تضادهای بی قاعده یک داستان سرراست

پرده نقره ای نوروزدر نوروز با «قاعده تصادف»/

سینماپرس-گروه نقد/مهدی شایگان

سینماپرس- قاعده تصادف فیلمی از بهنام بهزادی است که در ایام نوروز در سینماهای کشور اکران می گردد.فیلم روایتی خطی و مجمل دارد اما در زیر ظاهر این قصه بستری اجتماعی را پهن کرده که اختلاف بین نسلها در آن پر رنگ تر از بقیه موارد است. فیلم از همان ابتدا با نامی که دارد فیلمی مبتنی بر تضاد را به نمایش می گذارد چرا که تصادف تنها بخش زندگی است که قاعده ندارد و نام آن شاهدی بر این مدعاست. با این حال تضادهای فیلمنامه از نوع ملیح می باشند و در انجام آن به وحدتی که لازم است می رسند.

پدر شهرزاد با بازی امیر جعفری در ابتدا وی شخصیتی آرام دموکرات و مودب دارد به طوری که بیننده با وجود تنش بین وی و دخترش احساس رضایت خوبی از این روابط پیدا می کند اما این شخصیت به یکباره فرو می ریزد و تبدیل به مرد عصبانی عربده کشی می گردد که دختر را به باد کتک می گیرد و در صحنه ای دیگر مسلح به قفل فرمان پا به محل تمرین تئاتر دخترش می گذارد. این تضاد شخصیتی از آنجا که عمدی است بیننده را آزار نمی دهد.

شخصیت پردازی ها اگرچه به سبب فاصله کوتاه زمانی فیلم (حدود ۱۲ ساعت) چندان عمیق نیست اما اطلاعاتی مختصر دربارهٔ هر یک از کاراکترها به ما می دهد. در این میان بر شخصیت پدر شهرزاد بیش از همه تاکید می گردد و بیننده بدون آن که متوجه باشد به سوی وی هدایت می گردد و باقی کاراکترها در سایه وی می مانند. پدر شهرزاد در حقیقت یک مرد سنتی شبه لمپن است که ظاهری امروزی دارد و در ابتدا خود را انسانی دموکرات و صاحب اندیشه و  طرفدار گفت‌و‌گو نشان می دهد اما وقتی این رویه ظاهری برایش کارایی ندارد دیکتاتوری تمام عیار می گردد که برای به کرسی نشاندن حرفش از هر حربه ای استفاده می کند.

این در حالی است که عوامل تئاتری که همگی نماینده نسل تازه می باشند هر یک به نوعی والدین دیکتاتوری دارند که از پیشرفت آنها جلوگیری کرده اند و محل تمرین تئاتر محوطه آزادی همه آنها از قید و بندهای کهنه خانواده است. در یک سکانس همه انها عنوان می کنند که اهمیتی برای خانواده قائل نیستند و حتی زن کارگردان که پدرش همه امکانات را در اختیار وی قرار داده است و مشوق اوست عنوان می کند که پدرش را این طوری نگاه نکنند چرا که این ظاهر قضیه است و باید دربارهٔ هر چیز به وی توضیح دهد. این پدر تنها والد خوب قصه است که از قضا نماینده طبقه مرفه اجتماع است عنوان می گردد امروزی است و به نوعی در تقابل با پدر سنتی شهرزاد قرار می گیرد.

فیلم از فیلمبرداری خوبی بهره مند شده و اگر چه به سبب سردست بودن دوربین و پلان سکانس های طولانی شباهت بسیاری به فیلم دربارهٔ الی پیدا کرده اما نخواسته تا از آن تقلید کند. با این حال طولانی شدن این پلان سکانس ها گاهی سبب آزار بیننده می گردد و به سبب محدودیت فضای فیلم که عمده آن به سبب صحنه های داخلی و محدود است این موضوع شدت پیدا می کند.

فیلم حرف های بسیار مختلفی دربارهٔ شکاف نسل ها و مشکلات خانوداگی و نوع نگاه غلط خانواده ها به مقوله هنر دارد اما در بحث تبلیغ اهمیت نهاد خانواده به عنوان آخرین ملجای هر فرد خوب عمل نمی کند در حالی که حتی در فیلم هخای غربی بر این امر و قداست خانواده تاکید بسیاری می گردد.

در یک نگاه کلی قاعده تصادف یکی از فیلم های خوب جشنواره امسال از منظر ساختاری است و از نظر محتوایی نیز حرف های به روز خوبی دارد اما در بعضی موارد یکطرفه به قاضی رفته که نمونه های از آن را اشاره کردیم.