سهراب سپهری، شاعری که اشعارش ریشه در سنت ایرانیان دارد

سپهری از شاعرانی است که در جریانهای شعر معاصر تاثیر بسزایی گذاشته و از بارزترین ویژگی های شعر او تفکر همراه با احساس و عاطفه است که در جای جای شعر او موج می زند.

از آنجایی که او با آثار ˈبیدل دهلویˈ آشنایی نزدیک داشت توانست به لایه های زیرین شعر نفوذ کرده و به جوهره شعر نزدیک شود و رابطه خود با انسان، جهان ، زندگی و مرگ را روشن سازد.

این روشنی به حدی بود که وقتی به بیماری سرطان مبتلا شد اینگونه سرود :

بد نگوییم به مهتاب اگر تب داریم

دیده ام گاهی در شب ماه می آید پایین

می رسد دست به سقف ملکوت

گاه در بستر بیماری من حجم گل چند برابر شده است

سپهری روح شاعرانه و طبعی لطیف داشت و برای هر چیز معنایی خاص قائل بود. تخیل وی در همه اشیاء وجود داشت و از آنها تصویری زنده می ساخت، خیالات ظریف و تصاویر زیبا در اشعار وی به خوبی دیده می شود.

ˈسعید یوسف نیا ˈشاعر معاصر و مدیر گروه ادب شبکه فرهنگ ˈسهراب ˈرا یکی از عمیق ترین و صمیمی ترین شاعران معاصر می داند و می گوید: او شاعری با احساس و عاطفه است و این حس را می توان در بیشتر سروده های وی مشاهده کرد.

وی می افزاید: سهراب در رهگذر آشنایی با ادیان و فلسفه های مطرح جهان به خود آگاهی دینی رسید و آثاری مانا و جاودان از خود برجای گذارد.

مدیر گروه رادیو فرهنگ یکی از مهمترین ویژگی های سهراب سپهری را خلق تصاویر انتزاعی و در عین حال موثر او عنوان می کند و یادآور می شود که این تصویر سازی ریشه در هنر نقاشی او دارد زیرا که سهراب بیش از آنکه شاعر باشد نقاشی اصیل و حرفه ای است که تاثیر این هنر را نمی توان بر شعر او نادیده گرفت .

این شاعر معاصر با بیان اینکه سهراب متکلف نبود ادامه می دهد: بر خلاف گفته های برخی استادان ادبیات او بر اثر شگردهای از پیش تعیین شده شعر نمی سرود بلکه شعر او خاستگاه باطنی و درونی داشت و بی تردید اشعار او جوششی است .

وی خطاب به کسانی که می خواهند همچون سهراب شعر بگویند و از شگردهای او پیروی کنند، می گوید:این شاعران به طور یقیین شکست خواهند خورد زیرا ویژگی شعر سهراب در این شاعران درونی نشده و آثار خلق شده بیانگر تاثیر پذیری سطحی آنان از زبان و ساختار شعرهای سهراب سپهری است .

به گفته یوسف نیا، سپهری در مجموعه ˈصدای پای آبˈ و ˈمسافرˈ خود نشان داد که یکی از بزرگترین و اثر گذارترین شاعران معاصر ایران است و شعر او به لحاظ محتوایی ریشه در سنت شعر ایرانیان دارد.

وی او را انسانی مهربان ، صمیمی ، بدون تکلف ، بی ریا ، پراز شور وهیجان و عشق و عاطفه معرفی می کند و می گوید: تمامی این ویژگی ها در اشعار وی نمود عینی دارد .

یوسف نیا یادآور می شود: فراموش نکنیم شاعر بودن یعنی انسان بودن و سهراب سپهری انسانی شایسته است که نام او تا هنگامی که انسان بر روی کره خاکی است مانا خواهد بود.

* زندگی نامه

ˈسهراب سپهری ˈدر پانزدهم مهر ماه سال ۱۳۰۷ در کاشان متولد شد . پدر او اسدالله سپهری کارمند اداره پست و تلگراف و مادرش ماه جبین نام داشت ، هردو اهل شعر و ادب بودند.

سهراب پدرش را در دوران نوجوانی از دست داد و در یکی از سروده هایش با عنوان ˈخیال پدر ˈ از او به خوبی یاد کرد :

در عالم خیال به چشم آمدم پدر

کز رنج چون کمان قد سروش خمیده بود

دستی کشیده بر سر رویم به لطف و مهر

یک سال می گذشت، پسر را ندیده بود

او در همان شهر کاشان دوران تحصیلات خود را گذراند و به ادبیات و هنر خوشنویسی علاقه زیادی داشت . او از دوران کودکی شعر می گفت، یک روز که براثر بیماری به مدرسه نرفته بود با ذهن کودکانه اش نوشت:

ز جمعه تا سه شنبه خفته نالان

نکردم هیچ یادی از دبستان

ز درد دل شب و روزم گرفتار

ندارم من دمی از درد آرام

پس از دوران دبیرستان از سال چهارم دبیرستان به دانش سرا رفت و پس از پایان دوره به استخدام اداره فرهنگ کاشان -اداره آموزش و پرورش- در آمد و تا شهریور ۱۳۲۷ در این اداره ماند.

وی پس از عزیمت به تهران به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران رفت و در همان زمان نخستین دفتر شعر خود با نام ˈمرگ رنگˈ را که به سبک نیما یوشیج سروده بود چاپ کرد.دومین مجموعه شعر وی ˈزندگی خواب هاˈ نام داشت.

او در سال ۱۳۳۲ موفق به دریافت مدرک کارشناسی در رشته نقاشی از دانشکده هنرهای زیبا شد و پس از آن به مطالعه و تدریس در این رشته پرداخت، علاقه او به نقاشی به حدی بود که برخی او را نقاشی شاعر و برخی شاعری نقاش تلقی کردند.

وی به فرهنگ مشرق زمین علاقه خاصی داشت و سفرهایی به هندوستان، پاکستان، افغانستان، ژاپن و چین داشت. مدتی در ژاپن زندگی کرد و هنر ˈحکاکی رو چوبˈ را در آنجا فراگرفت. همچنین به شعر کهن سایر زبانها نیز علاقه داشت از این رو ترجمه‌هایی از شعرهای کهن چینی و ژاپنی را انجام داده‌است.

در سال ۱۳۳۷ دو کتاب ˈآوار آفتابˈ و ˈشرق اندوهˈ را آماده چاپ کرد اما موفق به چاپ این آثار نشد و سرانجام در سال ۱۳۴۰ این آثار به همراه کتاب ˈزندگی خواب هاˈ منتشر شد.

دو شعر بلند ˈصدای پای آبˈ و ˈمسافرˈ از دیگر سروده های سپهری به شمار می روند.

مشهورترین اثر وی همان ˈصدای پای آبˈ است و کنایه از صدای پای مسافری در سفر زندگی دارد ،این شعر روز به روز بر محبوبیت وی افزود.این شعر برای نخستین بار در سال ۱۳۴۴ در مجله آرش به چاپ رسید ،او این شعر را نثار شب های خاموش مادرش کرده بود:

اهل کاشانم

روزگارم بد نیست

تکه نانی دارم ،خرده هوشی ،سرسوزن ذوقی

مادری دارم بهتر از برگ درخت

دوستانی بهتر از آب روان و خدایی که در این نزدیکی است

لای این شب بوها ،پای آن کاج بلند

روی آگاهی آب ،روی قانون گیاه ..

اهل کاشانم

پیشه ام نقاشی است

گاه گاهی قفسی می سازم با رنگ ،می فروشم به شما

تا به آواز شقایق که در آن زندانی است

دل تنهایی تان تازه شود و…

صدای پای آب از بلندترین شعرهای نو زبان فارسی است. این شعر و برخی دیگر از سروده های سهراب را یکی از دوستان وی در زمان حیاتش به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌است. بعدها نیز مترجمان دیگری شعرهای وی را به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی ترجمه کردند. در سال ۱۳۷۱ شعرهای منتخبی از دو کتاب ˈحجم سبز و شرق اندوه ˈبا نام ˈما هیچ، ما نگاهˈ نیز به زبان اسپانیایی ترجمه شد.

در سال ۱۳۷۵ منتخبی از اشعار سهراب سپهری توسط هنرمند ایرانی جاوید صدقیانی به زبان ترکی استانبولی ترجمه و در کشور ترکیه منتشر شد.

انتشار شعر بلند ˈمسافرˈ از درخشان ترین شعرهای فارسی در سال ۱۳۴۵ بر شهرت وی افزود ،مسافرˈ تامل و سیر و سفر شاعر در فلسفه زندگی است .از دیگر آثار وی می توان به ˈجحم سبزˈ اشاره کرد.

سپهری در سال ۱۳۵۵ تمام هشت دفتر و منظومه خود را در ˈهشت کتابˈ گرد آورد.این اثر از تاثیر گذارترین مچموعه ها، در تاریخ شعر نو ایران است.

وی در سال ۱۳۵۷ به بیماری سرطان خون مبتلا شد و برای درمان به انگلستان رفت، اما به دلیل پیشرفت بیماری در اول اردیبهشت سال ۵۹ دار فانی را وداع گفت و در صحن ˈامامزاده سلطان علیˈ در مشهد اردهال به خاک سپرده شد.

در ابتدا بر سر مزار وی کاشی فیروزه‌ای نصب‌شده بود اما پس از مدتی سنگی سفید رنگی جایگزین آن شد که بر روی سروده ای از کتاب ˈحجم سبزˈ حکاکی شده است :

به سراغ من اگر می‌آیید

نرم و آهسته بیایید

مبادا که ترک بردارد

چینی نازک تنهایی من

گزارش از : مریم زباندان

فراهنگ **۱۶۳۰**

انتهای پیام /*


www.irna.ir
منبع:ایرنا
بازنشر: ممتاز نیوز

نظرتان را در مورد مطلب فوق بنویسید. نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.