جای ˝عمو هاشم˝ خالی…

به گزارش خبرنگار تئاتر هنرآنلاین ، محرم سال فرا رسیده و تعزیه ایرانی قریب به ۱۰ سال است که یکی از اساتید به نام خود را از دست داده است؛ استاد هاشم فیاض..

مرحوم استاد هاشم فیاض درسال ۱۲۹۵ در محله سنگلج تهران متولد شد. از همان ابتدای تولد، مادرش او را نذر تعزیه کرد و این مقدمه‌ای شد تا از کودکی و به تشویق مادرش وارد تعزیه شود. در زمان حکومت محمدعلی شاه کودکی پنج ساله بود که به دیدن تعزیه علاقه بسیار داشت.

فیاض از شاگردان سید کاظم از پیشکسوتان تعزیه آن زمان بود که به “میرغم” معروف بود، “میرغم” فرزند میرعزای کاشانی ـ شبیه‌نامه‌نویس و شبیه‌گردان برجسته عصر قاجار بود. پس از آن استاد فیاض به مدت ۱۲سال زیر نظر استاد مشهدی رضا تعزیه‌خوانی را به صورت حرفه‌ای ادامه داد. با پشت سر گذاشتن دوره کودکی و بچه‌خوانی و رسیدن به سن رشد به عنوان تنها بازمانده از تعزیه‌خوانان تکیه دولت و تنها استاد مجالس غریب تعزیه شناخته شد. او پس از کسب مهارت در زمینه‌های موافق‌خوانی و مخالف‌خوانی تعزیه به بالاترین درجه تعزیه یعنی “معین البکاء”ای رسید.

هاشم فیاض تربیت‌کننده تعزیه‌خوانان بسیاری در نسل‌های مختلف است که در مخالف‌خوانی، موافق‌خوانی و بچه‌خوانی و موسیقی فعال می باشند بسیاری از شمرخوانان امروز مانند “رضا حیدری”، ” اسماعیل محمدی “، “علاءالدین‌ قاسمی “، “حاج رضا لنکرانی “، ” ابوالفضل احمدی “، ” احمد عزیزی ” و… از شاگردان خلف استاد فیاض به حساب می‌آیند.

ارزش و اعتبار هاشم فیاض، این استاد مسلم تعزیه مثال‌زدنی است چون او فقط در نقش تعزیه‌خوان و معین‌البکا فعالیت نکرد بلکه در زمینه ‌گردآوری نسخ تعزیه و آرشیو اسباب و اثاثیه‌ خاص تعزیه نیز دستی داشت. وی به عنوان یکی از بزرگترین اسباب داران و جامه‌داران تعزیه به شمار می‌آید و از سن نوزده سالگی آغاز به جمع آوری نسخه‌های تعزیه “میرعزا” کرد، به طوری که در زمان حیات خود حدود ۲۵۰ نسخه از آن را جمع آوری کرد.

هاشم فیاض بزرگترین سعادت زندگی خود را شناخته شدن در سراسر کشور به عنوان ذاکر امام حسین(ع) می‌دانست و در دوران مختلف زندگی‌اش به بسیاری از شهرها و روستاهای کشور سفر کرد، در تمام کشور او را به نام “عمو هاشم” می‌شناختند و در محلات قدیمی او را با عنوان ”هاشم شمر” می‌شناختند.

وی در بسیاری از کشورهای جهان از جمله فرانسه، آمریکا، ایتالیا و غیره به اجرای مجالس مختلف تعزیه پرداخت. محمدعلی فیاض که در فهرست نسخ تعزیه موجود در واتیکان از او با نام “هاشم شمر” یا “هاشم شمرخوان تهرانی” نیز یاد شده است و توانست توجه بسیاری را به تعزیه ایران معطوف کند، این توجه تا به آنجا پیش رفت که پس از اجرای مجالس تعزیه “حربن‌ یزید ریاحی” و “‌امام رضا(ع) ” به معین البکایی و تعزیه‌خوانی وی در سال ۱۳۷۰ در فستیوال آوینیون فرانسه بزرگانی چون “پیتر بروک” و “ژان کلود ‌کریر” وی را برای آموزش به آوینیون دعوت کردند و در محضرش با احترام نشستند.

وی از ابتدای تاسیس کانون نمایش‌های سنتی و آئینی در زمینه تعزیه این کانون را یاری داد و در چند دوره برگزاری همایش تعزیه‌خوانان جوان به عنوان داور حضور داشت و به عنوان اولین عضو موسس انجمن تعزیه‌خوانان ایران شناخته می‌شود.

“روز شمار شبیه خوانی به روایت هاشم فیاض” مجموعه یادداشت های زنده‌یاد هاشم فیاض، یکی از برجسته‌ترین شبیه‌خوانی‌ها و تعزیه‌گردان‌های تهران با توجه به زمان و چگونگی  اجرای تعزیه‌هایش است. این کتاب به مدد داوود فتحعلی‌بیگی گردآوری و انتشار یافته است.

آخرین تصویر ثبت شده از یگانه استاد بی‌بدیل تعزیه ایران در نقش همیشگی‌اش در تعزیه یعنی ” معین البکا ” با پوششی سپید در فیلم “تمرین آخر” ساخته ناصر تقوایی به یادگار مانده است. او در سال ۱۳۸۳ بر اثر بیماری دارفانی را وداع گفت و هنر تعزیه گنجینه‌ای گرانبها را از دست داد نامش زنده و خاطرش گرامی باد…