درمان گرفتگی عضلات با تغذیه

گرفتگی عضلات عبارت است از انقباض دردناک غیرارادی عضلات که بیشتر درعضلات پشت ساق پا و به میزان کمتر در عضلات ران رخ می دهد. انقباض عضلات بیشتر در شب و یا هنگام استراحت اتفاق می افتد. مدت گرفتگی عضله معمولاً چند دقیقه طول می کشد و با کشیدن عضله و یا ماساژ آن برطرف می شود. شیوع این بیماری بالا است. اما به نظر می رسد که بیشترین میزان شیوع در بین افرادی است که به دلایل متفاوت دچار تحلیل عضلات شده اند. گرفتگی عضلات برحسب علل بروز به چند گروه تقسیم می شود.

فعالیت های بدنی
شیوع این بیماری در ورزشکاران خصوصاً ورزشکاران غیرحرفه ای به میزان بالایی گزارش شده است. ورزشکاران حرفه ای به دلیل آمادگی جسمانی بالاتر، کمتر به گرفتگی عضلات دچار می شوند. یکی از دلایل مهم گرفتگی عضلات در ورزشکاران تعریق زیاد است. به هنگام تعریق مقدار زیادی آب و به همراه آن مواد معدنی از بدن دفع می شود. همین مشکل در معدن چیان نیز دیده می شود. فعالیت بدنی شدید در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب باعث اتلاف آب و املاح از بدن معدن چیان می شود. چنانچه جبران مایعات از دست رفته تنها با آب آشامیدنی بوده و املاح بدن جایگزین نشوند، گرفتگی عضلات تشدید خواهد شد. در کسانی که فعالیت بدنی شدید دارند(نظیر دو موردی که ذکر شد) مقدار زیادی کلرید سدیم به روش تعریق از بدن دفع می شود و در نتیجه تعادل آب و الکترولیت ها در بدن از بین می رود.
نتیجه این فعل و انفعالات در درجه اول بروز خستگی شدید و سپس گرفتگی عضلات است. سدیم و پتاسیم نقش بسیار مهمی را در انتقال امواج عصبی از مغز به عضله برعهده دارند، بنابراین کمبود آنها می تواند باعث اختلال در عملکرد صحیح سیستم عصبی بدن و ماهیچه ها شود. به منظور جلوگیری از این مشکل توصیه می شود کسانی که فعالیت بدنی شدید دارند( نظیر مواردی که در فوق ذکر گردید) در رژیم غذایی خود به مقدار کافی از میوه ها و سبزی ها تازه استفاده کنند تا املاح موردنیاز بدن تأمین شود. همچنین در آب و هوای گرم بهتر است از نوشیدنی هایی که مواد معدنی به آنها افزوده شده است( نظیرنوشیدنی های ورزشی) به طور مکرر استفاده شود تا علاوه بر تأمین آب، مواد معدنی مورد نیاز بدن نیز تأمین گردد. وجود آب به میزان کافی برای انجام واکنش های شیمیایی در بدن و خصوصاً انتقال سیگنال های عصبی ضروری است.

بارداری
نوع دیگری از گرفتگی عضلات که در حالت استراحت رخ می دهد. معمولاً در زنان باردار دیده می شود. به نظر می رسد کمبود مواد مغذی از علل اصلی این مشکل در زنان باردار باشد. بررسی ها نشان می دهند زنان بارداری که دچار این مشکل می شوند، معمولاً دچار کمبود منیزیم هستند. منیزیم نیز مانند سدیم در واکنش های عصبی نقش دارد. یکی از عوارض کمبود منیزیم گرفتگی و انقباض عضلات است. سبزیجات برگ سبز، دانه ها و مغزها جزء مهم ترین منابع غذایی منیزیم هستند. همچنین کمبود آهن و اسید فولیک از علل گرفتگی عضلات در سه ماهه سوم بارداری است. مادران باردار باید نیاز روزانه خود به آهن را با مصرف مقادیر کافی از انواع گوشت و غلات غنی شده و یا در صورت نیاز با مکمل غذایی آهن تأمین نمایند. کمبود اسیدفولیک و ویتامینB12 نیز می تواند از علل گرفتگی عضلات در زنان باردار باشد. اسیدفولیک بیشتر در سبزیجاتی نظیر اسفناج و کلم و غذاهای دریایی و نیز در میوه ها خصوصاً لیمو وجود دارد. از مهم ترین منابع غذایی ویتامین B12 می توان به شیر، تخم مرغ، ماهی و پنیر اشاره کرد. بنابراین بهتر است مادران باردار از رژیم غذایی متنوع استفاده کنند تا بتوانند کلیه مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین نمایند.

افزایش سن
نوع دیگری از گرفتگی عضلات در حالت استراحت و معمولاً در شب رخ می دهد که عمدتاً عضلات ساق پا درگیر می شوند. این نوع گرفتگی عضلات بیشتر در افراد مسن و در زنان باردار دیده می شود. با افزایش سن، اعصاب و عضلات دچار تحلیل شده و عملکرد اعصاب دچار مشکل می شود، بنابراین احتمال اختلال در عملکرد عصب- عضله بالاتر خواهد بود و به همین دلیل گرفتگی عضلات در افراد مسن بیشتر دیده می شود. به علت شیوع فشارخون بالا در افراد مسن، مصرف داروهای دیورتیک که سبب دفع آب از بدن می شوند، در سالمندان زیاد است، همانطور که گفته شد کم آبی با بروز اختلال در واکنش های شیمیایی، می تواند سبب گرفتگی عضلات شود. همچنین به علت اختلال در عملکرد کلیه ها و عوارض ناشی از آن، افراد مسن معمولاً به میزان کمتری آب دریافت می کنند، بنابراین کم آبی می تواند یکی از دلایل گرفتگی عضلات در سنین بالا باشد. علاوه بر آن با افزایش سن میزان جذب مواد مغذی از روده ها کم می شود و بنابراین احتمال کمبود ویتامین ها و مواد معدنی نیز وجود دارد. برخی از ویتامین ها گروه B نظیر ویتامین B12 در واکنش های عصبی مؤثر هستند. مطالعات نشان می دهند که مصرف مخلوط ویتامین های گروه B نقش مؤثری در کاهش گرفتگی عضلات در افراد مسن دارد.

برخی داروها
همچنین گرفتگی عضلات می تواند بر اثر مصرف برخی داروها ایجاد شود. همانطور که ذکر شد، داروهای دیورتیک باعث دفع آب از بدن می شوند. برای دفع آب از بدن از طریق ادرار مقداری از املاح خصوصاً سدیم از بدن دفع می شوند.
در بسیاری از موارد، در درمان فشارخون از داروهای دیورتیک استفاده می شود و بنابراین این مشکل در افراد مسن وجود دارد.

بعضی از بیماری ها
همچنین گرفتگی عضلات می تواند جزء علل ثانویه بیماری باشد. برخی بیماری ها نظیر اسهال و استفراغ باعث می شوند مقدار زیادی از املاح نظیر سدیم، پتاسیم و منیزیم از بدن دفع شوند. همانطور که گفته شد، این املاح در نقل و انتقال امواج عصبی به عضلات نقش کلیدی دارند و کمبود آنها سبب اختلال در عملکرد عصب و عضله می شود، بنابراین جبران املاح از نکات مهم درمان گرفتگی عضلات ناشی از این نوع بیماری ها است. در افراد دیابتی نیز همین مشکل وجود دارد. یکی از شاخصه های بیماری دیابت، تکرار ادرار و دفع زیاد آب از بدن است. در این حالت نیز مقداری از املاح از بدن دفع می شود و چنانچه کمبود آنها جبران نشود، این دسته از بیماران نیز دچار گرفتگی عضلات خواهند شد. همچنین در افراد دیابتی به مرور اعصاب محیطی تحلیل می روند. در شرایطی که انتقال پیام عصبی به عضله دچار اختلال شود احتمال گرفتگی عضله وجود دارد. گرفتگی عضلات براثر اتلاف املاح بدن در بیماران دیالیزی نیز دیده شده است. هنگام دیالیز و تصفیه خون از سموم مقداری از مواد معدنی نیز از بدن دفع می شوند و همین امر می تواند علت گرفتگی عضلات در افراد دیالیزی باشد. علاوه بر موارد فوق مطالعات نشان می دهند که مصرف مکمل ویتامین C و ویتامین E در درمان گرفتگی عضلات در افراد دیالیزی مؤثر بوده است. در برخی موارد از ویتامینE برای درمان گرفتگی عضلات در بیماران مبتلا به سیروز کبدی نیز دیده شده است که علت آن را کمبود روی ذکر کرده اند و به نظر می رسد مصرف مکمل غذایی روی در رفع گرفتگی عضله در بیماران مبتلا به سیروز کبدی مؤثر بوده است.

کلام پایانی
به طور کلی کمبود مواد مغذی یکی از علل مهم گرفتگی عضلات می باشد. با توجه به موارد فوق جبران کمبود مواد مغذی در درجه اول با پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع می تواند در درمان بسیاری از موارد مؤثر باشد، اما در صورت لزوم و در شرایط خاص نظیر آنچه در ورزشکاران، معدن چیان و برخی بیماری ها دیده می شود، می توان از مکمل های غذایی برای درمان این بیماری استفاده کرد. یکی از راه های درمان این مشکل نوشیدن آب به میزان کافی است.
برخی از افراد عادت دارند به هنگام تشنگی و به منظور رفع عطش چای و یا قهوه می نوشند. کافئین موجود در چای و قهوه مدر است، بنابراین مصرف چای و قهوه نه تنها به تأمین آب مورد نیاز بدن کمک نمی کند، بلکه سبب می شود مقدار زیادی از آب بدن نیز از طریق ادرار دفع شود، بنابراین باید توجه نمود که هر نوع نوشیدنی نمی تواند تأمین کننده آب موردنیاز بدن باشد. در شرایط آب و هوای گرم، مصرف نوشیدنی های ورزشی می تواند هم به تأمین آب بدن کمک کند و هم مواد معدنی مورد نیاز را تأمین نماید.

گرفتگی عضلات عبارت است از انقباض دردناک غیرارادی عضلات که بیشتر درعضلات پشت ساق پا و به میزان کمتر در عضلات ران رخ می دهد. انقباض عضلات بیشتر در شب و یا هنگام استراحت اتفاق می افتد. مدت گرفتگی عضله معمولاً چند دقیقه طول می کشد و با کشیدن عضله و یا ماساژ آن برطرف می شود. شیوع این بیماری بالا است. اما به نظر می رسد که بیشترین میزان شیوع در بین افرادی است که به دلایل متفاوت دچار تحلیل عضلات شده اند. گرفتگی عضلات برحسب علل بروز به چند گروه تقسیم می شود.

فعالیت های بدنی
شیوع این بیماری در ورزشکاران خصوصاً ورزشکاران غیرحرفه ای به میزان بالایی گزارش شده است. ورزشکاران حرفه ای به دلیل آمادگی جسمانی بالاتر، کمتر به گرفتگی عضلات دچار می شوند. یکی از دلایل مهم گرفتگی عضلات در ورزشکاران تعریق زیاد است. به هنگام تعریق مقدار زیادی آب و به همراه آن مواد معدنی از بدن دفع می شود. همین مشکل در معدن چیان نیز دیده می شود. فعالیت بدنی شدید در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب باعث اتلاف آب و املاح از بدن معدن چیان می شود. چنانچه جبران مایعات از دست رفته تنها با آب آشامیدنی بوده و املاح بدن جایگزین نشوند، گرفتگی عضلات تشدید خواهد شد. در کسانی که فعالیت بدنی شدید دارند(نظیر دو موردی که ذکر شد) مقدار زیادی کلرید سدیم به روش تعریق از بدن دفع می شود و در نتیجه تعادل آب و الکترولیت ها در بدن از بین می رود.
نتیجه این فعل و انفعالات در درجه اول بروز خستگی شدید و سپس گرفتگی عضلات است. سدیم و پتاسیم نقش بسیار مهمی را در انتقال امواج عصبی از مغز به عضله برعهده دارند، بنابراین کمبود آنها می تواند باعث اختلال در عملکرد صحیح سیستم عصبی بدن و ماهیچه ها شود. به منظور جلوگیری از این مشکل توصیه می شود کسانی که فعالیت بدنی شدید دارند( نظیر مواردی که در فوق ذکر گردید) در رژیم غذایی خود به مقدار کافی از میوه ها و سبزی ها تازه استفاده کنند تا املاح موردنیاز بدن تأمین شود. همچنین در آب و هوای گرم بهتر است از نوشیدنی هایی که مواد معدنی به آنها افزوده شده است( نظیرنوشیدنی های ورزشی) به طور مکرر استفاده شود تا علاوه بر تأمین آب، مواد معدنی مورد نیاز بدن نیز تأمین گردد. وجود آب به میزان کافی برای انجام واکنش های شیمیایی در بدن و خصوصاً انتقال سیگنال های عصبی ضروری است.

بارداری
نوع دیگری از گرفتگی عضلات که در حالت استراحت رخ می دهد. معمولاً در زنان باردار دیده می شود. به نظر می رسد کمبود مواد مغذی از علل اصلی این مشکل در زنان باردار باشد. بررسی ها نشان می دهند زنان بارداری که دچار این مشکل می شوند، معمولاً دچار کمبود منیزیم هستند. منیزیم نیز مانند سدیم در واکنش های عصبی نقش دارد. یکی از عوارض کمبود منیزیم گرفتگی و انقباض عضلات است. سبزیجات برگ سبز، دانه ها و مغزها جزء مهم ترین منابع غذایی منیزیم هستند. همچنین کمبود آهن و اسید فولیک از علل گرفتگی عضلات در سه ماهه سوم بارداری است. مادران باردار باید نیاز روزانه خود به آهن را با مصرف مقادیر کافی از انواع گوشت و غلات غنی شده و یا در صورت نیاز با مکمل غذایی آهن تأمین نمایند. کمبود اسیدفولیک و ویتامینB12 نیز می تواند از علل گرفتگی عضلات در زنان باردار باشد. اسیدفولیک بیشتر در سبزیجاتی نظیر اسفناج و کلم و غذاهای دریایی و نیز در میوه ها خصوصاً لیمو وجود دارد. از مهم ترین منابع غذایی ویتامین B12 می توان به شیر، تخم مرغ، ماهی و پنیر اشاره کرد. بنابراین بهتر است مادران باردار از رژیم غذایی متنوع استفاده کنند تا بتوانند کلیه مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین نمایند.

افزایش سن
نوع دیگری از گرفتگی عضلات در حالت استراحت و معمولاً در شب رخ می دهد که عمدتاً عضلات ساق پا درگیر می شوند. این نوع گرفتگی عضلات بیشتر در افراد مسن و در زنان باردار دیده می شود. با افزایش سن، اعصاب و عضلات دچار تحلیل شده و عملکرد اعصاب دچار مشکل می شود، بنابراین احتمال اختلال در عملکرد عصب- عضله بالاتر خواهد بود و به همین دلیل گرفتگی عضلات در افراد مسن بیشتر دیده می شود. به علت شیوع فشارخون بالا در افراد مسن، مصرف داروهای دیورتیک که سبب دفع آب از بدن می شوند، در سالمندان زیاد است، همانطور که گفته شد کم آبی با بروز اختلال در واکنش های شیمیایی، می تواند سبب گرفتگی عضلات شود. همچنین به علت اختلال در عملکرد کلیه ها و عوارض ناشی از آن، افراد مسن معمولاً به میزان کمتری آب دریافت می کنند، بنابراین کم آبی می تواند یکی از دلایل گرفتگی عضلات در سنین بالا باشد. علاوه بر آن با افزایش سن میزان جذب مواد مغذی از روده ها کم می شود و بنابراین احتمال کمبود ویتامین ها و مواد معدنی نیز وجود دارد. برخی از ویتامین ها گروه B نظیر ویتامین B12 در واکنش های عصبی مؤثر هستند. مطالعات نشان می دهند که مصرف مخلوط ویتامین های گروه B نقش مؤثری در کاهش گرفتگی عضلات در افراد مسن دارد.

برخی داروها
همچنین گرفتگی عضلات می تواند بر اثر مصرف برخی داروها ایجاد شود. همانطور که ذکر شد، داروهای دیورتیک باعث دفع آب از بدن می شوند. برای دفع آب از بدن از طریق ادرار مقداری از املاح خصوصاً سدیم از بدن دفع می شوند.
در بسیاری از موارد، در درمان فشارخون از داروهای دیورتیک استفاده می شود و بنابراین این مشکل در افراد مسن وجود دارد.

بعضی از بیماری ها
همچنین گرفتگی عضلات می تواند جزء علل ثانویه بیماری باشد. برخی بیماری ها نظیر اسهال و استفراغ باعث می شوند مقدار زیادی از املاح نظیر سدیم، پتاسیم و منیزیم از بدن دفع شوند. همانطور که گفته شد، این املاح در نقل و انتقال امواج عصبی به عضلات نقش کلیدی دارند و کمبود آنها سبب اختلال در عملکرد عصب و عضله می شود، بنابراین جبران املاح از نکات مهم درمان گرفتگی عضلات ناشی از این نوع بیماری ها است. در افراد دیابتی نیز همین مشکل وجود دارد. یکی از شاخصه های بیماری دیابت، تکرار ادرار و دفع زیاد آب از بدن است. در این حالت نیز مقداری از املاح از بدن دفع می شود و چنانچه کمبود آنها جبران نشود، این دسته از بیماران نیز دچار گرفتگی عضلات خواهند شد. همچنین در افراد دیابتی به مرور اعصاب محیطی تحلیل می روند. در شرایطی که انتقال پیام عصبی به عضله دچار اختلال شود احتمال گرفتگی عضله وجود دارد. گرفتگی عضلات براثر اتلاف املاح بدن در بیماران دیالیزی نیز دیده شده است. هنگام دیالیز و تصفیه خون از سموم مقداری از مواد معدنی نیز از بدن دفع می شوند و همین امر می تواند علت گرفتگی عضلات در افراد دیالیزی باشد. علاوه بر موارد فوق مطالعات نشان می دهند که مصرف مکمل ویتامین C و ویتامین E در درمان گرفتگی عضلات در افراد دیالیزی مؤثر بوده است. در برخی موارد از ویتامینE برای درمان گرفتگی عضلات در بیماران مبتلا به سیروز کبدی نیز دیده شده است که علت آن را کمبود روی ذکر کرده اند و به نظر می رسد مصرف مکمل غذایی روی در رفع گرفتگی عضله در بیماران مبتلا به سیروز کبدی مؤثر بوده است.

کلام پایانی
به طور کلی کمبود مواد مغذی یکی از علل مهم گرفتگی عضلات می باشد. با توجه به موارد فوق جبران کمبود مواد مغذی در درجه اول با پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع می تواند در درمان بسیاری از موارد مؤثر باشد، اما در صورت لزوم و در شرایط خاص نظیر آنچه در ورزشکاران، معدن چیان و برخی بیماری ها دیده می شود، می توان از مکمل های غذایی برای درمان این بیماری استفاده کرد. یکی از راه های درمان این مشکل نوشیدن آب به میزان کافی است.
برخی از افراد عادت دارند به هنگام تشنگی و به منظور رفع عطش چای و یا قهوه می نوشند. کافئین موجود در چای و قهوه مدر است، بنابراین مصرف چای و قهوه نه تنها به تأمین آب مورد نیاز بدن کمک نمی کند، بلکه سبب می شود مقدار زیادی از آب بدن نیز از طریق ادرار دفع شود، بنابراین باید توجه نمود که هر نوع نوشیدنی نمی تواند تأمین کننده آب موردنیاز بدن باشد. در شرایط آب و هوای گرم، مصرف نوشیدنی های ورزشی می تواند هم به تأمین آب بدن کمک کند و هم مواد معدنی مورد نیاز را تأمین نماید.