه‌خوانی برگرفته از تئاتر میدانی و محصول قرن ۱۹ و ۲۰ است. به این خاطر که آدم‌ها حوصله دیدن یک تئاتر دو ساعته را نداشتند، قالب نمایشنامه‌خوانی به‌وجود آمد که ظرف ۳۰ دقیقه متن نمایش خوانده می‌شد.

وی دربارهٔ تفاوت بازیگری در رادیو تئاتر و تئاتر صحنه توضیح داد: بازیگر تئاتر صحنه برای رسیدن به نقش حدود شش ماه تمرین می‌کند، اما بازیگر رادیو تئاتر باید ظرف سه روز به نقش برسد. ضمن این که میزانسن تئاتر با میزانسن رادیو فرق می‌کند. بازیگر رادیو تئاتر باید قدرت تخیل زیادی داشته باشد و همه چیز را اول در ذهنش بسازد و بعد بگوید.

‌ احسان رحیم‌زاده‌ -‌ گروه رادیو و تلویزیون