ضعف دیپلماسی عمومی هسته ای/ نیاز به سیمیلاتور مذاکرات داریم

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست آینده مذاکرات هسته ای پس از مسکو با حضور “محمد کرمی راد” عضو سابق کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس، “صادق زیباکلام” عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، “حسین هواسی” کارشناس امور خاورمیانه و “اکبر ولیزاده” عضو هیأت علمی دانشگاه تهران برگزار شد.

*خبرگزاری مهر: به نظر شما مهمترین دستاورد مذاکرات مسکو چه بود؟ آیا در این نشست مطالبات و اهداف دو طرف مذاکرات تبیین شده بود؟ در نهایت ارزیابی شما پس از پایان گفتگوها و توافق درباره برگزاری نشستهای کارشناسی در روز سوم جولای (۱۳ تیرماه) در استانبول چه بود؟

– ولیزاده: مهمترین دستاوردی که مذاکرات مسکو داشت این بود که مطالبات و پیشنهادهای طرفین برای یکدیگر شفاف شد. در واقع این مسئله کاملا روشن شد که طرفین از هم چه انتظاراتی دارند و این موضوع خیلی مهمی است. همانطور که می دانید طرف غربی سه درخواست در جریان مذاکرات مطرح کردند که شامل تعلیق غنی سازی ۲۰ درصدی، تعطیلی تاسیسات فردو و تحویل اورانیوم  ۲۰ درصد می شد. این مسائلی بود که در مسکو مطرح شد، در حالی که در مذاکرات قبلی این چنین مسائلی به طور صریح مطرح نمی شد و همواره بر ادامه گفتگوها تاکید صورت می گرفت.

برای مذاکرات هسته ای احتیاج به یک سیمیلاتور هسته ای داریم. یعنی ۶ کشوری که در مذاکرات روبروی ایران نشسته اند چه عقیده ای دارند و چه مطالباتی را در چه بازه زمانی خواهان هستند.

هواسی

اتفاقی که در مسکو رخ داد این بود که این مطالبات به طور شفاف مطرح شد که یک گام رو به جلو محسوب می شود. البته در عین حال این شفافیت می تواند یک نقطه نگران کننده نیز باشد، چون زمانی که این مطالبات مطرح شد به نتیجه خاصی هم نرسید و طرف ایرانی واکنشی به مطالبات نشان نداد.

البته هم اکنون مطالبات طرف غربی  از ایران کاملا مشخص است و چون بحثها وارد فاز کارشناسی شده نیاز به پیش مذاکره میان کارشناسان طرفین دیده می شود که در نهایت باعث می شود مذاکرات بار دیگر به سطح مقامات ارتقا یابد.

نکته مثبت دیگر اینکه همچنان اصل مذاکره مورد توجه قرار دارد و طرفین بر آن تاکید دارند بر این اساس می توان انتظار داشت که مذاکرات کارشناسی در استانبول نتیجه بخش باشد.

کرمی راد: من معتقدم اگر یک بررسی جدی درباره موضوع هسته ای ایران طی سالیان اخیر صورت بگیرد، مشخص می شود که دلیل اصلی خصومت آمریکا، اسرائیل، کشورهای غربی و شیوخ منطقه با این فعالیتها در چه موضوعی نهفته است. در دوران اصلاحات فعالیتهای هسته ای ایران به صورت داوطلبانه دو سال متوقف شد که مقام معظم رهبری بعدها تاکید فرمودند که ما در آن دو سال مغبون شدیم. یادمان باشد که کشورهای غربی در آن زمان تاکید می کردند که ایران باید همچون لیبی دست از فعالیتهای هسته ای بردارد و حتی سانتریفوژهایش را به دریا بیاندازد.

آمریکاییها در نظر دارند با تحریم بانک مرکزی دو سیستم فرماندهی اقتصادی ایران (Command & Control) را از کار بیاندازند که اثرات آن مانند سیستم عصبی در تمام مسائل کشور دیده شود.

هواسی

مد نظر داشته باشیم که آمریکا و اسرائیل با پیشرفت هسته ای ایران به صورت اساسی مخالف هستند.آنها معتقدند که کشورهای مختلف جهان در صورت دستیابی به ۵ دانش، تهدید محسوب می شوند که این  دانشها شامل هوافضا، دیجیتال، نانو تکنولوژی، بیوتکنولوژی و دانش هسته ای می شود که ایران به تمامی آنها دست یافته است.

آنها این استدلال را دارند که هرکشوری با دستیابی به این علوم می تواند بتدریج از قدرت منطقه ای به قدرت فرامنطقه ای تبدیل شود. با وجود انتقاداتی که وارد شد من معتقدم ما در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد موفقیتهای هسته ای بالایی داشتیم و جشن ملی هسته ای را نیز برگزار کردیم. از طرفی مجلس هشتم هم خوب و مناسب عمل کرد و با تصویب چهار ماده و یک تبصره دولت را مکلف به صیانت از این دستاورد ملی کرد.

البته دنیای غرب اساسا دانش هسته ای را انحصاری می داند و خواهان پیشرفت هسته ای ایران نیستند. ایران هم اکنون به این دانش دست یافته و از آن شرایطی که دو سال تعلیق داشتیم و خواهان توقف فعالیتهای هسته ای بودند، امروز به جایی رسیده ایم که وارد باشگاه کشورهای هسته ای شده ایم و غرب پذیرفته که باید به حقوق هسته ای ایران احترام بگذارد.

شما ببینید در فاصله توقف ۱۵ ماهه مذاکرات چه اتفاقی رخ داده است. داخل کشور تحولاتی شد که کشورهای غربی به مطامع خود نرسیدند و همچنان پیوند میان ملت و رهبری در اوج قرار دارد. از طرفی در شرایط منطقه ای نیز بیداری اسلامی رخ داد که به نفع غربیها نبود. وضعیت کشورهای اروپایی نیز بحرانی است و آمریکا نیز با انتخابات ریاست جمهوری روبرو است.
البته من معتقدم ما در مسئله دیپلماسی عمومی موضوع هسته ای ضعیف عمل کرده ایم و نتوانسته ایم از لحاظ رسانه ای خوب عمل کنیم. بر همین اسا

اتفاقی که در مسکو رخ داد این بود که مطالبات به طور شفاف مطرح شد و این یک گام رو به جلو محسوب می شود. البته در عین حال این شفافیت می تواند یک نقطه نگران کننده نیز باشد، چون زمانی که این مطالبات مطرح شد به نتیجه خاصی هم نرسید.

ولیزاده

مشاهده می کنیم که مردم موضوع هسته ای را به تحولات روزمره اقتصادی خودشان گره می زنند که این خطرناک است.

ما نتوانسته ایم مردم را تفهیم کنیم که معضل بی اعتمادی و خصومت غرب با موضوع هسته ای ایران که از دیرباز وجود داشته با یک یا دو دور مذاکرات از بین نمی رود. البته معتقدم در بحث مذاکرات مسکو، ایران حتی مسائلی فراتر از موضوع هسته ای را مطرح کرده است.

البته غربیها نگاهی سیاسی به موضوع هسته ای ایران دارند. به نظر شما در معاهده NPT اشاره ای به برگزاری این چنین مذاکراتی که هم اکنون با ایران در جریان است شده است؟ شکل گیری گروه ۱+۵ خود نشانه ای از تلاش غرب برای سیاسی کاری در این مسئله است؟ در واقع اگر این موضوع سیاسی نمی شد وضعیت ما هم باید مشابه  ژاپن می بود که ۱۵ سال است موضوع هسته ای اش در آژانس بین المللی انرژی هسته ای مطرح است. من معتقدم ماهیت انقلاب اسلامی ایران دلیل اصلی خصومت ورزیها و سیاسی شدن موضوع هسته ای کشورمان است.

– هواسی: درخصوص صحبتهای آقای زیباکلام من چند نکته دارم که عرض می کنم. ایشان اعلام کردند که غربیها با فعالیتهای هسته ای ایران مشکلی ندارند که من معتقدم که واقعیت کاملا مخالف این است. محل شهود ما برای درک اینکه آنها با فعالیتهای هسته ای ما مشکلی ندارند چیست؟ اظهارنظرهای سنگینی از مقامات غربی در آمریکا و اروپا وجود دارد که نشان می دهد دستور کار جلسات آنها توقف برنامه هسته ای ایران بوده است. به عنوان مثال “دنیس راس” مشاور اوباما تاکید می کند: “قدرتهای بزرگ باید به منظور رسیدن به توافقی جامع با ایران از رویکرد گام به گام فاصله بگیرند”. این اظهارات چه چیزی را نشان می دهد؟

درباره مسئله پاکستان و کره شمالی باید بگویم. شوروی سابق در زمانی موشکهایی پیشرفته با قابلیت حمل چندین کلاهک هسته ای داشت، اما در همان سالها از لحاظ تولید گندم معضل جدی داشتند. این نشان می دهد که مدیریت اقتصادی آنها درست نبوده است.

اساسا تفاوت کشورهای علم محور با کشورهای غیر علم محور این است که کشورهای علم محور توان تولید، توزیع، تبدیل و جذب علم را دارند. درباره پارچین نیز آنها ادعاهایی را مطرح کرده اند که باید به این مسئله اشاره کرد که بازرسان آژانس چندین بار از آن بازدید کرده اند و این ادعاها واقعیت ندارد.

شکل گیری گروه ۱+۵ خود نشانه ای از تلاش غرب برای سیاسی کاری موضوع هسته ای ایران است، چون در NPT اشاره ای به برگزاری این گونه مذاکرات نشده است.

کرمی راد

پیش از این شاهد تصویب ۴ قطنامه ضدایرانی در شورای امنیت علیه کشورمان بوده ایم. در مسئله تحریمهای جدید نفت ایران از سوی اروپا و تحریم بانک مرکزی از طرف آمریکا من معتقدم  واشنگتن تصمیم گرفته موج سومی از تحریمها را علیه ایران اجرایی کند و اثرات آنرا ببیند.

در واقع تحریمهای اروپا موج دوم است اما آمریکاییها در نظر دارند با تحریم بانک مرکزی دو سیستم فرماندهی اقتصادی ایران (Command & Control) را از کار بیاندازند که اثرات آن مانند سیستم عصبی در تمام مسائل کشور دیده شود. من قاطعانه می گویم اگر معجزه ای شود و تحریمهای شورای امنیت علیه ایران  لغو شود، آمریکا هرگز دست به لغو تحریم بانک مرکزی نمی زند چون می خواهد اثرات آن را ببیند.

مشکل ما در مذاکرات هسته ای این است که خوب مسئله را نشناخته ایم. ما برای مذاکرات هسته ای احتیاج به یک سیمیلاتور هسته ای داریم. ما باید این مسائل را تبیین کنیم که ۶ کشوری که در مذاکرات روبروی ایران نشسته اند چه عقیده ای دارند و چه مطالباتی را در چه بازه زمانی خواهان هستند. ما حتی در تعیین دستور نشستهای مذاکرات مشکل داریم. شما نگاه کنید مذاکرات ۱۵ ماه متوقف می شود و تنها طی دو سه ماه اخیر شاهد برگزاری سه دور مذاکره هستیم. ما هنوز متاسفانه در مذاکرات دستور رسمی را نمی توانیم تعیین کنیم. به همین خاطر طرف غربی مطالبات خود را مطرح می کند و ما هم خواسته های خودمان را ارائه می دهیم.

ادامه دارد…