به نظر شما چه اقتضائاتی وجود داشته است که مقام معظم رهبری دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی را صادر کردند؟ همچنین تفسیر شما از نکات اشاره شده در متن حکم ابلاغی ایشان چیست؟
توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات اساساً بدون هماهنگی سازمان‌ها ممکن نیست زیرا موفقیت هر سامانه فناوری اطلاعات، نیازمند تعامل بخش‌های مختلف این سامانه است، لذا نیاز به یک ساختار فرابخشی بود که قوای سه گانه و سازمان‌هایی مانند صدا و سیما، تبلیغات اسلامی و مجموعه هایی مانند سپاه پاسداران در آن حضور داشته باشند تا بتوانند در این ساختار جدید با هم هماهنگ شوند. این مهم‌ترین هدف تأسیس این شورا بود که در حکم مقام معظم رهبری هم صریحاً به آن تأکید شد، اما در پاسخ به بخش دوم سؤالتان باید اشاره کنم که در حکم ایشان سه موضوع بیش از بقیه موارد قابل توجه است: اول فناوری، دوم تولید محتوا و سوم فعال شدن بخش خصوصی در این زمینه. در مورد این نکات باید عرض کنم تجربه نشان داده ما هرگاه که تولید محتوا و خدمات‌دهی در این حوزه را از سازمان‌های دولتی انتظار داشتیم، نتوانسته ایم توفیقی داشته باشیم. به نظر من با تشکیل این شورا، تکلیف بخش خصوصی برای دریافت مجوز جهت فعالیت‌های خود روشن شده و وحدت رویه‌ای برای آنها ایجاد خواهد شد که بخش خصوصی می‌تواند با اطمینان خاطر بیشتری در این عرصه سرمایه گذاری کند.
آیا دشمنی‌های نظام سلطه با کشور ما و بی‌عدالتی‌های فراوانی که در فضای تبادل اطلاعات جهان شاهد هستیم نمی‌تواند یکی دیگر از دلایل تشکیل این شورا باشد؟
بله، این حرف صحیح است که مدیریت فضای سایبری در جهان عادلانه نیست و در جهت منافع نظام سلطه حرکت می‌کند ولی باید دقت کرد که ما در کنار تهدیدات، فرصت‌های زیادی هم داریم. به نظر من فرصت‌هایی که از دست می‌دهیم، کم اهمیت تر از تهدیداتی که متوجه ما شده است، نیست. امروزه دو روند کلان در سطح جهان در بحث فناوری اطلاعات می‌بینیم: اول روند جهانی‌سازی و دوم
کلید اصلی حفظ اقتدار و امنیت کشور در مقابل این تهدیدات، «تسلط به فناوری» است. اگر ما در این بحث فضای مجازی مسلط به فناوری بومی بشویم و از نظر دانش فنی و نیروی انسانی خودمان مسلط بر طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌ها و سامانه‌ها باشیم، هم می‌توانیم امنیت را تضمین کنیم و هم می‌توانیم کیفیت و سرعت خدمات را بالا ببریم و اشتغالزایی نیز بکنیم. بنابراین مسئله اصلی این است که این فناوری‌ها بومی و نرم‌افزارها داخلی شوند آن موقع امنیت و اقتدار کشور تضمین می‌شود
روند ملی‌گرایی، هرچند هر دو این روندها با قدرت و سرعت رو به رشد بوده‌اند، متأسفانه در کشور ما بسیاری تصور می‌کنند روند جهانی‌سازی، مانند رشد شرکت‌هایی همچون فیس بوک، گوگل و امثال آن، به مثابه یک جبر تکنولوژی و یک جریان غیرقابل کنترل در حال پیشروی است و ما هیچ چاره‌ای جز پیوستن به آن روند نداریم، درحالی که کشورهای زیادی به موازات این پیشروی و رشد، اپراتورها و سرویس‌های داخلی خود را نیز توسعه دادند تا حدی که میزان دسترسی مردم به فضای مجازی بیشتر می‌شود.
فکر نمی‌کنید تشکیل این شورا شائبه کاهش دسترسی مردم به اینترنت را به اذهان متبادر کند؟
متأسفانه کلمه «اینترنت» مانند کلمه «تاید» که برخی به غلط برای پودر رختشویی به کار می‌برند ایجاد اشتباه می‌کند. اگر سؤال شما این است که آیا ما می‌خواهیم دسترسی مردم به شبکه‌های اطلاعاتی که به نحوی به شبکه‌های دنیا متصل هستند را کم کنیم، پاسخ منفی است. این تصور که اگر بخواهیم خدمات داخلی ارائه دهیم باید الزاماً ارتباطمان را با دنیا کم کنیم، غلط است. گریزی از ارتباط نیست، ولی ما باید ارتباط فعال داشته باشیم. مسئله دیگر این است که به شورای عالی فضای مجازی صرفاً نباید دید سلبی داشت بلکه مسائلی که ما در حوزه ایجابی داریم مهم‌تر است. هم اکنون در کشور ما تولید محتوا و خدمات فرهنگی دیجیتال، وضعیتی شبه انحصاری دارد و حرفه‌ای نیست. اگر در این عرصه، برخی موانع را برداریم و بین متولیان هماهنگی ایجاد کنیم، نه تنها بسیاری از دغدغه‌های فرهنگی کمتر می‌شود بلکه از جهت تولید ملی و اشتغالزایی نیز گام‌های بزرگی به جلو برداشته می‌شود.
استراتژی این شورا برای مواجهه با جنگ نرم دشمنان نسبت به کشورمان و همچنین حفظ اقتدار و امنیت در فضای مجازی چیست؟
به نظر من کلید اصلی حفظ اقتدار و امنیت کشور در مقابل این تهدیدات، «تسلط به فناوری» است. اگر ما در این بحث فضای مجازی مسلط به فناوری بومی بشویم و از نظر دانش فنی و نیروی انسانی خودمان مسلط بر طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌ها و سامانه‌ها باشیم، هم می‌توانیم امنیت را تضمین کنیم و هم می‌توانیم کیفیت و سرعت خدمات را بالا ببریم و اشتغالزایی نیز بکنیم. متأسفانه در سال‌های گذشته برخی مدیران تصور می‌کردند که اگر فناوری و صنعت داخلی را توسعه بدهند، این کار بهره‌برداری سریع را به تأخیر می‌اندازد و به همین دلیل همه چیز را از خارج خریداری می‌کردند. اما تجربه چندسال اخیر نشان می‌دهد غالب مدیرانی که با این رویکرد خواستند فقط بهره‌برداری را تسریع کنند، تأخیرهای زیادی در پروژه‌هایشان ایجاد شد، بنابراین به نظر من مسئله اصلی این است که این فناوری‌ها بومی و نرم‌افزارها داخلی شوند وآن موقع هم امنیت و اقتدار کشور تضمین می‌شود و هم صنعت داخلی رشد می‌کند.
به نظر شما دانشگاه‌های کشور چقدر توانایی بومی‌سازی این فناوری را دارند و در چه حوزه هایی توان فعال‌سازی خدمات مرتبط را داریم؟
در سال‌های گذشته خوشبختانه میزان ورودی رشته‌های دانشگاهی مرتبط با بحث فناوری اطلاعات و فضای مجازی به میزان قابل توجهی افزایش یافته است و ما از نظر خروجی نیروی انسانی وضعیت بسیار خوبی داریم، لذا من فکر می‌کنم از نظر منابع انسانی، ظرفیت خوبی داریم. همچنین به دلیل تأخیر ما نسبت به ورود تمام قد در این حوزه، اینقدر کارهای انجام نشده و عقب‌ماندگی‌های انباشته شده داریم که اگر فقط همان کارها را بخواهیم انجام دهیم، یک جهش درفضای مجازی در کشور ایجاد می‌شود که نتایج آن برای مردم محسوس و مشهود خواهد بود.
تقارن حضور افرادی از حوزه‌های امنیتی – نظامی در ترکیب این شورا شائبه امنیتی بودن آن را ایجاد نمی‌کند؟
اولا ً تعداد اعضای فرهنگی بیشتر از اعضای امنیتی است، ثانیاً حضور سازمان‌های مختلف در این شورا بیش از آنکه باعث شود آن سازمان تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد، باعث محدودیت آنها خواهد شد چراکه سازمان‌های عضو شورا از این پس نمی‌توانند خارج از مصوبات شورای عالی فضای مجازی عمل کنند، البته این محدودیت برای سازمان‌های غیرعضو هم هست ولی قاعدتاً سازمان‌هایی که به طور مستقیم با شورا در ارتباط هستند، نظارت بیشتری برآن‌ها اعمال می‌شود، بنابر این حضور سازمان‌هایی که صبغه امنیتی دارند، به معنای آن است که این سازمان‌ها نمی‌توانند فقط با توجیهات امنیتی، تصمیمات خود را یکطرفه در کشور اجرا کنند.
مصوبات شورای عالی فضای مجازی در چه سطح و حیطه‌ای تعریف می‌شوند؟ همچنین احتمال تداخل کاری با شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد یا خیر؟
شورا ابتدا برای سازمان‌هایی تعیین تکلیف می‌کند که به طور مستقیم در شورا هستند، یعنی اینها از همان لحظه‌ای که شورا تأسیس شده است نباید هیچ اقدامی را بدون هماهنگی شورا انجام دهند، سپس به تدریج و در صورت لزوم برای سایر نهادهایی که در شورای عالی حضور ندارند، تعیین تکلیف خواهد شد. نکته دیگر این است که برخی نهادهایی که امنیتی تلقی می‌شوند، مانند سپاه پاسداران، انباشته از فعالان و نخبگان فرهنگی هستند و می‌توانند به شورای عالی فضای مجازی در راستای اهداف فرهنگی آن کمک کنند، اما در پاسخ به بخش دوم سؤالتان باید بگویم به دلیل اینکه این دو شورای عالی اعضای مشترک زیادی دارند خود به خود هماهنگی بین دو شورا ایجاد خواهد شد. لذا آن نا هماهنگی که ممکن بود میان شورای عالی انقلاب فرهنگی با برخی دستگاه‌های فرهنگی به‌وجود بیاید، مثل آنچه قبلاً در برخی زمینه‌ها اتفاق می‌افتاد، بین این دو شورا پیش نخواهد آمد.
جوان آنلاین – آخرین عناوین فرهنگی