خودآموز خلاقیت

۰۶م آذر ،

 شاهراهها و موانع خلاقیت در محیط خانواده


هر چند شواهد کامل نیست ،اما بعضی  تحقیقات  نشان می  دهد که والدین  کودکان خلاق در رفتار خود هماهنگی  بیشتری  نشان می دهند ،کودکان خود را آن گونه  که می باشند قبول دارند و آنها را  به کنجکاوی دربارهٔ اشیاء  و امور تشویق می  کنند و…


خلاقیت در کودکان

خلاقیت قابلیتی است که در همگان وجود دارد اما نیازمند پرورش و تقویت می‌باشد تا به سر حد شکوفایی برسد. فرد خلاق کسی است که از ذهنی جستجوگر و آفریننده برخوردار باشد. خلاقیت عبارت است از « توانایی دیدن چیزها به شیوه های تازه شکستن مرزها و فراتر رفتن از چارچوب ها، فکر کردن به شیوه ای متفاوت، ابداع چیزهای تازه، استفاده از چیز های نا مربوط و تبدیل آن به شکل های تازه.» می توان نتیجه گرفت که خلاقیت برآیند فرآیندهای ذهنی و شخصیتی فرد بوده و به تولیدات و آثاری منجر می گردد که نو و بدیع بوده، خاصیتی متکامل داشته و با واقعیتها، منطبق بوده و در غایت به سود جامعه بشری می باشند.

خانواده یکی از عوامل بسیار مهم در رشد و پرورش خلاقیت کودکان محسوب می گردد که نقش مهمی در شکوفایی خلاقیت های کودکان دارد. از آنجا که کودک حساسترین مراحل رشد خلاقیت را در محیط خانه سپری می‌کند، محیط مناسب خانوادگی، شیوه و نگرش‌های صحیح فرزندپروری در رشد و شکوفایی خلاقیت سهم مهمی ایفا می‌کند.

خانواده  و خلاقیت

بدون شک  خانواده مهم ترین  نقش را در کنترل  و هدایت  تخیل  و ظهور خلاقیت  دارد.اگر خانواده  فرصت های  لازم  را برای  سوال کردن ،کنجکاوی و کشف محیط به کودکان  بدهد و هرگز آنها را تنبیه  نکند،زمینه را برای  رشد خلاقیت  فراهم می کنند. تنبیه و تهدیدهای مکرر،آفت  خلاقیت های  ذهن است. فرزندان خلاق در خانه به آرامش روانی ،اطمینان خاطر و اعتماد به نفس  قوی  نیاز دارند.

هر چند شواهد کامل نیست ،اما بعضی  تحقیقات  نشان می  دهد که والدین  کودکان خلاق در رفتار خود هماهنگی  بیشتری  نشان می دهند ،کودکان خود را آن گونه  که می باشند قبول دارند و آنها را  به کنجکاوی دربارهٔ اشیاء  و امور تشویق می  کنند و کودکان خود  را در انتخاب  موضوعات مورد علاقه  آزاد می گذارند و کارها و برنامه های آنان را تحت  نظر دارند  و پی گیری  می  کنند.

لذا شایسته  است والدین  تا آنجا  که امکان دارد کودکان  خود را مستقل  بار آورند و در ایجاد اعتماد به نفس، آنان  را یاری کنند  و دستاوردهای آنان را با آغوش باز پذیرا  شوند و هنگام شکست ، به جای سرزنش راهنما و راهگشای مشکلات  کودکان خود باشند، تا کودکان  بتوانند ضمن  احساس ارزشمندی در انجام کارها ،راه حل ها و عقاید غیر معمول  و دور از ذهن  را نیز بیازمایند، چراکه چنین  کارهایی  پایه  و مایه اصلی خلاقیت است .

مدرسه و خلاقیت کودکان

علاوه بر خانواده ،مدرسه نیز نقش بسیار  مهمی در شکوفایی خلاقیت های  کودکان  دارد. سن ورود  به مدرسه  سن بسیار حساس و بحرانی در ارتباط با خلاقیت  های ذهنی  است . عواملی  چون تکالیف درسی ،تاکید بر محفوظات ، اجرای  برنامه های  هماهنگ  و انتظار  رفتارهای یکسان  از کودکان ، عدم توجه  به تفاوت  های  فردی ،عدم شناخت  یا بی توجهی  به ویژگی های کودکان  خلاق سبب می گردد  که قدرت خلاقیت  آنان به تدریج  کاهش یابد .

برای اینکه مدرسه بیشترین نقش را در پرورش و خلاقیت کودکان داشته باشد، روانشناسان پیشنهاد کرده اند که در مدارس مسائلی را که به یاد گیرندگان ارائه داده می گردد طبقه بندی کنید و دستاوردهای خلاق یادگیرندگان را مورد تشویق قرار دهید

همچنین مدارس نباید  تجارب کودکان را به موارد  بخصوصی محدود کنند و نسبت به اختلافات فردی  یادگیرندگان  با احترام  برخورد کنند و در پرورش استعداد های ویژه آنان بکوشند. 

ویژگیهای کودکان خلاق

–  کودکان خلاق اغلب با آب و تاب حرف می زنند. ذکر جزییات یک ماجرا و به تفضیل سخن گفتن می تواند نشانه قدرت خیال و تصور بسیار باشد.

–  دقت و توجه شدید در گوش دادن، ملاحظه کردن یا انجام دادن کاری دارند.

– شور و نشاط و مشغولیتهای شدید جسمانی دارند.

–  در صحبتهای خود از قیاس استفاده می کنند.

–  عادت به وارسی منابع مختلف دارند.

–  با دقت به اشیا و پیرامون خود می نگرند.

–  اشتیاق به صحبت کردن دربارهٔ کشفیات با دیگران دارند.

–  توانایی ابداع بازیهای تازه و تغییر در بازیها دارند.

–  کنجکاوی بسیاری برای سردرآوردن از امور دارند.

–  در گفتار خود جسارت بسیاری دارند.

–  سئوالات عجیبی طرح می نمایند.

البته انگیزه و خلاقیت کودک در محیط خانواده زمانی از بین می رود که :

–  تاکید بیش از حد والدین بر هوش و حافظه کودک

–  ایجاد رقابت میان کودکان

–  تاکید افراطی بر جنسیت کودک

–  قرار دادن قوانین خشک و دست و پا گیر در منزل

–  عدم آشنایی والدین با مفهوم واقعی خلاقیت

–  انتقاد مکرر از رفتارهای کودک

–  بیهوده شمردن تخیلات کودک

–  عدم شناسایی علائق داخلی کودک

خلاقیت در کودکان

–  عدم وجود حس شوخ طبعی در محیط منزل

–  تحمیل نقش بزرگسال به کودک

برای افزایش خلاقیت کودکان ضروری است که:

–  هرگز کودک را تحقیر نکنیم. کودکی که احساس حقارت کند هرگز دست به خلاقیّت نمی‌زند.

–  محیطی مناسب برای انجام کارهای خلاق آنها فراهم نمایید.

–  امکانات و وسایلی در اختیار آنها قرار دهید تا به کمک آنها خلاقیت های خود را ابراز نمایند. به عنوان مثال وسایل موسیقی، نقاشی و طراحی و ..

–  کارهای خلاق کودکان را تشویق کنید و آنها را در معرض نمایش قرار داده و از ارزیابی بیش از حد آنان اجتناب کنید.

–  به عنوان بزرگسال، خود به انجام کارهای خلاق بپردازید و اجازه دهید کودکان شما شاهد کارهای خلاق تان باشند.

–  به شیوه های آموزشی در خانواده خود توجه داشته باشید.

–  برای کارهای خلاق دیگران ارزش قائل شوید.

–  از تأکید بر تصورات قالبی در خصوص جنسیت کودکان شدیداً اجتناب نمایید. ( به عنوان مثال دختر ماشین بازی نمی کند، پسر عروسک بازی نمی کند یا پسر گریه نمی کند.)

–  امکان شرکت در فعالیت ها و کلاسهای ویژه را برای آنان فراهم نمایید.

–  اگر مشکلات یا گرفتاریهای در خانواده وجود دارد از آن مشکلات به شیوه مثبتی استفاده کنید و با تشویق به کودک خود اجازه ابراز احساسات و اظهار نظر بدهید.

–   توجه داشته باشید که استعداد فقط سهم کوچکی از خلاقیت است و تمرین و نظم بخشیدن به آن از اهمیت بیشتری بر خوردار است.

–  اجازه بدهید کودک خودش باشد حتی اگر رفتارهای عجیب از او سر بزند و سعی کنید در حضور جمع کودک خود را خلاق معرفی نکنید؛ در غیر این صورت اطرافیان انتظارات بیش از حدی از کودک شما خواهند داشت.

–  با کودک خود شوخ طبع و مهربان باشید.

فرآوری: مریم عطاریان

بخش خانواده ایرانی تبیان


منابع: پورتال جامع خلاقیت و کارآفرینی کودک و نوجوان، روزنامه همشهری، پایگاه اینترنتی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همراه با تغییرات و اضافات

… درحال بارگذاری


سایت موسسه فرهنگی تبیان > بخش خانواده ایرانی
باز نشر: پورتال خبری ممتاز نیوز www.momtaznews.com

نظرتان را در مورد مطلب فوق بنویسید. نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.