روسیه در سوریه به دنبال چیست؟

به گزارش خبرگزاری مهر وزیر خارجه آمریکا در واشنگتن ضمن متهم کردن روسیه به ارسال ‏بالگردهای نظامی برای دولت دمشق، گفت: « تلاش‌های بین‌المللی با حضور روسیه آغاز شده تا انتقال ‏دیپلماتیک قدرت در سوریه اجرا شود‎.‎‏»

با این حال آیا روسیه و آمریکا برای آغاز طرح انتقال قدرت در ‏سوریه هماهنگ شده اند؟! نگاهی به اجزای موضع روسیه در قبال سوریه پاسخ این پرسش را کمی ‏روشن می کند.‏

گزینه نظامی؛ هرگز!‏
روس ها بارها اعلام کرده اند و البته با سرسختی نشان داده اند که حاضر نیستند با هیچ یک از مخالفین ‏بین المللی بشار اسد، درباره مداخله نظامی در این کشور مذاکره کنند.

چندین بار وتوی قطعنامه هایی که ‏می توانست به معنای اعطای مجوز دخالت نظامی در سوریه منجر شود، گواه این موضع روسیه است. ‏

روسیه به صورت ویژه مخالف مداخله نظامی منطبق با الگوی لیبی هستند.

مقامات کرملین معتقدند که ‏آمریکا و متحدان اروپایی اش در ماجرای لیبی به بهانه حمایت از غیرنظامیان یک “انتقال قدرت مهندسی ‏شده” را در پیش گرفتند. آنها نه فقط در شورای امنیت، بلکه در خاک سوریه نیز تدابیر لازم را برای ‏جلوگیری از چنین تصمیمی اندیشیده اند.

بنابراین جای تعجب ندارد که آقای لاوروف روز گذشته در ‏تهران به صراحت اعلام کند بالکردهایی که خانم کلینتون از آنها سخن گفته، نه برای سرکوب مردم بلکه ‏در سامانه پدافند ضدهوایی سوریه کاربرد دارند.

به عبارت دیگر روسیه به روشنی به همه طرفداران حمله ‏به سوریه اعلام می کند که روسیه در عمل نیز حامی ارتش سوریه است.‏

‏“حمایت از قدرت در سوریه” و “امتیازگیری درباره بشار اسد”‏
شورای مخالفان سوریه اخیرا اعلام کرد که فاروق الشرع، معاون کنونی بشار اسد، را دخیل در حوادث این ‏کشور نمی داند.

این شورا گفته است که اگر قرار باشد طرح یمن در سوریه نیز اجرا شود، فاروق الشرع را ‏به عنوان گزینه جایگزین اسد می پذیرد.

روزنامه القدس العربی هم چند روز پیش از گمانه ها برای تعیین ‏ولید المعلم، وزیر خارجه کنونی سوریه، به عنوان معاون رئیس جمهور و اجرای الگوی یمن با حضور او ‏خبر داد.

این اخبار در کنار ادعای هیلاری کلینتون مبنی بر هماهنگی آمریکا و روسیه برای انتقال قدرت ‏در دمشق و همچنین اظهارات لاوروف در تهران گمانه ها درباره پیگیری انتقال قدرت در سوریه با ‏استقفاده از الگوی یمن را قوت بخشیده است.

لاوروف دیروز در تهران به صراحت اعلام کرد: « مواضع ما ‏در حمایت از بشار اسد یا هر فرد دیگری نیست. بله ما از سرنوشت مردم سوریه و دولت آن نگران ‏هستیم..»

گینادی گاتیلوف، معاون وزیر خارجه روسیه، نیز چندی پیش اعلام کرده بود مسکو به هیچ ‏وجه شرطی برای بقای اسد در قدرت برای حل بحران سوریه نگذاشته است و این مساله‌ای است که ‏سوری‌ها خودشان باید درباره آن تصمیم بگیرند.

با این حال این اظهارات با گزارش خبرگزاری ها از موضع ‏چندی پیش پوتین درباره پیروی از الگوی یمن متفاوت است. پوتین هفته گذشته در شانگ های و در ‏دیدار با هو جین تائو، چنین طرحی را به صراحت رد کرد.

لاوروف دیروز در تهران همزمان با اینکه ‏کشورش را در حمایت از در قدرت ماندن بشار اسد سرد و بی تفاوت نشان داد، تاکید کرد که “ما برای ‏سرنوشت مردم و دولت نگران هستیم”.

به عبارت دیگر روسیه اعلام کرده است که حتی اگر حاضر شود ‏به سوریه پس از بشار اسد فکر کند، اجازه نمی دهد سناریوی “مهندسی انتقال قدرت” در این کشور به ‏گونه ای که منافع کرملین به خطر بیافتد، اجرا شود.‏

کرملین نشان داده است که هنگام تامین منافع خود حاضر است بر سر دوستان و متحدان خود نیز معامله ‏کند.

شاید همین سابقه روس ها باعث شده است که تحلیل گر واشنگتن پست از چنین احتمالی درباره ‏معامله واشنگتن و مسکو در دوگانه ایران و سوریه سخن گوید. : «اگر آمریکا حمایت روسیه در پرونده ‏هسته ای ایران را می خواهد، باید به نظرات مسکو درباره دمشق احترام بگذارد.»

با این حال باید توجه ‏کنیم که لاوروف در تهران از “مشترکات فراوان” ایران و روسیه درباره سوریه سخن گفته است. دکتر علی ‏اکبر صالحی، وزیر خارجه کشورمان، نیز تاکید کرده است که ایران و روسیه مشترکات فراوانی در این باره ‏دارند. با این همه شرایط در سوریه پیچیده تر از آنی است که به نظر می رسد. باید منتظر آینده بمانیم.

——————————————

سید محمد اسلامی کارشناس مسائل بین الملل‏