۲۷فروردین۱۳، فاوانیوز: یک گروه از متخصصان ایرانی موفق به ساخت یکی از پیشرفته‌ترین تجهیزات برای بازرسی خطوط لوله نفت و گاز شدند.
به گزارش ممتازنیوز به نقل از ایسنا ، توپک هوشمند MFL پرکاربردترین و بهترین وسیله برای بازرسی خطوط لوله در دنیاست که می‌تواند بدون توقف در تمام طول مسیر خط لوله حرکت و آن را بازبینی کند.
با وجود آنکه این وسیله به زبان فارسی توپک هوشمند (Intelligent Pig) ترجمه شده است اما شکل آن بیشتر شبیه به یک موشک است که بین دو تا سه متر طول دارد و وزن آن گاهی به دو تن نیز می‌رسد.
شیوه کار توپک هوشمند
دکتر میثم منسوب بصیری- عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی- که یکی از طراحان این توپک بوده است دربارهٔ شیوه کار آن به خبرنگار فناوری ایسنا گفت: این تجهیز هوشمند در واقع از بخش‌های مختلف الکترونیکی و مکانیکی تشکیل شده است که می‌تواند به همراه سیال داخل خط لوله(نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی) حرکت و از دیواره‌های داخلی لوله نمونه‌برداری کند.
به گفته وی توپک هوشمند این کار را از طریق نشت شار مغناطیسی انجام می‌دهد؛ به این ترتیب که وجود ناهنجاری‌هایی از جمله خوردگی، کاهش فلز و مواردی شبیه آن منجر به نشت شار مغناطیسی در اطراف آن می‌شود و میزان نشت و الگوی آن توسط سنسورهای خاصی که در محیط توپک و در جهت‌های مختلف تعبیه شده‌اند، در طول حرکت اندازه‌گیری می‌شود.
توپک پس از خارج شدن از انتهای خط لوله اطلاعات دریافتی از لوله را در حافظه خود ذخیره می‌کند و پس از انتقال و پردازش آنها، در نهایت مشخصات و مکان دقیق خرابی‌ها، ناهنجاری‌ها و خوردگی‌های لوله مشخص می‌شود.
این استاد دانشگاه دربارهٔ به‌کارگیری تجهیز هوشمند MFL در خطوط لوله توضیح داد: عملیات لانچ کردن(شلیک توپک داخل لوله) و دریافت آن نیز با تجهیزات خاصی انجام می‌شود که می‌توان از طریق آنها توپک را از ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر در داخل لوله به پیش راند.
در تمام طول مدت حرکت این توپک در خط لوله، هیچ دسترسی خاصی به آن وجود ندارد و عملیات و کنترل آن با استفاده از تجهیزاتی انجام می‌شود که در ابتدا یا انتهای خط به کار گرفته شده‌اند.
همکاری ۴۰ متخصص در اجرای طرح
به گفته مدیرعامل شرکت سگال پردازش که از طراحان اصلی این توپک بوده است، به سبب بالا بودن فشار سیال داخل خطوط لوله (حدود ۱۰۰bar)، چالش‌های بسیاری در طراحی و ساخت بخش‌های الکترونیکی و مکانیکی آن وجود دارد که بر پیچیدگی آن می‌افزاید.
کار بر روی این پروژه سنگین از هشت سال پیش آغاز شده و سه سال پیش عملا حامی مالی آن یعنی شرکت ملی گاز مشخص شده است. در این پروژه شرکت سگال پردازش و دانشگاه تهران همکاری داشته‌اند و نزدیک به ۴۰ متخصص در طراحی و ساخت آن به صورت مستقیم یا غیر مستقیم درگیر بوده‌اند.
به گفته منسوب بصیری آزمایش این توپک هوشمند سال قبل در خط لوله گاز نیزار- اراک در یک لوله ۳۰ اینچی با موفقیت انجام شده است.
هزینه میلیون‌دلاری دریافت خدمات از دیگر کشورها
تا کنون تکنولوژی ساخت این توپک‌ها در دست چهار کشور انگلیس، روسیه، امریکا و آلمان بوده است و سایر کشورها نیز محصولات آنها را خریداری کرده‌اند.
بصیری دربارهٔ شیوه ارائه خدمات با استفاده از این تجهیز هوشمند گفت: این تجهیز قیمت بالایی دارد و معمولاً فروخته نمی‌شود بلکه صاحبان آنها با سایزهای مختلف دستگاه برای ارائه خدمات در کشورهای مختلف در مناقصات آنها شرکت می‌کنند.
به گفته وی به ازای هر کیلومتر ارائه خدمات از دوهزار تا شش‌هزار دلار بسته به سایز خط لوله هزینه دریافت می‌شود که با توجه به وجود حدود ۷۰هزار کیلومتر خط لوله در کشور، میزان نیاز به این فناوری مشخص می‌شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: طبق استاندارد مرسوم در دنیا هر پنج سال یکبار باید خطوط لوله بازرسی شوند چرا که صدمات آنها می‌تواند خسارات مالی، جانی و زیست‌محیطی به بار بیاورد. ضمن اینکه این کار عمر خط لوله را تا بیست‌سال افزایش می‌دهد.
بر این اساس هر ساله حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر توپک‌رانی در کشور نیاز است که حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار هزینه در بر دارد.
آغاز ساخت انواع دیگر توپک‌های هوشمند
به گفته منسوب بصیری، تیم سازنده این توپک هوشمند، نقشه راه دانش فنی سایر توپک‌های هوشمند مورد استفاده را نیز تدوین کرده است. بر اساس مذاکرات با شرکت ملی گاز و وزارت نفت قرار است در یک فرآیند پنج‌ساله که از سال آغازمی‌شود، دانش فنی سایر توپک‌های هوشمند نیز در کشور بومی شود.
این پروژه هم‌اکنون با حمایت شرکت ملی گاز و معاونت پژوهش و فناوری وزارت نفت در حال اجراست و به زودی مجموعه‌های بسیاری خطوط لوله خود را برای عملیات توپک‌رانی در اختیار گروه خواهند گذاشت.
فاوا نیوز
باز نشر: پورتال خبری ممتاز نیوز www.momtaznews.com