رادیو با شعر شنیدنی تر است

سال‌هاست این حقیقت از زبان عاشقان شعر با مشاعره بازگو می‌شود. رادیو تهران با ساخت برنامه «مشاعره» سعی در حفظ تاریخچه ادبی کشور دارد و هر جمعه فضای خانه شعردوستان را با شعر پارسی عطرآگین می‌کند.

حدود ۱۹ و ۳۰ دقیقه به رادیو تهران می‌رسم. غروب جمعه است و از قیل و قال بازار خبری نیست. هنوز هوا تاریک نشده، سکوتی خاص در محوطه رادیو حکمفرماست. عوامل برنامه بعلاوه گوینده پخش در استودیو حاضرند و قرار است قسمت دیگری از برنامه مشاعره پخش شود.

شعر هر جامعه، تصویری واقعی از آن جامعه است. این حرف معصوم خیاطون، سردبیر برنامه مشاعره رادیوتهران است. او می‌گوید: شعر تصویری از هویت، تاریخ و تمدن هر سرزمین است که به واسطه شاعران، زیباتر و جذاب‌تر نمود می‌یابد. برنامه‌های مشاعره هم سعی بر بازگویی اشعار شاعران کهن و معاصر دارد، چنانچه هدف این‌گونه برنامه‌ها زنده نگهداشتن میراث کهن و غنی ایران زمین است که در طراحی مسابقه‌های مشاعره با ایجاد انگیزه میان جوانان به زنده نگهداشتن میراث ادبی و فرهنگی این سرزمین مبادرت می‌ورزد لذا مشاعره رادیو تهران هم با توجه به مولفه‌های دین، امید، آگاهی و اخلاق با رویکرد آموزشی و سرگرمی به تولید این برنامه می پردازد و سعی شده سنت‌ها و میراث کهن و غنی ایران زمین احیا شود.

خیاطون که تهیه برنامه را نیز به عهده دارد، از چگونگی انتخاب شرکت‌کنندگان می‌گوید: ما از همه اقشار جامعه داوطلب داریم، از کودکان و نوجوانان گرفته تا افراد مسن در هر شغل و سمتی سعی شده در هر مسابقه از گروه های هم‌سن و سال به رقابت بپردازند.

برای حضور مشاعره‌کنندگان در برنامه فراخوان داده می‌شود و با ارسال پیامک یا تماس‌های تلفنی شنوندگان از آنها ثبت‌نام می‌شود و با انجام گزینش، افراد توانمند انتخاب می‌شوند تا در یک رقابت سالم شرکت کنند.

نکته‌ها هست بسی، محرم اسرار کجاست؟

مشاعره‌کننده‌ها هم در استودیو حضور می‌یابند. تعداد شرکت‌کنندگان خانم بیشتر از آقایان است. الناز عرفانی، دانشجوی رشته کشاورزی اولین شخصی است که شاید از عوامل هم زودتر وارد استودیو می‌شود و توضیح می‌دهد: از کودکی به شعر و داستان‌های شاعرانه علاقه‌مند بودم و خیلی زود شعرهایی را که می‌خواندم یا می‌شنیدم، حفظ می کردم و تشویق اطرافیان انگیزه‌ای شد تا اوقات فراغتم را با شعرها و متن‌های ادبی پر کنم. معتقدم در برنامه‌های مشاعره اگرچه تسلط و حافظه قوی و علم به شعر و تلفظ صحیح کلمات حرف اول را می‌زند، اما سرعت عمل بسیار اهمیت دارد و برای رسیدن به این مهارت تمرین بسیار لازم است.

بهرام نیستانی تنها شرکت‌کننده‌ای است که برای چندمین بار متوالی در مسابقه‌های مشاعره شرکت داشته و در رشته ادبیات فارسی مشغول به تحصیل است.

او می‌گوید: نه‌تنها این‌گونه برنامه‌ها رقابت‌های ادبی بسیار خوبی است، بلکه به هنر و ادبیات بها داده می‌شود تا افراد بیشتر به این سمت گرایش پیدا کنند. برای من موقعیت، فضا و شاید شرایطی که در خانواده مهیا بوده اصلی‌ترین علت علاقه یا توجه به شعر، ادبیات یا نویسندگی است.

برنامه با پخش اشعاری از حافظ آغاز و کارشناس ـ مجری برنامه با انتخاب بیتی از مولانا شرکت‌کنندگان را آماده ارائه اشعار خود می‌کند: «پوشیده چون جان می‌روی اندر میان جان من، سرو خرامان منی ای رونق بستان من.» مسابقه با خانم‌ها آغاز می‌شود و اولین شرکت‌کننده خانم ادامه می‌دهد: «نکته‌ها هست بسی محرم اسرار کجاست/ هر سر موی مرا با تو هزاران کار است.»

در بخش دوم، مشاعره مشروط پیش‌بینی شده و مراجعه‌کنندگان با کلمه مورد نظر کارشناس، بیتی را می‌خوانند. فضایی که ایجاد شده شباهتی به یک مسابقه رقابتی خشک و رسمی ندارد، خنده‌ها و شادی‌ها با پخش موسیقی و وله‌های میان برنامه‌ای، لحظات خوش و خاطره‌انگیزی برای همه حاضران و البته شنوندگان به ثبت می‌رساند.

بخش سوم مسابقه به اطلاعات ادبی شرکت‌کنندگان اختصاص دارد و مشاعره‌کنندگان، شاعر شعر خوانده‌شده کارشناس را شناسایی می‌کنند و در بخش آخر شرکت‌کنندگان دوباره به مشاعره می‌پردازند.

به پایان برنامه نزدیک شدیم و زمان اهدای جوایز رسید. اگر چه به تمامی شرکت‌کنندگان هدایایی به رسم یاد بود اهدا می‌شود، اما برنده اول هدیه‌ای ویژه دریافت می‌کند.

خانم باقری که برنده این هفته برنامه مشاعره شده خیلی روحیات و خلقیات خود را نزدیک به شعر و شاعری می‌داند و می‌گوید: به مطالعه و حفظ اشعار خیلی علاقه‌مند هستم و همیشه در طول روز، ساعتی را به مطالعه اختصاص می‌دهم. به نظرم چنین برنامه‌هایی شنوندگان خاص و فرهیخته‌ای دارد که خیلی راحت با برنامه ارتباط برقرار می‌کنند و بخوبی این‌گونه برنامه‌ها میان شنوندگان مورد استقبال قرار می‌گیرد.

اجرای صمیمی ‌و بدون تکلف

سیدصابر موسوی، کارشناس ـ مجری مشاعره معتقد است: هر چه اجراها راحت‌تر و بدون تکلف‌تر باشد تاثیر بیشتری بر مخاطب خواهد داشت و ارتباط صمیمی و دوستانه‌ای میان شرکت‌کنندگان و حتی شنوندگان ایجاد می‌شود.

نخستین ویژگی هر مسابقه‌ای، مجری مسابقه است. اگر مجری به صورت حرفه‌ای درگیر کار اجرا باشد مسابقه‌ها با روانی و سهولت بهتری اجرا می‌شود و برنامه ظرافت و لطافت خاصی به همراه خواهد داشت.

وی در ادامه می‌گوید: برخورداری از سلامت صدا، تاکید آهنگ صدا و تلفظ درست کلمات از مسائل جزئی و در عین حال مهم یک گوینده است. مجری برنامه‌های مشاعره باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد. حتی اشعاری را که توسط شرکت‌کنندگان بیان می‌شود باید از لحاظ موضوعی و وزنی مورد بررسی قرار گیرد. مجری نباید تنها به داشتن علم شعر، ادبیات، حافظه قوی و اشعار زیادی که حفظ است متکی نباشد. یک مجری یا گوینده کاربلد بویژه برنامه‌های رادیویی همچون برنامه مشاعره در کنار خوب شنیدن به قدرت بیان، خلاقیت و ابتکار در انتخاب اشعار نیاز دارد تا در نهایت توانایی اجرای خوب و جذب مخاطب را داشته باشد.

داوود جمشیدی، کارشناس ادبیات فارسی در این برنامه مشاور است. او می‌گوید: شعرخوانی و توجه به ادبیات و همچنین گسترش فرهنگ شعرخوانی در ذات هر ایرانی‌ نهفته و همه افراد در جای‌جای وطن به این فرهنگ غنی ادب و فرهنگ فارسی به خود می‌بالند.

به دلیل شنیدن ابیات زیبا و البته بهره‌گیری از اشعار منحصربه‌فرد ارتباط بهتری با مخاطب برقرار می‌شود؛ مثلا در برنامه‌های مشاعره فقط رقابت صورت نمی‌گیرد، آموزش و ترویج زبان و ادبیات فارسی نیز اهمیت دارد. در این برنامه آنچه بسیار مورد توجه قرار گرفته بعد آموزشی است، لذا به منظور بالا بردن ذوق شعری شنوندگان و همچنین ترغیب به حفظ اشعار در کتب فارسی، این برنامه تولید و پخش می‌شود. (جام جم – ضمیمه قاب کوچک)

مریم کریمی‌