تعریف نادر انتصار از کشورهای خلیج فارس:
جواد حیران‌نیا:
مفاهیم کشور (country) و دولت- ملت (Nation-State) سازه‌های اجتماعی هستند. اگر بحث ما صرفاً از سازه کشور بحثی معنا شناختی باشد در این صورت این سازه وقتی به درستی معنا شده است که دلالت آنرا مبتنی بر گروهی از مردم بدانیم.
باید توجه داشت که دو سازه کشور و دولت ملت متفاوت هستند و دارای تفاوتهایی هستند. نظر به اهمیت این موضوع این موضوع را با پروفسور نادر انتصاررئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در آمریکا و استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در این دانشگاه جویا شدیم که در پی می‌آید.
ضمن تعریف دو سازه “دولت- ملت” و “کشور” تفاوتهای آنها را بیان کنید؟
اصطلاحات “دولت-ملت” (nation- state) یا “دولت” (state) یا حکومت (government) و ملت (nation) به مفاهیم گوناگون و متفاوتی اشاره و ارجاع دارند.
مفهوم “دولت-ملت” یا دولت (state) به طور عام به یک شخص حقوقی اشاره دارد. بر اساس موازینی که در کنفرانس مونته‌ویدئو در سال ۱۹۳۳ تدوین شد یک دولت (state) باید دارای چهار ویژگی باشد. این چهار ویژگی عبارتند از: جمعیت دائمی، حکومتی که برای اداره امور کشور توانا باشد، سرزمین مشخص و توانایی و پتانسیل هدایت و راهبری روابط بین‌المللی.
آیا صرف وجود این مؤلفه‌ها برای تشکیل کشور کفایت می کند؟
باید توجه داشت که دولت همچنین نیاز دارد که به منظور کارکرد مؤثر در سطح جهانی توسط سایر دولتها نیز مورد شناسایی قرار گیرد. یکی از رایجترین و مؤثرترین شیوه‌ها برای شناسایی دولت، سازمان ملل متحد است. یک دولت ممکن است از ادغام دو دولت تشکیل شود. برای نمونه یمن شمالی و جنوبی ادغام شدند و دولت یمن را تشکیل دادند. همچنین ممکن است از تجزیه دولتهایی، دولتهای جدیدی به وجود آیند. برای نمونه از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و یوگسلاوی دولتهای جدیدی به وجود آمدند. ممکن است یک دولت با جذب دولت دیگر به وجود آید. برای نمونه جمهوری دموکراتیک آلمان جذب جمهوری فدرال آلمان شد.
واژه های State و Government پس با یکدیگر متفاوت هستند.
اصطلاح “حکومت” (government) به معنای نهادهایی است که مسئول امور روزمره یک دولت و کشور هستند. به عبارت دیگر، حکومت به مثابه ابزاری است که از رهگذر آن “دولت” سیاستها و خط مشی‌هایی را مورد پذیرش قرار می دهد و آنها را مورد تقویت قرار می‌دهد.
به طور ضمنی و تلویحی در این فرض این موضوع نهفته است که حکومت باید نزد شهروندان خود از مشروعیت برخوردار باشد تا بتواند به طور مؤثر عمل و رفتار کند.
بر این اساس، حکومت تغییرپذیر و بی دوام است و یک حکومت روزی می آید و روزی هم می رود. این در حالی است که معمولاً “دولت” ((State امری ثابت و بادوام است. همانگونه که گفته شد دولت نیز می تواند در نتیجه ادغام و تجزیه دچار تغییر شود.
“ملت” چه تعریفی دارد؟
“ملت” سازه‌ای است که به مردمی اشاره دارد که دارای نژاد و زبان مشترک هستند و تجارب فرهنگی و تاریخی مشترک نیز دارند. یک ملت برای اینکه ملت باشد نیازی ندارد که توسط دیگر دولتها مورد شناسایی قرار گیرد.
برخی ملتها به سبب تاریخ طولانی و مداوم خود دارای بنیانهای منسجمی هستند. در خاورمیانه ایران و مصر دو کشوری هستند که دارای تاریخ و هویت ریشه‌داری هستند. در برخی موارد نیز ملتهایی هستند که از سیالیت برخوردار بوده‌اند و در طول زمان نیز دچار تغییر شده و می شوند. این موضوع چیزی است که امروزه در برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس می بینیم. بر همین اساس است که یک عالم علم سیاست به نام “بندیکت اندرسون” استاد بازنشسته دانشگاه کرنل آمریکا “ملت” را به عنوان یک “جامعه فرضی” تعریف می‌کند. این به معنای این است که مرزها و حدود یک ملت می تواند تغییر کند یا در طول زمان متحول شود و گسترش یابد.
با توجه به این بحث، آیا می‌توانیم کشورهای حاشیه خلیج فارس را به معنای واقعی یک کشور یا دولت ملت بنامیم؟
بر اساس موضوعاتی که مورد اشاره قرار گرفت، دولتهای عرب حاشیه خلیج فارس با ضوابط حقوقی و سیاسی مربوط به دولت و کشور مواجه هستند. اگرچه بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس ریشه در مناسبات قومی دارند و برخی از آنها بر اساس طرح‌ها و دسیسه‌های قدرتهای بزرگ پا به عرصه وجود گذاشتند، ولی در حال حاضر این کشورها به عنوان “دولت- ملتهای” دایری درآمده‌اند.
باید توجه داشت که تقریباً حکومت در تمام این شیخ نشینها هنوز هم شبیه ساختارهای فامیلی و قبیله ای این کشورها پیش از تشکیل دولت و کشور است. اگر بخواهیم این کشورها را به طور خلاصه تعریف کنیم باید گفت آنها “دولت-ملتهای” مدرن با اشکال کهنه و منسوخ حکومت هستند.
۴۹۴۹
دانلود
خبرآنلاین