زهرا خدایی
بالاخره خانوادۀ حقانی تأیید کردند که بدرالدین، پسر جلال الدین حقانی، رییس شبکۀ تندروی حقانی روز چهارشنبه در حملۀ هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی کشته شده است. شبکۀ حقانی که از مدتها در لیست گروههای تروریستی آمریکایی قرار دارد، حملات تروریستی زیادی علیه نیروهای ناتو، آمریکا و مقامات افغانستان را در کارنامۀ خود دارد. اما با توجه به توان و امکانات بالای حقانی ها سوال اینجاست که آمریکایی ها چگونه موفق به کشف مکان اقامت و در نهایت هدف قرار دادن بدرالدین شده اند. پیرمحمد ملازهی، کارشناس شبه قاره در گفتگویی با خبرآنلاین به این سوال پاسخ گفته که در پی می آید.
آیا کشته شدن بدرالدین را باید موفقیت دیگری برای آمریکایی در آستانۀ خروج از افغانستان دانست؟
بدرالدین پسر سوم جلال الدین حقانی است که شبکۀ حقانی را بنیانگذاری کرد. اینکه نقش بدرالدین چه بوده، اطلاعات خیلی موثقی در این زمینه وجود ندارد. اما گفته می شود نقش بدرالدین بیشتر از سراج الدین بوده که رهبر فعلی شبکۀ حقانی و پسر بزرگتری جلال الدین است. به این دلیل که وی واسطۀ اصلی جمع آوری کمک های مالی از کشورهای عربی به شبکۀ حقانی بوده و ارتباطات نزدیکی با برخی از کشورهای حوزۀ خلیج فارس داشته است که بدون شک کشته شدن وی ضربۀ مهمی برای شبکه خواهد بود.
اما مسئله مهمتر نحوۀ اطلاع آمریکایی ها از محل بدرالدین بوده و اینکه آنها چگونه توانسته اند با کشف محل اختفای وی او را بکشند. این مسئلۀ بسیار مهمی است؛ با توجه به ارتباطاتی که شبکۀ حقانی با آی اس آی پاکستان دارد، هم اکنون مقداری تردیدها و شبهات به سمت مذاکرات پنهانی اخیر بین ظهیرالاسلام، رییس آی اس آی و پترائوس در واشنگتن رفته است و بسیاری بر این اعتقادند که در این مذاکرات معاملۀ پشت پرده ای بر سر شبکۀ حقانی میان آی اس آی و آمریکایی ها صورت گرفته است. به نظر می رسد کشته شدن بدرالدین تا حدی آن برداشت ها را تأیید می کند که یک توافقات پنهانی میان آمریکایی ها و دستگاه امنیتی پاکستان برای حذف شبکۀ حقانی صورت گرفته است.
با توجه به ماهیتی که شبکۀ حقانی دارد، تاکنون بیشترین عملیات هایی که در کابل علیه آمریکایی ها انجام شده اعم از حمله به سفارت آمریکا، حمله به هتل کانتینانتال و حمله به مقر ناتو همۀ آنها به شبکۀ حقانی نسبت داده می شود و از این زاویۀ شبکۀ حقانی گروهی است که به غایت برای آمریکایی ها، ناتو و دولت افغانستان خطرناک ارزیابی می شود.
با حذف شبکۀ حقانی، وضعیت مذاکره با طالبان چه خواهد شد؟
طی روزهای اخیر خبر دیگری مبنی بر کشته شدن ملا دادالله، یکی دیگر از فرماندهان طالبان در کنر نیز به گوش رسید. از این رو در مقطع فعلی شرایط جدیدی در افغانستان و پاکستان در حال شکل گیری است و آمریکایی ها در آستانۀ خروج از افغانستان، علی القاعده باید افرادی را که احساس می کنند در روند مصالحۀ ملی حاضر نیستند بگنجند، آنها را از طریق نظامی و همچنین همکاری دستگاههای امنیتی پاکستان با آمریکایی ها حذف کنند و زمینه را برای مصالحۀ ملی و مذاکره آنطوری که برنامه ریزی شده یعنی تا قبل از سال ۲۰۲۴(زمان خروج کامل) به جایی برسانند. تا آن زمان باید طرح مورد نظر یعنی واگذاری مناطق شرق و جنوب افغانستان به طالبان عملی شود وهمچنین چهار وزیر کلیدی در دولت کابل نیز حضور داشته باشد تا مسئله را تمام کنند.
بنابراین شما معتقدند که در این روند پاکستان در حال همکاری با آمریکاست؟
برداشت من اینست که بعد از مذاکرات میان رییس آی اس آی و پترائوس دیگر راهی برای پاکستان وجود ندارد مگر آنکه در آینده فکری کنند. در شرایط کنونی نیز چاره ای جز اخراج گروههای افراطی از وزیرستان شمالی وجود ندارد. البته فرماندۀ ارتش پاکستان این مسئله را رد کرد که پاکستان به زودی به این منطقه حمله می کند. ولی نشانه هایی وجود دارد که ارتش پاکستان آمادۀ حمله به وزیرستان شمالی است و غیرنظامیان نیز در وزیرستان شمالی در حال خارج شدن از این منطقه هستند و این نشان می دهد که آنها نگران آنند که جنگ سختی بین گروههای افراطی و ارتش پاکستان در آنجا درگیرد. پاکستان پیشتر اعلام کرده بود که آمریکایی ها مرزهای افغانستان را ببندند و اجازه ندهند که این گروهها به مناطق کوهستانی و در نهایت دوباره به وزیرستان بازگردند.
اخیراً نیز آقای آصف علی زرداری، رییس جمهور پاکستان اظهارنظری در این باره داشت که تا حدودی نشان داد که معاملاتی در جریان است. ایشان گفتند بعد از اینکه ارتش در مناطق قبایلی حضور پیدا کرد، کاری به مردم آن منطقه ندارد و در واقع به آنها اطمینان داد که با خروج نیروهای افراطی مردم از شر آنها آزاد می شوند و در نهایت اعلام کرد که حکومت محلی را به دست مردم خواهد داد.
چقدر احتمال اجرایی شدن این مسئله وجود دارد؟
این منطقه دارای هفت بخش قبیله نشین است که به قبائل آزاد مشهور است و دولت مرکزی پاکستان در آنجا قدرت زیادی ندارد اما به لحاظ اداری این منطقه جزء حکومت مرکزی است. زرداری به نوعی تأیید کرد که نوعی خودمختاری برای آن مناطق قبایلی در نظر گرفته است که احتمالاً این بحثی است که با توافق آمریکایی ها در حال پیش رفتن است. اگر مجموعۀ تحولات آنطوری که پیش بینی می شود پیش برود، در آن صورت می توان گفت که هم افغانستان و هم پاکستان با یک وضعیت جدیدی روبرو خواهند بود و آمریکایی ها احتمالاً به اهدافی که داشتند، تا حد زیادی دست پیدا می کنند. اینکه این مسئله را باید برای آمریکایی موفقیت در نظر گرفت یا نه، امری که به قضاوت و نوع نگاه به واقعیات موجود بستگی دارد.
آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟
برداشت من اینست اگر تحولات آنطوری که آمریکایی ها طراحی کرده اند پیش برود، آمریکایی ها از افغانستان خروج امن تری خواهند داشت و با طالبان کنار می آیند و بخشی از قدرت را در مرکز و مناطق پشتون نشین در اختیار طالبان خواهند گذاشت که البته خود این مسئله پیامدهایی هم برای پاکستان و افغانستان و هم برای کشورهای دیگر منطقه می تواند به دنبال داشته باشد. اینگونه به نظر می رسد تهدیدات آمریکایی ها موثر بوده و پاکستان مجبور شده است که با آمریکایی ها همکاری کند. اگر پروژۀ وزیرستان محقق شوند، نشانۀ توافق پاکستان با آمریکاست.
۲۶۳۵۱
دانلود
خبرآنلاین