زهرا خدایی
مصر طی روزهای آینده انتخابات ریاست جمهوری را پیش رو دارد. چند هفته ای است که تبلیغات نامزدها آغاز شده و در این میان اسلامگرایان که اکثریت پارلمان را آنِ خود کرده اند، امید دارند که بتوانند کرسی ریاست جمهوری را نیز بدست آورند. اما این انتخابات در حالی صورت می گیرد که مصر همچنان صحنۀ زد و خورد میان نیروهای مختلف اجتماعی است که البته به اعتقاد بسیاری از کارشناسان لازمۀ گذار به ثبات در جوامع غیردمکراتیک است. البته یکی از فرضیه های مطرح شده اینست که شورای نظامی مصر با توجه به فضای حاکم بر کشور، در فردای پس از انتخابات ریاست جمهوری در برابر واگذاری قدرت به مردم مقاومت کنند. دور اول انتخابات ریاست جمهور مصر روزهای ۲۳ و ۲۴ می (سوم و چهارم خرداد) و دور دوم ۱۶ و ۱۷ ژوئن (۲۷ و ۲۸ خرداد) برگزار خواهد شد. خبرآنلاین در گفتگویی با جعفر قنادباشی، آخرین تحولات مصر را در آستانۀ انتخابات ریاست جمهوری مورد بررسی قرار داده است که می خوانید.
مصر طی روزهای اخیر صحنۀ زد و خورد میان جریانهای مختلف بود، چه کسانی به خیابان می آیندۀ و مطالبۀ آنها چیست؟
در نگاهی کلی به صحنۀ تحولات مصر می توان گفت که دلیل این ناآرامی ها اینست که نیروی انقلاب به طور جدی در برابری نیروی ضدانقلاب قرار گرفته است. در دورانی که انتخابات پارلمانی برگزار می شد و در مراحل مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری هنوز نیروی انقلاب به طور جدی در مقابل نیروهای منسوب به مبارک قرار نگرفته بودند. اما در حال حاضر چون بحث بر سر اینست که با انتخابات ریاست جمهوری قدرت به انقلابیون واگذار شود، تظاهرات و درگیری ها به شکل جدی تری در شهرهای مختلف خود را نشان می دهد. طبیعتاً باید منتظر تداوم چنین تکان ها و مناقشاتی نیز باشیم.
در واقع نظامیان در برابر این خواسته مقاومت می کنند.
بله. با توجه به اینکه واگذاری قدرت نه تنها منافع بسیاری را از دست نظامیان خارج می کند بلکه دست حامیان خارجی آنها را نیز کوتاه می کند و طبیعتاً با توجه به این مولفه ها، مناقشه های میان ارتش و مردم سنگین تر خواهد بود. به خصوص اینکه به محض اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری بنا به روندی که رسماً اعلام شده قدرت باید به انقلابیون واگذار شود. تا به این مقطع حاکمیت هنوز در دست نظامیان است. اما این امر کلی شاخه ها و مطالبات مختلفی را در بر دارد. اول اینکه پارلمان منتخب مردم مدتهاست که خواستار اینست که دولت جنزوی(وابسته به شورای نظامی) که منتخب مبارک نیز هست، استعفا بدهد و دولت و قوۀ مجریه قبل از انتخابات ریاست جمهوری در اختیار نیروهای مورد اطمینان پارلمان قرار گیرد. حتی طی روزهای اخیر لااقل تظاهرات ها، اجتماعات و بیانیه ها خواستار سرنگونی جنزوری و کابینۀ وی بود.
اما بخش دیگری از نارضایتی ها که باز هم در میدان التحریر و شهرهای دیگر مصر در جریان بود یک گام فراتر رفته و خواستار آن بودند که نظامیان کاملاً از صحنه کنار بروند و حاکمیت را قبل از برگزاری انتخبات به انقلابیون واگذار کنند.
از سویی چون احتمال داده می شود که نظامیان با استفاده از اهرم هایی درصدد ادامۀ حکومت خود باشند و انتخابات و انتقال قدرت را به عقب بیندازند، با آگاهی از این توطئه بخش دیگری از مردم نیز خواسته شان اینست که نباید انتخابات جمهوری، با طرح ها و توطئه های نظامیان به عقب بیفتد و باید هر چه زودتر برگزار شود، چرا که باید قدرت به انقلابیون واگذار شود.
این احتمال وجود دارد که بعد از انتخابات نظامیان همچنان بر سیستم موردنظر خود تأکید کنند؟
با توجه به فرضیات مطرح شده این احتمال وجود دارد که نظامیان بخواهند انتخابات را برگزار و نتایج را هم اعلام کنند اما تعویض حکومت را به تعویق بیندازند. از این رو مصریها با درک این بازیها درصددند تا مانع از اجرای توطئه های نظامیان شوند. مسئلۀ مهم اینجاست که هدف مردم از این اعتراضات ایجاد نوعی بازدارندگی در توطئه ها و اهداف نظامیان است. از این رو مردم اهرم تجمعات خیابانی را فعال نگاه داشته اند تا از هرگونه توسعۀ احتمالی آن جلوگیری کنند. چون یک فرضیه وجود دارد مبنی بر اینکه به بهانۀ ناآرامی ها و زد و خوردهای خیابانی یک کودتای نظامی شبیه آنچه در الجزایر اتفاق افتاد، صورت گیرد. البته نظامیان دائماً خواستار این بودند که بعد از انتخابات مردم در خانه ها بمانند که در واقع سیاست انقلابیون متوجه سناریوها شد که البته اینها نشانۀ درک و هوشمندی بالای مصریهاست.
ظاهراً بخشی از تظاهرات ها با حضور گستردۀ سلفی هاست.
حازم ابواسماعیل کاندیدای حزب النور(سلفی) است که به دلیل تابعیت دوگانۀ مادرش از صحنۀ انتخابات ریاست جمهوری حذف شد. کسانی که اطراف وزارت دفاع مصر تجمع کرده بودند و در نهایت به درگیری و مناقشه انجامید، در واقع خواستار تأیید صلاحیت حازم ابواسماعیل بودند. جدای از همۀ تبعات حذف ابواسماعیل مسئلۀ دیگری که از اهمیت برخوردار می باشد اینست که وزارت دفاع، وظیفۀ دفاع از کشور را دارد و فردا روزی اگر حمله ای از سوی دشمن خارجی صورت گیرد، بسیار خطرناک است که این وزارتخانه مورد تهاجم مردم قرار گیرد.
در واقع این مسئله حاکی از ضعف وزارت دفاع بود که می تواند زمینه های دفاع نظامی در مصر را سست کند. در مصری که همیشه نظامیان به دلیل جنگ با اسراییل در نزد مردم از احترام و اهمیت زیاد برخوردار بودند و در دفاع از مرزهای کشور رشادت های بسیاری کرده بودند.
واکنش ها به کاندیداتوری عمر موسی و احمد شفیق چگونه بود؟
نارضایتی از کاندیداتوری این دو نامزد همچنان ادامه دارد. واقعیت اینست که فشارها و نیروهای خارجی خواستار راه یافتن مهره هایی همچون این دو نامزد در حکومت هستند تا بتوانند از آن استفاده کنند. این مسئله به توطئه هایی باز می گردد که در قبال انقلاب مصر در حال اجراست.
وضعیت کشور در آستانۀ انتخابات را چگونه پیش بینی می کنید؟
برای پیش بینی آینده مصر باید دید قویترین نیروها که دارای پایگاه مردمی هستند، کدامند و نیروهای رقیب و نیروهای اصلی و فرعی را از هم جدا کنیم. نیروهای مختلفی در جامعه مصر حضور دارند: ملی گرا، ناصری، سوسیالیست، مسیحیان مصری، نیروهای اسلامگرا اعم از سلفی و غیرسلفی و نیروهای لیبرال و در نهاست نیروهایی که از خارج مورد حمایت هستند. اینکه آیندۀ مصر چه خواهد شد؟ در کوتاه مدت طبیعتاً مجموع این نیروها نمی توانند به وضعیت باثباتی برسند که البته این مسئله طبیعی است.
اصلی ترین نیروها از جمله اخوان المسلمین متکی به اکثریت مردم است و حتی بخشی از سلفی ها نیز از آن حمایت می کنند. نظامیان هم مورد حمایت قدرتهای منطقه ای هستند و هم قدرت بین المللی و اهرم رسانه های منطقه ای را به طور پنهان در اختیار دارند. در عرصۀ سیاسی مصر این دو نیرو تعیین کننده است. با توجه به اینکه دو نیرو کاملاً متضاد با هم هستند به سادگی یکی از آنها جایگزین دیگری نخواهد شد و همانند هر انقلاب دیگری باید شاهد تلاطمات بیشتری در کوتاه مدت باشیم.
اما در دراز مدت نیروی تعیین کننده، بستر اصلی انقلاب یعنی مردم هستند که از اخوان حمایت می کنند و حتی اخوان المسلمین را تصفیه خواهند کرد کمااینکه در همین مدت یعنی با گذشت یک سال از انقلاب هم در الازهر یک دگردیسی ایجاد شد و هم در اخوان المسلمین تحولات عقیدتی-سیاسی صورت گرفت. یعنی انقلاب دو گروه بسیار مهم و قدرتمند را پالایش کرد. پتانسیل انقلاب مصر آنقدر قوی است که نظامیان را نیز در خود حل خواهد کرد و به سمت خود خواهد آورد. لذا در میان مدت باید شاهد مصرِ اسلامی با ثبات و با سیاست مستقل باشیم که جغرافیای خاورمیانه را تغییر خواهد داد.
۲۶۳۵۱
دانلود
خبرآنلاین