مدل جدید مستند‌سازی دربارهٔ انقلاب

این جمله آنقدر معروف شد که در میان مردم آن روزگار تبدیل به یک ضرب‌المثل یا حتی شوخی سیاسی رایج شد و عملا نشانه و اعترافی علنی به خودکامگی پهلوی دوم؛ چیزی شبیه به جمله «کوروش آسوده بخواب که ما بیداریم» که دستمایه طنزهای شفاهی مردم در آن دهه‌ها قرار گرفت.

اما نکته اینجاست که امروز بعد از گذشت قریب به ۴۰ سال از این اظهار نظر عجیب و به نوعی تاریخی محمدرضا پهلوی، به دلیل آن‌که فیلم و سند تصویری این اظهارنظر در رسانه‌ها پخش نشده فقط «نسل اولی‌ها» آن را کم و بیش به یاد دارند.

این اعتراف کامل به استبداد عملا در تاریخ‌نگاری‌ها، تحلیل‌ها، خاطرات و نوشته‌ها و در یک کلام «محتوای موجود دربارهٔ تاریخ انقلاب اسلامی» وجود ندارد و دیده نمی‌شود.

چندسالی است با یک ابتکار قابل تحسین، بخشی از آرشیو غنی صداوسیما به مناسبت ایام دهه فجر گشوده می‌شود و نتیجه آن تولید مستندهای تاریخ انقلاب است.

این مستندها که پخش آنها از سال ۱۳۸۵ آغاز شد با استقبال مردم مواجه شده و بخش‌هایی از این آثار مستند، بسرعت تبدیل به «اسناد تاریخی» در سایر رسانه‌ها، فضای مجازی و میان تاریخ‌پژو‌هان شد. در این آثار مستند بار اصلی به عهده متن است و از تصاویر و فیلم‌ها بیشتر به عنوان مکمل استفاده شده است.

از سوی دیگر باید توجه داشت که طبق عرف نانوشته‌ای، تقریبا همه فرصت و مجال صداوسیما برای پاسخ به ادعاهای رسانه‌های ضدانقلاب و سلطنت‌طلب در توجیه رژیم سابق، دهه فجر است.

با این اوصاف به نظر می‌رسد بعد از آزمودن موفق مدل «مستندهای کوتاه» و «میان‌خبری» دربارهٔ تاریخ انقلاب، باید مدل جدیدی از مستندهای تاریخی صداوسیما برای مقابله با موج دائم تبلیغات رسانه‌های سلطنت‌طلب به میدان بیاید.

این مدل جدید می‌تواند بازخوانی و بازنمایی مستند گفتارهایی از مقامات رژیم سابق ـ مثل همان سخنرانی شاه دربارهٔ حزب رستاخیز ـ باشد که حتی مخاطب عام هم با دیدن این فیلم‌ها بتواند براحتی حقیقت را از دروغ تشخیص دهد.

بهمن هدایتی – جام جم