شاید فکر کنید ناخن در بدن انسان نقش چندان مهمی ندارد اما آن در زیبایی دست و پا بسیار مهم است. پزشکان با بررسی ناخن ها می توانند به تعدادی از بیماری های سیستمیک در افراد پی ببرند.
ناخن در کارکرد انگشتان و حفاظت از بافت نرم دست و پا نقش مهمی دارد و از همه مهم تر اینکه اگر دچار بیماری یا عفونت شود، درد بسیار شدیدی به وجود خواهد آورد که آسایش فرد را از بین خواهد برد. ناخن نیز مانند هر عضو دیگری از بدن در معرض بسیاری از عوامل بیماری زا قرار دارد؛ باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها، عوامل شیمیایی، فیزیکی و… از جمله بیماری های شایع ناخن به خصوص ناخن پا، قارچ ناخن است. مهمان این هفته میزگرد زیبایی از نحوه ابتلا و روند درمانش برایمان گفته اند. امیدواریم صحبت های کارشناسان سلامت برای ایشان و سایر خوانندگان «سلامت» مفید باشد.
● آقای فریبرز می گوید باغبانی برایش دردسر شده است
چـهار انـگشتـم بـیمار شـده انـد!
▪ چطور شد که به قارچ ناخن مبتلا شدید؟
به دلیل مشکلاتی که ناخنم داشت به متخصص پوست مراجعه کردم و گفتند به دلیل تماس با خاک دچار بیماری قارچی شده ام. ۵۹ سال از خدا عمر گرفته ام و کارم باغبانی بوده است اما آخر عمری باغبانی برایم دردسر شد. تقریبا از ۸ ۷ سال پیش که گفتند قندم بالا رفته، کارم کمتر شد. ۴ ۳ سالی می شود که باغبانی را کنار گذاشته ام و هر از گاهی سر زمین می روم. معمولا سر زمین یا دمپایی به پا داشتم یا پا برهنه بودم و پزشک می گوید احتمالا به همین دلیل دچار قارچ ناخن شده ام.
▪ چطور متوجه مشکلتان شدید؟
از ۲ سال پیش ناخن شست پایم شروع کرد به ضخیم شدن. صفحه ناخنم سفید و شکننده شد. اول اهمیتی ندادم اما کم کم ۴ انگشت پا یعنی ۲ انگشت شست و ۲ انگشت کوچکم درگیر شدند. چون دیابتی هستم فرزندانم همیشه مراقب سلامت پاهایم هستند. یکی از فرزندانم بعد از دیدن این حالت مرا به دکتر برد.
▪ درد نداشتید؟
نه، بیشتر ظاهر ناخنم خراب شده بود. البته کمی خارش هم داشتم.
▪ پزشک چه درمانی تجویز کردند؟
طی یک دوره درمان های مختلفی دریافت کردم که تاثیری نداشتند. داروها پماد موضعی بودند اما اثر چندانی نداشتند. به یک متخصص پوست دیگر مراجعه کردم که آزمایش قارچ برایم نوشتند و جواب آن نشان داد قارچ ناخن دارم. یکسری دارو دادند که باید ۲ تا ۳ ماه مصرف می کردم و دوباره آزمایش می دادم.
● نگاه متخصص پوست
قارچ ناخن دارید؟ دست ندهید!
دکتر مجتبی امیری
استادیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا…
قارچ ناخن عاملی مسری است و فرد مبتلا باید برای پیشگیری از پیشرفته?شدن قارچ و کاهش احتمال سرایت، نه تنها درمان را به موقع آغاز کند بلکه نکته های بهداشتی را هم رعایت کند. البته قارچ به راحتی منتقل نمی شود و برای ابتلا یک زمینه فردی نیاز است اما به هر حال فرد مبتلا به قارچ ناخن، یک منشاء عفونت دارد که به راحتی می تواند این میکروارگانیسم را در محیط پخش کند. هرچه به کاهش پخش قارچ کمک شود، احتمال ابتلا به دیگران کمتر خواهد شد. استفاده از وسایل شخصی مثل لیف، ناخن گیر، سنگ پا، کفش و… برای فرد مبتلا ضروری است و این اشخاص بهتر است تا جای ممکن از دست دادن با دیگران خودداری کنند. یکی از سوال های بیشتر خانم های مبتلا به قارچ ناخن دست این است که هنگام آشپزی باید دستکش دست کنند یا نه. در جواب باید گفت هنگام آشپزی ممکن است قارچ وارد ماده خوراکی شود و دیگران آن را بخورند اما خوردن قارچ باعث بروز مشکل نمی شود و بیشتر از طریق پوشیدن کفش مشترک یا استفاده از ناخن گیر مشترک سرایت می کند اما مبتلایان برای کاهش میزان رطوبت اطراف ناخن و کاهش پایداری و رشد قارچ بهتر است هنگام کار با آب دستکش به دست کنند.
● نگاه کارشناس ارشد تغذیه
قارچ ناخن دارید؟ماست پروبیوتیک بخورید!
خدیجه رحمانی
عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور
تغذیه نیز در پیشگیری و درمان بیماری های قارچی به خصوص عفونت های مکرر قارچی موثر است. کسانی که در معرض ابتلا به این نوع عفونت قرار دارند، برای پیشگیری باید از مصرف موادقندی خودداری کنند و مصرف شیر و لبنیات، به خصوص ماست را افزایش دهند. رژیم غذایی کم چرب و کم کالری حاوی کربوهیدرات های پیچیده و بدون انواع شیرینی ها و مصرف ماست پروبیوتیک هم می تواند مفید باشد. ماست پروبیوتیک حاوی باکتری های زنده ای است که از رشد قارچ ها جلوگیری می کند. مصرف ۱۵۰ تا ۲۴۰ میلی لیتر ماست پروبیوتیک حاوی لاکتوباسیلوس در بیماری های عفونی قارچی ساده به بهبود فرد کمک می کند. سیر نه تنها در پیشگیری، بلکه در درمان عفونت های قارچی ساده نقش مهمی دارد. مصرف مکمل های پربیوتیک لاکتوباسیلوس به عنوان مکمل های تغذیه ای در درمان عفونت قارچی ساده موثرند. با توجه به علل و عوامل دخیل در بروز بیماری های قارچی، به خصوص در انواع پیچیده آنها، غیر از رعایت نکته های تغذیه ای، لازم است فرد درمان های دارویی را هم ادامه دهد.
● نگاه متخصص پوست
دکتر امیر هوشنگ احسانی
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
گاهی باید ناخن بیمار را کشید
▪ آیا واقعا خاک انتقال دهنده قارچ است؟
بله، عامل بیماری این آقا نوعی قارچ است که در محیط و خاک وجود دارد یا از طریق تماس با حیوانات اهلی افراد را مبتلا می کند.
▪ تمام کشاورزان یا دامداران مستعد ابتلا به این قارچ هستند؟
نه، بدون جوراب یا کفش راه رفتن در محیط بیرون به خصوص در خاک یا استخرهای عمومی یا استفاده مشترک از دمپایی یا کفش های راحتی و حتی حمام های مشترک شرایط را برای ورود قارچ به پوست و رشد آن در ناخن فراهم می کند. کسانی که بهداشت را رعایت نکنند، مستعد ابتلا هستند.
▪ علایم ابتلا به قارچ ناخن چیست؟
علایم اولیه بی سروصدا هستند و بعد از مدت ها تشخیص داده می شوند اما با انتقال قارچ به بافت ناخن، رشد آن مختل می شود. در این شرایط ناخن شکننده خواهد شد و شکل عادی خود را از دست می دهد و به سختی با ناخن گیر گرفته می شود و روز به روز ضخامت آن بالا می رود. وقتی قارچ باعث ضخیم شدن و تخریب صفحه ناخن و وارد شدن آن به گوشت اطراف شد، باعث دردناک شدن ناحیه می شود و بافت اطراف ناخن را عفونی می کند. التهاب بافت دور ناخن علامت مشخصه قارچ ناخن است.
▪ روش تشخیص، مشاهده علایم ظاهری است؟
نه، با یک آزمایش ساده به شکل تراشیدن پوست های زیر ناخن و دیدن قارچ زیر میکروسکوپ، می توان ابتلا به این قارچ را تشخیص داد.
▪ برای درمان معمولا چه روشی توصیه می شود؟
طولانی ترین دوره درمان قارچ های پوست، مربوط به قارچ ناخن است. هر دارویی در ناخن نفوذ نمی کند و باید حتما از داروهای خوراکی ضدقارچ استفاده کرد. این درمان بین ۲ تا ۴ ماه طول می کشد و گاهی لازم است ناخن کشیده شود البته کشیدن ناخن به تنهایی موثر نیست. باید درمان ضدقارچ نیز ادامه یابد تا قارچ رشد نکند. درمان های ناکامل باعث ریشه کن نشدن قارچ می شود و شاید ظاهر ناخن بهبود یابد اما قارچ همچنان در بافت وجود دارد. بعد از اتمام دوره درمان، لازم است دوباره آزمایش قارچ داده شود. با منفی شدن جواب آزمایش، درمان ها متوقف می شود.
▪ قارچ ناخن، به خصوص برای این آقا که بیمار دیابتی هستند، خطرناک است؟
در افراد مبتلا به دیابت، ابتلا به قارچ ناخن به خصوص در پا شایع است و به مرور قارچ ناخن با قارچ کف پا و پوست همراه می شود و می تواند مشکل ساز شود اما به طور کل قارچ ناخن به تنهایی برای سلامت خطرناک نیست و فقط ظاهر ناخن را نازیبا می کند و کمی دردناک است.
▪ آیا قارچ ناخن قابل سرایت است؟
بله، قارچ ناخن به سایر ناخن ها سرایت می کند. گاهی قارچ به یک ناخن محدود است و گاهی تمام ناخن ها را درگیر می کند. بعد از درگیری ناخن های پا ممکن است ناخن های دست هم درگیر شوند اما معمولا کمتر اتفاق می افتد که اول ناخن های دست و بعد پا درگیر شوند. فردی که قارچ ناخن دارد، نباید با ناخن گیری که برای کوتاه کردن ناخن درگیر استفاده می کند، سایر ناخن هایش را بگیرد و باید وسایل شخصی و به خصوص وسایل حمامش را جدا کند. کفش، دمپایی و روفرشی او باید اختصاصی باشد تا سایر افراد خانواده مبتلا نشوند.
● نگاه متخصص پوست و مو
دکتر منصور نصیری کاشانی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
چـه کـسانـی مستعـد عفونت قارچی ناخن اند؟
عوامل ابتلا به قارچ بیشتر محیطی است و عوامل ژنتیکی جز در یک مورد تاثیرگذار نیستند. ضربه های شدید به ناخن، رطوبت موجود در اطراف ناخن، مصرف کورتون چه به شکل خوراکی چه به شکل موضعی، بیماری هایی مانند دیابت و ایدز، مصرف داروهای شیمی درمانی یا ابتلا به بیماری های نقص سیستم ایمنی، داشتن شغل هایی مثل دریانوردی، شنا، غواصی و کشاورزی در آب فرد را در معرض ابتلا به قارچ ناخن قرار می دهد.
یکی از علایم ابتلا به قارچ ناخن تغییرشکل ناخن و جداشدن آن از بسترش است اما هر تغییرشکل و جداشدن ناخن از بستر، به معنی ابتلا به قارچ ناخن نیست. به هر حال از آنجا که تغییرات ناخن به کندی رخ می دهد، لازم است افراد به ناخن هایشان توجه و با مشاهده تغییرات جدی سریع به پزشک مراجعه کنند. برخی تغییرات به خصوص در انگشتان کوچک پا طبیعی و به دلیل فشار کفش است و جدی محسوب نمی شود اما در تغییراتی که به شکل پوک و پودر شدن ناخن است، معمولا قارچ ناخن دخیل است و باید با مشاهده اولین علایم به متخصص پوست مراجعه کرد.
بسیاری از خانم هایی که مرتب لاک می زنند یا از ناخن مصنوعی استفاده می کنند، به محض تغییرشکل ناخن یا تغییررنگ آن فکر می کنند دچار قارچ ناخن شده اند. درست است که این علایم از علایم قارچ ناخن هستند اما نه همیشه. لاک یا ناخن مصنوعی به طور طبیعی باعث ابتلا به قارچ ناخن نمی شوند اما اگر فرد بهداشت را رعایت نکند، زمینه را برای آسیب رسیدن ناخن فراهم می کند و هر آسیبی زمینه را برای ابتلای ناخن به قارچ فراهم خواهد کرد. افرادی که بعد از استفاده طولانی مدت از ناخن مصنوعی دچار تغییر رنگ یا شکل ناخن و جدا شدن آن از بسترش می شوند، بهتر است چند ماه به ناخن استراحت دهند. طی این چند ماه یا مشکل حل می شود یا بیماری خود را کاملا نشان می دهد و پزشک می تواند درمان ها را آغاز کند.
● نگاه فوق تخصص غدد
پای تان دیابتی نشود!
دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
عفونت های قارچی در بیماران دیابتی شایع تر از سایر افراد است. این عفونت ها خود را به شکل تغییرشکل ناخن و زخم های بین انگشتان پا نشان می دهند که با خارش، سوزش و درد همراه است. اگر عفونت قارچی نادیده گرفته شود، در ادامه میکروب های دیگر که معمولا روی پوست وجود دارند، روی عفونت قارچی سوار می شوند و زخم پای دیابتی به وجود آورد. اگر این زخم درمان نشود، باعث قطع پا خواهد شد.
بیماران دیابتی باید نکته هایی را برای پیشگیری از ابتلا به عفونت قارچی رعایت کنند از جمله اینکه روزانه پای خود را با آب و صابون بشویند. درجه آب را حتما با دست تنظیم کنند زیرا حس پا در این بیماران کاهش می یابد و شاید متوجه داغی آب نشوند. بعد از شستشوی پا، حتما باید لای انگشتان پا را خشک کنند زیرا خیس و مرطوب ماندن بین انگشتان پا، فرد را مستعد ابتلا به عفونت قارچی می کند. اگر پوست پاهای این بیماران، خشک است و ترک می خورد، برای جلوگیری از ترک خوردگی و زخم شدن پا، پوست را حتما چرب کنند اما لای انگشتان را نباید چرب کرد زیرا این کار فرد را مستعد عفونت قارچی می کند.
اگر کسی در پی عفونت قارچی به زخم پای دیابتی مبتلا شد که علایمی نظیر خارش، سوزش و زخم دارد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند تا تحت درمان قرار گیرد. اگر متخصص پوست، ناخن کشیدن را توصیه کند، انجام این کار در محیط استریل و تحت نظر متخصص برای بیمار دیابتی مشکل ساز نیست.
سمیه مقصودعلی
«میزگردزیبایی» درباره عفونت قارچی ناخن پای آقای فریبرز با حضور دکتر امیر هوشنگ احسانی، دکتر مجتبی امیری و دکتر منصور نصیری کاشانی متخصصان پوست و مو، خدیجه رحمانی کارشناس ارشد تغذیه و دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی فوق تخصص غدد
روزنامه سلامت