این نوع تفکر، نوعی فرآیند شناختی فعال، هدفمند و سازمان یافته است که شخص با استفاده از آن به بررسی افکار و عقاید خود و دیگران می‌پردازد و با ارزیابی و تفسیر ماهرانه خود به درک و فهم روشن‌تر و بهتری دست می‌یابد.
آیا در مواجهه با اطلاعات روزمره سعی می کنید که با سوالات هدفمند اعتبار موضوع را مشخص کنید؟
آیا در مواجهه با اطلاعات روزمره، دقت لازم در نتیجه گیری را اعمال می کنید؟
شاید بتوان گفت که منحصر به فرد ترین توانایی ما انسان ها، اندیشیدن است و بواسطه همین اندیشیدن است که اشرفیتمان نمود می یابد. یکی از مهمترین وجوه تمایز انسان از دیگر موجودات، قدرت تفکر و خلاقیت، قدرت دستکاری در ذهن و پدیده‌ها، قدرت کشف و تولید ابزار و اندیشه‌های جدید است.
انسان برخلاف سایر موجودات، این توانایی را دارد که برخلاف شرایط موجود، با تفکر و تلاش، راه صحیح زندگی را پیدا کند.بنابر این در رابطه با اهمیت تفکر در زندگی ما انسان ها هیچ شکی وجود ندارد. یک ذهن نقاد همواره در جستجوی شواهد، دلائل و مدارک واقعی برای قضاوت درباره یک موضوع و نتیجه گیری دقیق و منطقی است. ذهن نقاد هر چیزی را به راحتی نمی‌پذیرد و یا رد نمی‌کند، بلکه ابتدا در مورد آن موضوع، سۆال و استدلال می‌کند سپس می‌پذیرد یا رد می‌کند.
داشتن این نوع تفکر، کمک می‌کند تا هنگام تصمیم‌گیری مسأله را از جوانب گوناگون بررسی و نقد کنیم زیرا تفکر نقادانه برپایه پرسیدن، کسب اطلاعات و استدلال قرار دارد و از تعصب و خودرأیی به دور است. ما در برهه ای از تاریخ به سر می بریم که به آن عصر “انفجار اطلاعات ” گفته شده است. اینترنت، گستردگی رسانه های جمعی و فن آوری اطلاعات، همگی موضوعاتی هستند که ما را دایماً در معرض اطلاعات قرار می دهند و قاعدتاً اگر ما فاقد توانایی تشخیص اطلاعات کارآمد باشیم با مشکلات عدیده ای روبرو خواهیم شد.
تعریف تفکر نقادانه را بدانیم
این نوع تفکر، نوعی فرآیند شناختی فعال، هدفمند و سازمان یافته است که شخص با استفاده از آن به بررسی افکار و عقاید خود و دیگران می‌پردازد و با ارزیابی و تفسیر ماهرانه خود به درک و فهم روشن‌تر و بهتری دست می‌یابد.این اطلاعات طیف وسیعی از موضوعات را در بر می گیرد و از افکار و عقاید خود و دیگران گرفته تا مقاله ای را که در یک روزنامه خوانده یا فیلمی را که دیده اید شامل می شود.
برای کسب مهارت نقادانه باید ابتدا درباره هر موضوع یا هر سۆالی، اطلاعات دقیقی را به دست بیاوریم. درباره مسائل و موضوعاتی که پیش می آیند، دچار احساسات و هیجانات کاذب نشویم و از قضاوت عجولانه درباره موضوعات بپرهیزیم
این نوع تفکر باعث می شود فکر و ذهن انسان باز شود و مانع از خشکی ذهن می گردد و همچنین فرد برای مشکلات زندگی خود راه حل های متعدد و متنوع به دست می آورد ، مانع از نا امیدی ، درماندگی و استیصال می شود و به فرد احساس تسلط می دهد و به او کمک می کند که با مشکلات به چالش بپردازد(چالش به معنی دست و پنجه نرم کردن و مبارزه با مشکلات است).
برای کسب مهارت نقادانه باید ابتدا درباره هر موضوع یا هر سۆالی، اطلاعات دقیقی را به دست بیاوریم. درباره مسائل و موضوعاتی که پیش می آیند، دچار احساسات و هیجانات کاذب نشویم و از قضاوت عجولانه درباره موضوعات بپرهیزیم. قبل از پاسخ گویی به مسائل فکر کنیم و بعد تصمیم بگیریم. از عقاید و نظرات معقول خود دفاع کنیم و زود تسلیم دیگران نشویم.
منابع:
۱-مهارت های زندگی- حسین ناصری
۲- معاونت فرهنگی- اجتماعی شهرداری کرج- وبلاگ ایران کوچک، شهروند برتر
۳- مهارت مقابله با اضطراب/ لیلا آژیر
۴-نشریه شاهد جوان، شماره ۴۱۷٫
۵- سایت همشهری- سیما حاج ابوالقاسمی
عصر ایران