عوارض پوستی دیابت در گفت وگو با دکتر مجتبی امیری متخصص پوست
تأثیر دیابت بر پوست و ناخن
هر سال ۱۴ نوامبر (۲۳ آبان)، روز جهانی دیابت است. روز جهانی دیابت امسال با شعار «مراقبت دیابت برای همه» برگزار می شود. افزایش آگاهی جوامع محروم و گروه های آسیب پذیر که به مراقبت بهداشتی دسترسی ندارند، هدف اصلی اجرای برنامه های آموزش عمومی دیابت در این روز است…
امروزه ۳۶۶ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند و بیش از ۸۰ درصد مرگ ومیر در اثر ابتلا به دیابت در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد. پیش بینی می شود تعداد موارد ابتلا به دیابت که در سال ۲۰۰۸، حدود ۸ نفر در هر هزار نفر بود، بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۳۰ به ۱۵ نفر در هر هزار نفر افزایش پیدا کند.
در کنار تمام عوارض دیابت، برخی دیابتی ها از عوارض پوستی نیز رنج می برند که در این مورد گفت وگویی با دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و استادیار دانشگاه انجام داده ایم.
▪ دیابت باعث بروز چه عوارضی می شود؟
دیابت بیماری ای است که با گذشت زمان می تواند به قلب، رگ های خونی، چشم ها، کلیه ها، اعصاب و پوست آسیب برساند. همچنین ابتلا به این بیماری، احتمال خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهد. از طرفی همراه با کاهش جریان خون، اختلال حسی در پاها، احتمال بروز زخم پا و قطع عضو احتمالی افزایش می یابد.
▪ چرا افراد مبتلا به دیابت دچار عوارض پوستی می شوند؟
یکی از عوارض بیماری دیابت ناشی از ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن است. با ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، احتمال بروز عفونت ها و ضایعه های پوستی افزایش می یابد. دیابت همچنین ممکن است با انواع متفاوتی از تظاهرات پوستی همراه باشد.
کنترل قند خون می تواند از برخی از این تظاهرات پوستی جلوگیری یا به درمان آنها کمک کند. تاثیرات ناشی از بیماری دیابت بر پوست به شدت بیماری و مدت زمان ابتلای فرد به دیابت بستگی دارد. هرچه شدت بیماری و میزان قندخون بالاتر باشد، شاهد بروز تظاهرات پوستی بیشتری در این بیماران خواهیم بود.
▪ میزان شیوع تظاهرات پوستی در بیماران مبتلا به دیابت چقدر است؟
دیابت یکی از بیماری های شایع جامعه است که عوارض آن همه اعضای بدن از جمله پوست را درگیر می کند. تقریبا تمام بیماران مبتلا به دیابت در نهایت دچار عوارض پوستی می شوند.
▪ شایع ترین تظاهرات پوستی در افراد مبتلا به این بیماری چیست؟
خشکی پوست، یکی از تظاهرات نسبتا شایع بین بیماران مبتلا به دیابت است که هرچه سن بالاتر باشد، شدت خشکی پوست بیشتر می شود. معمولا افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، پوست بسیار خشکی دارند و برخی محققان، خارش را مهم ترین علامت پوستی بیماری دیابت می دانند. یکی دیگر از تظاهرات پوستی دیابت، نکروبیوزیس لیپوئیدیکاست؛ برجستگی پلاک شکلی در ناحیه قدام ساق پا که معمولا زردرنگ است.
تاول دیابتی هم اغلب در افراد مبتلا به دیابت و بیشتر در مردان و بیمارانی دیده می شود که دچار دیابت طول کشیده همراه با اختلال اعصاب محیطی هستند. این عارضه تاولی حاوی مایع است و در نواحی ساق پا و پا بروز پیدا می کند.
یکی دیگر از تظاهرات پوستی، ضایعات قرمزرنگی است که در ناحیه ساق پا رخ می دهد که در ابتدا قرمزرنگ است اما به تدریج تیره و قهوه ای رنگ می شود. درموپاتی دیابتی، علامت پوستی شایع دیگری است که در بیماران دیابتی دیده می شود.
این عارضه بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ دیده می شود و متاسفانه روش درمانی موثری برای این افراد مبتلا وجود ندارد. «درموپاتی دیابتی» بیشتر در افراد بالای ?? سال دیده می شود.
▪ آیا نوع تظاهرات پوستی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ تفاوت می کند؟
بله، عفونت های پوستی در دیابت نوع ۲ شایع هستند در حالی که ضایعه های اتوایمیون در دیابت نوع۱. درواقع عفونت های پوستی در بیماران دیابتی مبتلا به دیابت نوع ۲، بین ۲۰ تا ۵۰ درصد بیش از سایرین رخ می دهند. البته اختلالات گردش خون، بیماری های عروق محیطی، اختلال اعصاب محیطی و کاهش پاسخ ایمنی همگی در افزایش استعداد به عفونت دخیل هستند. بیمارانی که از سال ها پیش به دیابت مبتلا هستند، بیشتر احتمال دارد دچار مشکلات پوستی ناتوان کننده شوند. با این وجود، برخی مشکلات پوستی ممکن است در کوتاه مدت ایجاد شوند، ضمن اینکه انسولین و داروهای خوراکی قند نیز عوارض جانبی پوستی دارند. علاوه بر این ضایعه های پوستی ناشی از دیابت ممکن است به عنوان منفذی برای ورود عفونت های ثانویه نیز عمل کنند.
▪ مهم ترین عارضه پوستی ای که ممکن است مبتلایان به دیابت را تهدید کند، چیست؟
یکی از تظاهرات جدی در این بیماران، «پای دیابتی» است. معمولا اغلب افراد مبتلا به دیابت دچار عوارض عصبی و عروقی می شوند. به عبارت دیگر در پی این بیماری، فرد مبتلا از لحاظ عروقی (چشم، قلب، کلیه و…) و عصبی (کاهش حس لامسه) دچار صدمه می شود. با بروز تظاهرات پوستی پای دیابتی، حس لامسه فرد مبتلا کاهش می یابد و وقتی پوست در معرض حرارت یا اجسام برنده قرار بگیرد، فرد مبتلا متوجه این مساله نمی شود، درنتیجه ممکن است به پوست آسیب برسد. به علاوه زخم ایجادشده از این عارضه به دلیل اختلال عروقی دیرتر ترمیم می یابد. دیابت با ایجاد اختلالات عصبی (نوروپاتی) باعث بروز علایمی مانند درد، بی حسی یا سوزش در پاها و دست، بازوها و انگشتان می شود.
▪ آیا درست است که احتمال ابتلا به عفونت های پوستی در بیماران دیابتی بالاست؟
بله، با بروز آسیب های عروقی و عصبی و ضعف سیستم ایمنی بدن، احتمال ابتلا به عفونت های پوستی در این بیماران افزایش می یابد. عفونت های پوستی می تواند به صورت عفونت باکتریایی یا قارچی اتفاق بیفتد. در چنین شرایطی اگر قرار باشد فرد مبتلا به دلایل خاص، تحت عمل جراحی قرار بگیرد، باید این کار زمانی انجام شود که قندخون کمتر از ۱۵۰ است. مهم ترین عفونت های دیابتی هم فولیکولیت (عفونت فولیکول مو)، زردزخم (عفونت باکتریال پوستی) و عفونت های قارچی است و حتی می توان به عفونت قارچی ناخن نیز اشاره کرد. در ضمن احتمال ابتلا به «زگیل پوستی» نیز در افراد مبتلا به دیابت بیشتر است.
▪ شایع ترین ناراحتی پوستی بین افراد دیابتی ای که انسولین تزریق می کنند، چیست؟
یکی از شایع ترین مشکلاتی که با تزریق انسولین همراه است لیپولیز چربی زیر پوست است بنابراین افرادی که انسولین تزریق می کنند باید مراقبت بیشتری از پوستشان داشته باشند.
▪ چگونه می توان از بروز تظاهرات پوستی پیشگیری کرد؟
تشخیص علایم و نشانه های مشکلات پوستی برای انجام درمان مناسب یا مراجعه به یک متخصص پوست اهمیت زیادی دارد. اما کلید اصلی در پیشگیری از بروز ضایعات پوستی و کنترل و درمان دیابت، کنترل قندخون است. افراد مبتلا به دیابت باید مراقبت بیشتری از پوستشان داشته باشند و اگر دچار عفونت پوستی می شوند باید با درمان به موقع از تشدید عوارض پیشگیری کنند.
راضیه پاشایی
روزنامه سلامت