گردآوری توسط گروه سیاسی ممتاز نیوز
ظریف: اقتصاد مقاومتی تیغ تحریم را کندکرد
ایران > سیاست‌خارجی – ۲ مقام کشورمان درباره کند‌شدن تیغ تحریم‌ها دربرابر اقتصاد مقاومتی صحبت کردند؛ ۲مقامی که هر دو در بطن و متن مذاکرات هسته‌ای بوده و هستند.
علی لاریجانی که زمانی سکان مذاکرات هسته‌ای را برعهده داشت دوشنبه شب در برنامه نگاه یک‌حضور پیدا کرد و گفت که علاج اقتصاد کشور و راه‌نجات کشور در شرایط حاضر اقتصاد مقاومتی است و باید کاملاً دولت را در این زمینه هل بدهیم تا این مسئله محقق شود زیرا راه‌نجات کشور همین اقتصاد مقاومتی است.
وی گفت: در کشور ما غفلت‌هایی از نظر اقتصادی صورت گرفته و نمی‌توان گفت همه این مسائل به‌واسطه تحریم‌ها بوده است. اینکه بخش‌های مختلف ما فربه شده چه‌ربطی به تحریم دارد، یا اینکه حجم نیروی انسانی ما در برخی از بخش‌ها قدری زیاد است نیز ربطی به تحریم ندارد. مشکلات مدیریتی است و باید برطرف شود. البته تأثیر آن در اقتصاد ما ۲۰درصد است و آنقدر هم زیاد نیست.
لاریجانی با اشاره به این مسئله که بودجه ما تا این اندازه به نفت تکیه‌زده، اشکال بزرگی است و بخش زیادی از بودجه جاری ما نفتی است، ایرادی است که به تحریم‌ها ربطی نداشته و بیشتر جنبه مدیریتی دارد، ادامه داد: وقتی به ما فشار وارد شود مجبوریم از توان تولید داخلی استفاده کنیم، در آن شرایط ایران جهش پیدا می‌کند.
در سوی دیگر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان هم دیروز در همایش دیپلماسی هسته‌ای با اشاره به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گفت که سیاست مقام معظم رهبری مبتنی بر اقتصاد مقاومتی، ایران را آسیب ناپذیرتر کرده و از برندگی تحریم‌ها علیه این مردم هم کاسته است و ان‌شاء‌الله با پیگیری این سیاست که یکی از اولویت‌های دولت است، فشار بر طرف‌های مذاکره برای رسیدن به تفاهم افزایش خواهد یافت.
کارشناسان و محافل بین‌المللی این روزها با انتشار گزارش‌هایی به کشورهای تولید‌کننده نفت هشدار می‌دهند خود را برای کابوس سقوط قیمت نفت تا محدوده ۴۰دلار هم آماده کنند؛ کابوسی که به واسطه وابستگی اقتصاد کشورهای نفتی به درآمد حاصله از صادرات نفت خام پیوسته بر سر این کشورها در حال گردش است. ایران به‌عنوان یکی از تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان مهم نفت خام از این قاعده مستثنا نیست؛ با این تفاوت که ایران تنها کشور میان کشورهای تولید‌کننده نفت است که باید با عاملی دیگر به نام تحریم نسبی صادرات نفتش هم دست و پنجه نرم کند.
اگر کشورهای دیگر می‌توانند به واسطه تولید و صادرات بیشتر نفت خام تا حدی کسری درآمد خود را جبران کنند اما این امکان از ایران از تیر‌ماه سال۱۳۹۰ به این سو گرفته شده است چراکه از ۱۰تیر سال۹۰ تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اروپا علیه صادرات نفت خام و بانک مرکزی ایران به اجرا گذاشته شده است. در نتیجه این تحریم‌ها، صادرات نفت ایران از بیش از ۲میلیون بشکه به حدود یک میلیون بشکه کاهش یافته است و دسترسی به پول همان مقدار نفت صادراتی هم به‌شدت محدود بوده است. طبق گزارش اوپک درآمد نفتی ایران از ۱۱۴میلیارد دلار در سال۲۰۱۱ میلادی به ۶۷میلیارد دلار در سال۲۰۲۴ کاهش یافته که این کاهش عمدتا ناشی از افت یک‌میلیون بشکه‌ای صادرات نفت ایران به‌واسطه تحریم‌هاست.
حال باید منتظر ماند تا اثر کاهش قیمت جهانی نفت را هم بر درآمد سالانه نفتی ایران دید. چنین کاهشی در سال‌جاری میلادی کمتر محسوس است چرا که قیمت نفت درنیمه اول سال میلادی همچنان بالای ۱۰۰دلار بود اما روند کاهنده قیمت از نیمه دوم سال آغاز شد. لذا درآمد نفتی ایران در سال‌جاری میلادی اگر چه به رقم ۶۷میلیارد دلار در سال۲۰۲۴ نخواهد رسید اما در عین حال سقوط شدیدی هم نخواهد کرد. اما طبق پیش‌بینی‌ها اثر کاهش قیمت نفت در سال آینده دیده خواهد شد. اگر وضعیت قیمت‌ها به روال فعلی ادامه پیدا کند یا حتی با کاهش بیشتری مواجه شود، ایران بین ۲۰ تا ۴۰درصد دیگر از درآمد نفتی خود را از دست خواهد داد. اینجاست که فشار کاهش قیمت نفت در اقتصاد بیشتر دیده خواهد شد.
یکی از تأکیدات همیشگی رهبر معظم انقلاب که متاثر از بررسی‌های کارشناسی اقتصادی است، جدا‌سازی اقتصاد کشور از نفت و موضوعات سیاست خارجی ازجمله مذاکرات هسته‌ای بوده و هست. ایشان به داخلی و مقاوم‌سازی اقتصاد تا حدی که بر اثر تغییرات جهانی تکانه شدیدی نبیند، تأکید داشته‌اند. رهبر معظم انقلاب در دیدار آبان‌ماه خود با جمعی از نخبگان کشوری تصریح کردند که در اقتصاد متکی بر منابع زیرزمینی، هیچ نیازی به شناسایی، جذب و فعالیت نخبگان احساس نخواهد شد و کشور هم عملاً پیشرفت حقیقی نخواهد داشت. ایشان در یکی از صریح‌ترین بیاناتشان اداره کشور بر مبنای فروش ذخایر زیرزمینی را به «بچه پولداری ملی» تشبیه کردند و افزودند: بچه پولدارها، قدر پول خود را نمی‌دانند و آن را بیهوده خرج می‌کنند که اداره کشور برمبنای فروش نفت خام نیز شبیه همین ماجراست.
رهبر انقلاب، اتکای برنامه‌ریزی اقتصادی کشور به درآمدهای نفتی را سپردن اقتصاد ایران به سیاستگذاران کلان جهانی خواندند و با اشاره به نوسانات شدید قیمت بین‌المللی نفت افزودند: کشوری که اقتصاد خود را اینگونه برنامه‌ریزی کند، آینده‌اش معلوم است.ایشان با استناد به واقعیات یادشده تأکید کردند: ایران به جای تکیه بر درآمدهای نفتی باید با اتکا به نیروهای درونی و ذخایر روی زمین یعنی هوش و استعداد جوانان و تولید علم و دانش اداره شود که در این‌صورت هیچ قدرتی در دنیا قادر نخواهد بود اقتصاد کشور را به بازی بگیرد.
- راهکاری که دیده نشده است
البته این برای نخستین بار نبوده و نیست که رهبر معظم انقلاب بر جدا‌سازی اقتصاد از نفت و مسائل سیاست خارجی تأکید کرده‌اند بلکه چنین هدفگذاری در اسناد بالادستی ازجمله سند چشم‌انداز ۲۰ساله تعیین شده است. با این حال کارنامه دولت‌ها با گذشت ۱۰سال از اجرای چنین سندی، نه‌تنها قابل‌قبول نیست که بر آن انتقادات جدی هم وارد است چراکه مثلا در دهه ۷۰ و تا نیمه دهه ۸۰ اقتصاد کشور با نفت بین ۱۵ تا ۳۰ دلار اداره می‌شد. البته در این سال‌ها قیمت نفت چندان بالا نبود و دولت‌ها درآمد بیشتری نصیبشان نشد در نتیجه به همین میزان از درآمد نفتی اکتفا کردند.
از اوایل دهه ۸۰ با افزایش تدریجی قیمت نفت، درآمدها از پیش‌بینی‌ها فراتر رفت. در آن زمان صندوق ذخیره ارزی راه‌اندازی شد تا مازاد درآمدهای نفتی در آن پس‌انداز شده و برای روزهای مبادا مورد استفاده قرار گیرد. گزارش‌های کارشناسی نشان می‌دهد که این صندوق هیچگاه از دسترس دولت‌ها به دور نبوده است. به‌عنوان مثال در دولت سیدمحمد خاتمی از موجودی این صندوق برای واردات بنزین یا برخی کالاهای دیگر استفاده می‌شد و در دولت احمدی‌نژاد که درآمدهای نفتی به اوج رسید، دلارهای کمتری به این صندوق واریز شد چرا که در عمر این دولت وابستگی اقتصادی کشور به نفت ۱۰۰دلاری نهادینه شد و در حال حاضر هم ساختار بودجه کشور بر مبنای نفت ۱۰۰دلار بسته شده است.
افزایش وابستگی به درآمد نفتی نشان می‌دهد که دولت‌ها در جهت مخالف اهداف برنامه ۲۰ساله حرکت کرده‌اند. راهکاری که در برنامه ۲۰ساله تدارک دیده شده بود، اگر به اجرا گذاشته می‌شد، اکنون کشور برای مواجهه با اتفاقاتی که خبرگزاری‌های خارجی آن‌را برای کشورهای نفتی به یک کابوس تشبیه می‌کنند، آماده‌تر بود. در این حالت ایران می‌توانست راحت‌تر کاهش قیمت نفت را هضم کند و بهتر و قدرتمندتر از حال حاضر پای میز مذاکره با خارجی‌ها بنشیند.
RSS
منبع: همشهری
باز نشر: سایت خبری تحلیلی ممتاز نیوز www.momtaznews.com