سفر مرسی به ایران و چین

اگر رییس ‌جمهور مصر بتواند فرصتی ایجاد کند تا سفرهای عادی و بی‌فایده به سفرهایی مفید برای تامین منافع ملی کشور تبدیل شود، تغییر محسوسی در سیاست خارجی مصر و روابط این کشور با دیگر نقاط دنیا به وجود خواهد آمد.

تاکنون رئیس‌جمهور مصر فقط در دو اجلاس آفریقایی در آدیس‌آبابا و اجلاس همکاری اسلامی در جده مشارکت جسته و پیش از این نیز یک سفر کوتاهی به ریاض داشته است. ازاین‌رو می‌توان گفت سفر وی به چین و ایران بسیار مهم بوده و جای شکرش باقی است که پس از سفر حج به واشنگتن قدم نگذاشت و به آمریکا نرفت. حضور رئیس‌جمهور در اجلاس آدیس‌آبابا و جده، گویای توجه ویژه او به دو مجموعه آفریقایی و اسلامی است و سفر مرسی به پکن و تهران، اشاره‌ای واضح به توجه او به منطقه شرق و کشورهای شرقی دارد. پیش از این در زمان حسنی مبارک، سیاست خارجه مصر تنها با غرب پیوند داشت و کشورهای غربی، قبله آمال مصر به شمار می‌رفت. همیشه رئیس‌جمهور مخلوع مصر تنها به کشورهای آمریکا، فرانسه، ایتالیا،… و بندرت به آلمان سفر می‌کرد. مطمئن نیستم که حضور مرسی در اجلاس آفریقایی و اجلاس همکاری اسلامی و توجه او به شرق، ضرورتا گویای درک وی از اهمیت روابط با شرق و توجه سیاست خارجه مصر به این کانون‌ها باشد. در عین حال نمی‌خواهیم بزرگنمایی کنیم و سفرهای او را بااهمیت‌تر از آنچه که هست عنوان نماییم، اما باید به دو نکته توجه کرد:

۱ ـ اهمیت هوشیاری نسبت به اجلاس‌های منطقه‌ای و اسلامی.

۲ ـ اهمیت دو کشور چین و ایران.

چین قدرت سیاسی و اقتصادی بزرگی است که واشنگتن از آن حساب می‌برد و لازم است مصر در دو سطح سیاسی و اقتصادی با چین روابط خود را گسترش دهد و اگر زمانی مصر از دایره وابستگی به آمریکا رهایی یافت (میراثی که از زمان نظام‌های گذشته برجای مانده)‌ چین در این روند از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود. علاوه بر این بلندپروازی‌های اقتصادی چین باعث شده نفوذ و فعالیت خود را در قاره آفریقا افزایش دهد و بدون تردید به نفع این کشور خواهد بود که نفوذش را در مصر تثبیت کند؛ چراکه مصر دروازه جهان عرب بوده و در قاره آفریقا نیز حضور دارد. منظورم این است که دو کشور در گسترش روابط با یکدیگر منافع مشترکی دارند و مصر باید به این روابط با دیده خاص بنگرد. علاوه بر این، عمق روابط تاریخی میان دو کشور، بستر مطلوبی برای تداوم آن و تحقق منافع دو کشور فراهم می‌آورد.

سفر محمد مرسی به ایران برای مشارکت در اجلاس عدم تعهد نیز فرصت خوبی برای از میان برداشتن فاصله‌ها و ذوب شدن یخ‌ میان دو کشور است. در این جدایی تصنعی، فعالیت‌های امنیتی سازمان‌های جاسوسی و فشارهای آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکنون نقش موثری داشته است. مصر در حال حاضر یکی از سه کشوری است که با انقلاب اسلامی ایران از زمان تاسیس تاکنون دشمنی داشته و روابطی با آن ندارد. (دو کشور دیگر آمریکا و اسرائیل است)‌. مدتی قبل اخباری درخصوص عذرخواهی رئیس‌جمهور مصر مبنی بر مشارکت نداشتن وی در اجلاس تهران شنیده شد، اما دکتر مرسی تصمیم گرفت با وجود فشارهایی که بر او وارد شده و او را از حضور در اجلاس تهران منع می‌کند، به ایران سفر کند. قطعا اگر حسنی مبارک بر سر کار بود، هرگز به این سفر نمی‌رفت.

این سفر می‌تواند فاصله ایجاد شده بین دو کشور را کم کند و گام نخست برای پر کردن شکاف‌های به وجود آمده باشد و امیدواریم این گام اول و آخر برای ایجاد روابط مطلوب میان دو کشور نباشد.

می‌دانیم که طرف ایرانی خواهان ازسرگیری روابط میان دو کشور ایران و مصر است و از آن استقبال می‌کند و می‌دانیم که با این اقدام، منافع گسترده‌ای نصیب هر دو ملت خواهد شد و حتی جهان عرب و منطقه خلیج‌فارس نیز از مزایای آن برخوردار خواهند شد و می‌تواند به احیای نقش‌آفرینی مثلث مصر، ایران و ترکیه منجر شود. به هر حال، سفر مرسی حتی اگر یک اقدام گذرا برای اعلام حسن‌نیت باشد، اقدامی مطلوب و قابل ستایش است و امیدواریم این راه ادامه یابد.

روزنامه الشروق – مترجم: محمدجواد گودینی