ضرورت ایفای نقش شوراها در اداره امور کشور

به گزارش روز سه شنبه جام جم آنلاین به نقل از روابط عمومی شهرداری تهران، مهدی چمران در نشست خبری به مناسبت روز شوراها گفت: امیدواریم در آستانه سالگشت روز شوراها با همکاری رسانه ها، رسالت آگاه سازی مردم درباره شوراها را به انجام برسانیم.

وی سپس به تاریخچه تشکیل شوراهای اسلامی پرداخت و گفت: پیام زیبا و محکم امام خمینی (ره) که در اردیبهشت ۵۸ و در روزهای نخست انقلاب اسلامی صادر شد، نشان می دهد که ایشان با چه قدرت و استحکامی در تشکیل شوراها اهتمام ورزیدند.

چمران سپس به قرائت متن فرمان امام به این شرح پرداخت: «در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که از ضرورت های نظام جمهوری اسلامی است، لازم می دانم بی درنگ به تهیه آیین نامه اجرایی شوراها برای اداره امور محل شهر و روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا در آورد.»

وی افزود: متاسفانه بروز جنگ و حوادث ناشی از آن باعث تاخیر در تاسیس شوراهای اسلامی شد که در نتیجه آن، عقب ماندگی در مسائل شوراها و مغبونیتی در همه مسائل ایجاد شد که ما را مجبور می کند مرتب برای تثبیت جایگاه واقعی شوراها تلاش کنیم.

رییس شورای شهر تهران با اشاره به اصل هفتم قانون اساسی درباره تشکیل شوراها، آیات قرآن درباره ضرورت مشورت در امور و اصل ۱۰۰ قانون اساسی که اصل تشکیل شوراها است، گفت: قانونگذار در قانون اساسی تاکید کرده که هر امری در زمینه های مختلف از طریق همکاری با مردم با توجه به مقتضیات محلی و با نظارت شوراها باید انجام پذیرد. ضمن اینکه برای جلوگیری از تبعیض، مقرر شده که شورای عالی استان ها تشکیل شود و باز هم برای رفع تبعیض در استان ها و دقت در برنامه ریزی، دولت طبق قانون موظف است بودجه هر سال را قبل از ارائه به مجلس به شورای عالی استان ها ارائه کند.

وی در تشریح سایر وظایف شورای عالی استان ها گفت: شورای عالی استان ها حق دارد در حدود وظایف خود، طرح هایی را تهیه و به مجلس پیشنهاد کند که هیچ دستگاه دیگری جز قوه مجریه چنین حقی ندارد.

قانون شوراها مغفول مانده

چمران افزود: با این حال، از آنجا که شش دوره مجلس شورای اسلامی بدون وجود شوراهای اسلامی شهر و روستا تشکیل شد، قانون شوراها مغفول مانده و همه دستگاه ها به نبود شوراها عادت کرده اند. مقام معظم رهبری هم در دومین دیداری که اعضای شورای شهر در سال ۸۲ با ایشان داشتند، تاکید کردند که وظایفی بر عهده شوراها بوده که در نبود ایشان، کسان دیگری به وکالت از شوراها این وظایف را انجام داده اند اما اکنون که شوراها تشکیل شده اند، خودشان باید وظایفشان را بر عهده بگیرند.

وی با بیان اینکه متن قانون و فرمان امام (ره) درباره وظایف و حدود اختیارات شوراها صریح است، افزود: حتی در اصل ۱۰۳ قانون اساسی گفته شده که استانداران، فرمانداران، بخشداران و سایر مقامات کشوری که از طریق دولت منصوب می شوند، در حدود وظایف شوراها ملزم به همکاری با آنها هستند اما ظاهرا در حال حاضر این وضعیت معکوس شده است. با این همه این اعتقاد باید برای همه ایجاد شود که شوراها یکی از ارکان جمهوری اسلامی ایران هستند، همان طور که در اصل هفتم قانون اساسی تصریح شده که اینها (شوراها) از ارکان تصمیم گیری و اداره امور کشور هستند.

شوراها؛ قوه محرکه تحول در شهرها

رییس شورای شهر تهران که همزمان  عهده دار ریاست شورای عالی استان ها نیز هست، اظهارداشت: از سال ۷۸ که شوراها اولین دوره خود را آن هم بسیار دیر آغاز کردند تاکنون ۱۲ سال را گذرانده ایم. زمانی گفته می شد که شوراها نوپا هستند و چندی پیش دوستی می گفت که شوراها مثل نوزادی هستند که بقیه تحویلشان نمی گیرند اما من تاکید کردم که شوراها دیگر با ۱۲ سال سن نوزاد نیستند و تازه با همین سن کم، توانسته اند کارهای مهمی را انجام دهند.

وی سپس مواردی از این امور مهم را نام برد و گفت: اینکه شهر تهران دارای برنامه چشم انداز ۲۵ ساله، برنامه استراتژی پنج ساله، طرح جامع و طرح تفصیلی شد، دستاورد مهم شورای شهر است که البته مقاومت های بسیاری هم در مقابل آنها وجود داشت که همه را پشت سر گذاشتیم و امروز می توانیم بگوییم یکی از پیشرفته ترین و کارآمدترین طرح های جامع در سراسر کشور و حتی در مقایسه با شهرهای معروف جهان مثل «پاریس» را داریم. طرحی که کاربردی و نه صلب و ایستا است.

چمران افزود: الان که طرح تفصیلی شهر تهران آماده اجرا است، مردم عزیز شاهد خواهند بود که از گشایش و ظرفیت پذیری بالایی در شهر برخوردار می شوند و امیدوارم عمر بنده کفاف بدهد تا شاهد اجرای کامل این طرح در شهر باشم البته ما به این طرح اکتفا نکردیم و برای مناطق بافت فرسوده شهر، طرح منظر نیز تهیه و در کمیسیون ماده پنج تصویب کرده ایم که فراتر از طرح تفصیلی، وارد جزئیاتی درباره سیما و منظر شهری می شود.

رییس شورای شهر تهران با اشاره به تحولاتی که شوراها در سراسر کشور ایجاد کرده اند، گفت: در شهرهای دیگر مثل شیراز، اصفهان، تبریز، مشهد و… هم شوراها تحولات واقعی ایجاد کرده اند و این شهرها همه امکانات و تلاش خود را برای ایجاد یک شورای پویا و یک شهرداری فعال به کار گرفته اند و اگر اختلاف نظری هم بین شورا و شهرداری بوده، از لحاظ تخصصی و علمی بوده و توانسته اند با همه تنگناها، نمونه های خوبی از شهرهای کامل در کشور ارائه دهند.

وی سپس به بخشی از مشکلات مدیریت شهری اشاره کرد و گفت: در سال ۶۱ تصویب شد که شهرداری ها مستقل و خود کفا باشند اما این قانون بند دیگری هم داشت که در آن مشخص شده بود که درآمدهای پایدار شهرداری ها از کجا تامین شود. متاسفانه این قانون تنها در بند اول اجرایی شد و هنوز درآمدهای پایدار شهرداری ها تصویب نشده و در دولت در حال بررسی است و قرار است به مجلس ارائه شود بنابراین باید توجه داشته باشیم که به رغم نبود درآمد ثابت و پایدار، این همه اتفاقات خوب در شهرها رخ داده است.

رییس شورای عالی استان ها سپس به نحوه شکل گیری این شورا پرداخت و گفت: شورای عالی استان ها در دوره اول شوراها تشکیل نشد و یک دوره دیرتر شکل گرفت و در دوره اول تنها صوری و ظاهری بود و تازه در دوره دوم هم دو سال طول کشید تا یک ساختمان به آن دادند و توانست مستقر شود و با این حال هنوز بودجه ای نداشت اما در دوره سوم فعالیت شوراها، شورای عالی استان ها با همه قدرت، توان و ظرفیت شوراها به میدان آمد که در حال حاضر با ۷۵ عضو کار خود را دنبال می کند.

چمران آماری از فعالیت های شورای عالی استان ها در سال ۹۰ ارائه کرد و گفت: ما در سال گذشته ۱۲ اجلاس داشتیم، حدود ۱۲۰ جلسه کمیسیون های پنج گانه شورای عالی و ۲۰ نشست تخصصی را برگزار کرده ایم. ۳۲ طرح از استان ها و سازمان ها به شورای عالی استان ها ارسال شد که ۱۸ مورد آن به تصویب رسید. در سال ۹۰ پنج لایحه به مجلس ارسال کردیم که در دستور کار قرار گرفت. ۱۰ طرح را برای اجرا به شوراهای شهر و روستا ابلاغ کردیم. سه طرح را برای دولت فرستادیم البته در سال های قبل به دلیل اینکه آیین نامه شورای عالی استان ها باید توسط دولت تصویب می شد، تعداد طرح هایی که برای دولت می فرستادیم بیشتر بود، اما سال گذشته دیگر بحث آیین نامه ها و تصویب آنها به پایان رسید.

وی افزود: ما نشست های ادواری با شورای استان ها داشته ایم، همچنین نشست هایی برای شوراهای مراکز استان ها، یعنی شورای ۳۱ شهر به طور جداگانه داشته ایم، نشست هایی برای هشت کلانشهر برگزار کرده ایم که آخرین جلسه آن پنج شنبه هفته گذشته در قم بود. تفاهم نامه هایی با وزارتخانه ها امضا کرده ایم که در سال گذشته تعداد آن ۱۳ مورد بود و به شوراهای شهر و روستا ابلاغ شد.

چمران مهم ترین فعالیت شورای عالی استان ها را ایجاد سیستم اتوماسیون در شورای استان ها و شورای شهرهای مراکز استان ها نام برد و گفت: ما به این سیستم نیاز داشتیم، چون از طریق مکاتبات سنتی مثل فکس و نامه امور به سختی پیش می رفت. انشاءالله به زودی سایت اطلاع رسانی شورای عالی استان ها هم کار خود را رسما شروع می کند.

رییس شورای عالی استان ها افزود: ما طرحی برای اصلاح قانون برنامه پنج ساله به مجلس ارائه دادیم که در آن، عضویت دو نفر از اعضای شورای شهر را در شورای برنامه ریزی استان ها پیشنهاد داده ایم. همچنین عضویت اعضای شورا در کمیسیون ماده پنج با حق رای که در شورای استان ها حذف شدند، ما در این طرح درخواست بازگشت آنها با حق رای را مطرح کرده ایم.

گزارشی از فعالیت های شورای اسلامی شهر تهران

رییس شورای شهر تهران در ادامه نشست، با ارائه گزارشی از فعالیت های شورای اسلامی شهر تهران، گفت: همان طور که می دانید، ما در شورای شهر هفته ای دو جلسه داریم که در سال ۹۰، در مجموع ۹۳ جلسه و در دوره سوم ۴۵۵ جلسه تا کنون برگزار کرده ایم. در این ۹۳ جلسه سال ۹۰، حدود ۹۵ مصوبه داشته ایم که در دوره سوم، تعداد آنها به ۷۶۹ مصوبه می رسد. البته ما تعداد باغات را از مصوبات جدا کردیم، چون فقط در ۴۰ جلسه مصوبه باغات داشته ایم.

وی افزود: حدود ۲۷۰ مورد نامگذاری در سال ۹۰ و ۴۵۰ مورد در دوره سوم شورا داشته ایم. ۱۳ مصوبه سال ۹۰ مورد اعتراض فرمانداری قرار گرفت که پس از اصلاح، دوباره ارسال شد و در دو سه مورد فرمانداری اصلاحات را قبول نکرد و کار به کمیته حل اختلاف کشید که در آنجا مصوبه شورا تصویب شد.

چمران اظهارداشت: سال ۹۰ در مجموع برای شورای شهر تهران سال پر تلاشی بود. از کارهای مهمی که در سال ۹۰ پیگیری شد و شکل خوبی به خود گرفت، بحث حسابرسی از تک تک سازمان ها و معاونت ها و ارائه گزارش آن در صحن شورا برای استفاده همه مردم است. خود دوستان شهرداری هم فکر نمی کردند که با این دقت و شفافیت، به امور مالی رسیدگی شود. انشاءالله در دو سه سال آینده به یک حسابرسی بسیار شفاف می رسیم حتی شرکت های وابسته به شهرداری که مطابق قانون تجارت اداره می شوند و خودشان می توانند حسابرس بگیرند هم مورد حسابرسی شورا قرار گرفتند که با توافق انجام شده، مشترکا یک حسابرس گرفتیم و حسابرسی از شرکت ها برای اولین بار انجام شد.

رییس شورای شهر تهران با بیان اینکه در کارهای اجرایی وارد نمی شود، تصریح کرد: با این حال، اعضای شورا بر طرح های اجرایی نظارت دارند و حتی روزهای جمعه برای بازدید از پروژه ها می روند. ما برای اصلاح پروژه ها تلاش می کنیم، مثلا حدود یک سال و نیم در مورد نحوه اجرای پروژه تونل صدر- نیایش بحث کردیم و ۲۵ طرح برای تونل و روگذر مطرح شد و علت اینکه الان این پروژه با این سرعت در حال پیشروی است، همین بحث و بررسی ها است.

مشکلات بودجه ای شهرداری ها

وی با اشاره به مشکلات بودجه ای شهرداری ها، گفت: کمبود بودجه، بدهی به مردم و بانک ها که از سال های پیش انباشته شده و الان موجب گرفتاری با بانک ها، وزارت دارایی و بانک مرکزی شده، در شهرهای دیگر بیشتر است، چون در مقایسه با تهران آنها نسبت به جمعیت خود درآمد کمتری دارند. در تهران در سال ۹۰ حدود ۳۰ میلیون پروانه ساخت صادر شده که بیش از ۶۰ درصد درآمد شهرداری را تامین کرده است البته این درآمد نقدی نبوده و ۲۴ تا ۳۶ ماهه دریافت می شود البته درآمدهای پایدار دیگری را دنبال کرده ایم که در مجلس تصویب شده و اکنون مالیات بر ارزش افزوده، تنها درآمد پایدار مالیاتی شهرداری است که در کشورهای دیگر، از منابع دیگری هم مالیات دریافت می شود. عوارض دیگری مثل بنزین و گمرکات هم جزو منابع درآمد شهرداری محسوب می شوند که امیدواریم به جایگاه واقعی خود برسند. چون برای مثال در سال ۹۰ عوارض بنزین را بر مبنای بنزین ۱۰۰ تومانی حساب کرده اند، در حالی که بنزین ۴۰۰ و ۷۰۰ تومانی هم به فروش می رسید و طبق قانون، ۱۰ درصد سهم شهرداری بیش از اینها می شد. اما امیدواریم با تفاهم بین دولت و مجلس، عوارض بنزین امسال واقعی شود.

چمران گفت: هر چه شهرداری ها قدرتمندتر شود، پیشانی نظام جمهوری اسلامی آبادتر و سربلندتر می شود و به نفع نظام است که شهرها بتوانند خود را اداره کنند. تجربه ۱۲ ساله شوراها نشان داده که پروژه هایی که شهرداری متولی آنها است، با سرعت و کیفیت بیشتری پیش می رود، چون مدیریت شهری از دل مردم بر می آید.

همه را دعوت می کنند جز شوراها

رییس شورای شهر تهران در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره مظلومیت و نوپایی شوراها، گفت: همان طور که گفتم، بخشی از مظلومیت و مشکلات شوراها، مشکل مالی و نبود درآمد پایدار برای مدیریت شهری است. بخشی دیگر مشکلات قانونی است. چون قانون شوراها تازه اجرایی شده و کمبودهایی دارد که نیازمند اصلاح است. کار شورای عالی استان ها این بوده که این اشکالات را تشخیص دهد و برای اصلاح آنها به مجلس پیشنهاداتی ارائه کند البته مبنای قانون شوراها و شهرداری محکم است، اما مشکلاتی هم در آنها وجود دارد. مثلا حد نصاب معاملات شهرداری در ۱۵ سال پیش دو میلیون تومان در نظر گرفته شده که الان اصلا برای شهرداری پولی نیست و نیاز به اصلاح دارد.

چمران افزود: ضرر شوراها به نفع نظام نیست، چون شوراها یک صنف نیستند و نماینده مردم هستند که به دلیل دیر تشکیل شدن، هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده اند. اگر شوراها همزمان با مجلس کار خود را شروع کرده بودند، الان در کنار نهادهای دیگر مورد پذیرش قرار داشتند. اما الان همه جا می بینیم که همه نهادها و دستگاه ها را دعوت می کنند جز شوراها و بعد می بینند اگر شوراها بودند، می شد از تجربیات آنها استفاده کرد. البته ما این موارد را تذکر می دهیم، اما خوب نیست که ما مرتب بگوییم که ما را قبول کنید.

 مصوبات شورا ضمانت اجرا دارد

وی در مورد فقدان ضمانت اجرایی برای مصوبات شورا، اظهارداشت: قانون برای اجرایی شدن مصوبات شوراها مسیری را در نظر گرفته که باید طی شود. همان طور که مصوبات مجلس باید توسط شورای نگهبان تایید شود و گاهی این اتفاق نمی افتد و کار به مجمع تشخیص مصلحت نظام می کشد، مصوبات شورا هم گاهی مورد اعتراض فرمانداری قرار می گیرد و به کمیته حل اختلاف می رود. با این حال، اگر این مصوبات گاهی دچار تغییر و اصلاحاتی می شوند، معنایش این نیست که مصوبات شورا ضمانت اجرایی ندارد.

رییس شورای شهر تهران همچنین درخصوص ضرورت ایجاد مدیریت یکپارچه شهری گفت: از آنجایی که ستاد مدیریت بحران به ریاست شهردار تهران وجود دارد و همه نهادها و دستگاه های اجرایی مرتبط با بحران در آن عضو هستند، ما در مواقع بحرانی مثل سیلاب اخیر مشکل نبود مدیریت یکپارچه را حس نمی کنیم. چون انصافا همه دستگاه های ذیربط آمدند و از جان و دل مایه گذاشتند اما در سایر امور، این خلا حس می شود و من از دولت و مجلس گلایه دارم، چون این طرح هر سال در برنامه گنجانده می شود و هر سال هم اجرا نمی شود البته در آخرین جلسه ای که با برخی از معاونان رییس جمهور داشتیم، قرار شد که ۱۶ مورد واگذاری انجام شود. با این حال معنای مدیریت یکپارچه شهری این نیست که شهرداری تبدیل به سازمانی به عظمت پنج وزارتخانه شود، بلکه مقصود هماهنگی در کارهای اجرایی و جلوگیری از موازی کاری است.

وی همچنین درباره چگونگی اصلاح قانون شوراها، اظهارداشت: من همین جا به شما خبری می دهم و آن اینکه ما سیاست های شورا را به مجمع تشخیص مصلحت نظام پیشنهاد داده ایم که بررسی و آماده شده و انشاءالله برای تصویب به صحن مجمع می رود که اصلاحات اساسی در آن لحاظ شده و طبق آن، برای بررسی مغایرت مصوبات شورا با قانون، دیگر تنها فرمانداری مسئول نخواهد بود و یک شورای پیشنهادی هم در کنار فرمانداری فعالیت خواهد کرد.

چمران در پاسخ به پیشنهاد خبرنگاری مبنی بر نامگذاری خیابان سفارت امارات به نام «خلیج فارس» گفت: ما کار بزرگتری انجام داده ایم و شهرها را موظف کرده ایم بزرگترین جاده خروجی از شهر به سمت جنوب را به نام خلیج فارس نامگذاری کنند. به تازگی شنیدم که در امارات هم سه خیابان به نام های تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی نامگذاری شده که ممنون می شویم اگر خیابانی را هم به نام تهران نامگذاری کنند اما این لج و لج بازی ها درست نیست و تاثیری هم ندارد.

وی در پایان جلسه آدرس سایت جدید شورای شهر تهران Shora.tehran.ir و آدرس سایت شورای عالی استان ها Shora.org را اعلام کرد و ابراز امیدواری کرد خبرگزاری شورای عالی استان ها به زودی راه اندازی رسمی شود.