نخستین ساعات روز جمعه بود که ترکیه در بیاینه ای از مفقود شدن جنگنده F-4 خود در نزدیکی مرز جنوبی با سوریه خبر داد. در بیانیه اولیه تاکید شد که واحدهای تجسس برای پیدا کردن دو خلبان این جنگنده به منطقه اعزام شده اند. جزئیات این داستان هنوز و با گذشت بیش از ۲۴ ساعت از وقوع آن گیج کننده است. روزنامه حریت چاپ ترکیه در گزارشی از این ماجرا ادعا کرد که مقام های سوریه بابت انهدام این جنگنده عذرخواهی کرده اند. مقام های سوریه اما خبر این عذرخواهی را تایید نکردند. بی بی سی نیز از تشکیل جلسه اضطراری دولت ترکیه برای بررسی ابعاد قضیه خبر داد. با اینهمه ترک ها هنوز اطلاعات خاصی در خصوص ماموریت این جنگنده، دلیل حضور آن در منطقه مرزی و مکان سقوط آن در اختیار رسانه ها قرار نداده اند. هیچ کس از سرنوشت دو خلبان این جنگنده نیز اطلاعی ندارد.
فارین پالیسی در نوشتاری کوتاه در خصوص داستان جنگنده ترک در مرز سوریه می نویسد: شاید میزان اطلاعات ما در خصوص این داستان چندان قابل توجه نباشد اما اکنون وقت مطرح کردن این پرسش است که آیا این ماجرا می تواند به آغاز حرکت های نظامی علیه دمشق منتهی شود؟ ترکیه عضو ناتو است و بر اساس قانون پیمان نیروهای آتلانتیک شمالی ، تعرض به هرکدام از اعضا به معنای تعرض به همگان است.
یک روز پس از حادثه تاریخی یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی بود که ناتو برای نخستین بار با اشاره به این تبصره در قانون خود به حمایت از ایالات متحده در قبال حملات تروریستی پرداخته و خود را دوشادوش واشنگتن قرار داد. کاخ سفید پس از مدتی تصمیم به حمله به افغانستان و مهار طالبان و القاعده با کمک نیروهای ناتو گرفت. اگر ترکیه دلیل محکمه پسندی برای انهدام جنگنده خود توسط سوری ها داشته باشد با ارجاع این پرونده به ناتو می تواند حرکتی نظامی علیه دمشق را ترتیب دهد. اما سوال اینجاست که آیا آنکارا دست به چنین حرکتی می زند؟ از زمان آغاز ناآرامی ها در سوریه که غرب بشار اسد رئیس جمهوری این کشور را مسبب آن می داند و دولت در دمشق، تقصیر را بر گردن گروه های شبه نظامی تحت حمایت اعراب سودجو می اندازد، رابطه میان سوریه و ترکیه به تیره گی گرایید. در ماه آوریل بود که ترک ها برای نخستین بار اعلام کردند که در صورت ادامه تنش های مرزی میان دو کشور از ناتو برای پایان دادن به این ناامنی کمک خواهند خواست. سوریه نیز با محکوم کردن این تهدید آن را به حرکتی تحریک آمیز از سوی همسایه خود تعبیر کرد.
با اینهمه کرت ولکر نماینده سابق امریکا در ناتو در خصوص ماده ۵ قید شده در پیمان ناتو می گوید: بر اساس این ماده کشورهای عضو برای بررسی موضوع تشکیل جلسه می دهند و این به معنای قطعی بودن اقدام نظامی علیه کشور خاصی نیست. اگر ترکیه مایل به درخواست کمک از ناتو بود باید از سفیر خود در بروکسل می خواست که با دبیرکل ناتو تماس گرفته و ترتیب جلسه ای اضطراری را بدهد. واکنش ناتو به این داستان هم می توانست صدور یک بیانیه برای ارائه تضمین های امنیتی به ترکیه از سوی سایر اعضا باشد.
این سیاستمدار امریکایی اعتقاد دارد که ماجرای روز گذشته به تنهایی نمی تواند عاملی برای دخالت نظامی در سوریه باشد اما نشست ناتو با محوریت این داستان می تواند بستری برای بررسی مقدمات دخالت نظامی در سوریه و یا بررسی این طرح در شورای امنیت را فراهم سازد. البته نباید فراموش کرد که چین و روسیه در جامه دو قدرت عضو شورای امنیت همواره با هرگونه حمله به روسیه مخالفت کردند. یک سناریو محتمل تشکیل “حریم امن هوایی” در سوریه برای کمک به اپوزیسیون و پاسخ گویی به تحرکات هوایی ارتش سوریه است.
جیمز جوینر از کارشناسان شورای آتلانتیک در این خصوص می گوید: اگر اثبات شود که سوریه بی دلیل جنگنده ترک را منهدم کرده است باز هم نمی توان همین یک رویداد را مصداق حمله در مرام نامه ناتو به حساب آورد. به نظر نمی رسد که کسی در ناتو اشتهایی برای آغاز نبرد نظامی دیگر در منطقه اینبار در سوریه داشته باشد. میان اعزام نیروی زمینی از سوریه به خاک ترکیه که اعلام رسمی جنگ است و انهدام جنگنده ای که می تواند حریم هوایی سوریه را نقض کرده باشد تفاوت بسیار است.
ترجمه: سارا معصومی / ۵۱۵۱
دانلود
خبرآنلاین