مذاکرات هسته‌ای؛ ترکیب نو با پیشنهاد‌های تازه

ایران > سیاست‌خارجی– گروه سیاسی:
وقفه اجتناب‌ناپذیری که به‌دنبال استقرار دولت تازه ایران در مسیر مذاکرات هسته‌ای با گروه ۱+۵ ایجاد شده به‌تدریج برداشته می‌شود و طرفین با اقداماتی که انجام می‌دهند به‌دنبال خلق شرایط و فرصت‌های تازه در مذاکرات احتمالی آینده برآمده‌اند.

چند روز پس از آنکه حسن روحانی، رئیس‌جمهور در ضروری‌ترین تصمیم سیاست خارجی دولت اتاق فکر و راهبری مذاکرات هسته‌ای را از شورای‌عالی امنیت ملی به وزارت خارجه محول کرد، از نماینده طرف مقابل میز گفت‌وگوها نیز خبر رسید که ۱+۵ پیشنهاد‌های تازهی برای تهران دارد.

سکوت دربرابر پیشنهادهای ایران

ارائه پیشنهاد‌های تازه اگرچه خبر آنچنان عجیبی برای ایران در مسیر مذاکرات هسته‌ای محسوب نمی‌شود اما شاید بتواند راهی به خروج از بن‌بست گفت‌وگوها در آلماتی ۲باز کند که از نیمه فروردین تاکنون متوقف مانده است. ایران اگر در آلماتی ۱و ۲با پیشنهادهایی مشخص پا به میدان مذاکرات گذاشته بود اما سکوت کاترین اشتون و سایر اعضای گروه ۱+۵در مقابل این پیشنهادها به اتفاقی ناخواسته مبدل شد که شاید نام آن را بتوان پیشنهاد دربرابر پیشنهاد گذاشت.

بعد از طفره‌رفتن مدعیان از ارائه یک سازوکار مشخص برای پایان‌بخشیدن به مسئله ایران در مذاکرات آلماتی۲ وارد عمل شد و در قالب چند گام فرایند حل آن را به طرف مقابل پیشنهاد داد. رفع تحریم‌ها ضروری‌ترین خواسته‌ای بود که ایران در طرح پیشنهادی خود به‌دنبالش برآمده بود و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرار بود نتیجه طرح چنین مباحثاتی را پس از بازگشت نمایندگان کشورهای عضو گروه ۱+۵به پایتخت‌های خود و در مشورت با یکدیگر تلفنی به ایران اعلام کند.

تغییر در تیم مذاکره کننده

این تماس برقرار نشد و همه‌‌چیز در سکوت گذشت تا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و تغییرات سیاسی در ایران که شاید بهانه مناسبی برای رقم زدن شرایط تازه و بازگشت به گفت‌وگوها بود. تغییر تیم مذاکراتی ایران در آژانس بخشی از این شرایط بود و در گام دیگر حسن روحانی مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را از شانه‌های شورای‌عالی امنیت ملی برداشت و بر دوش وزارت خارجه گذاشت. شاید به‌دنبال همین تغییر و تحولات بود که اشتون فرصت را مغتنم شمرد و در حاشیه نشست اقتصادی سران گروه ۲۰ در سن‌پترزبورگ اعلام کرد: اتحادیه اروپا آماده شنیدن پیشنهاد‌های طرف ایرانی است. او در گفت‌وگو با روزنامه‌ عربستانی عکاظ دربارهٔ روابط اروپا و ایران گفته است: بسیار ضروری است که مذاکرات گروه ۱+۵بر سر برنامه‌ هسته‌ای ایران آغاز شود و ۱+۵پیشنهاد‌های تازهی برای تهران دارد.

نخستین دیدار ظریف با اشتون

با احاله مسئولیت مذاکرات هسته‌ای به وزارت‌خارجه مذاکره‌کننده ارشد، وزیر خارجه خواهد بود و نخستین دیدار در پیگیری مباحثات هسته‌ای را محمدجواد ظریف وزیرامورخارجه با کاترین اشتون برگزار خواهد کرد. به نقل از اشتون، محمدجواد ظریف در آخرین گفت‌وگوی تلفنی بر توجه ایران به از سرگیری رایزنی‌های بین‌المللی تأکید و اشاره کرده که دیدارش با گروه ۱+۵ در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در این‌ماه در نیویورک انجام خواهد شد. اما این دیدار می‌تواند دیدارهای بعدی را نیز در پی داشته باشد.

حسن روحانی در تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری از پایین بودن سطح فعلی نمایندگان ۱+۵در مذاکرات انتقاد داشت و همین پیش‌بینی‌ها درخصوص رهبری تیم مذاکراتی ایران از سوی خود وزیرامورخارجه را افزایش داده است. تاکنون مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی بوده و نمایندگی ایران را در مذاکره با گروه کشورهای ۱+۵ بر عهده داشته است اما بعید نیست با انتقال مدیریت مذاکرات به وزارت خارجه سطح دیپلماتیک نمایندگان شرکت‌کننده از جانب دوطرف دستخوش تحولاتی شود. در مذاکرات ایران و گروه ۱+۵نماینده اتحادیه اروپا به نمایندگی از وزرای امورخارجه ۶ کشور با ایران گفت‌وگو می‌کند و این امر می‌تواند توجیهی برای قرارگرفتن وزیر خارجه ایران در مقابل کاترین اشتون و در رأس مذاکره‌کننده ایرانی باشد.

در حاشیه سازمان ملل

تا پایان شهریور اگر جنگی در سوریه شکل نگیرد و شرایط روال عادی خودش را طی کند سوریه هم یکی از محورهای گفت‌وگوی وزیرامورخارجه ایران و مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا در حاشیه اجلاس سازمان ملل خواهد بود. اشتون در مصاحبه اخیر خود با روزنامه چاپ عربستان با بیان اینکه در دیدار قریب‌الوقوع مسئولان اتحادیه اروپا و ایران در نیویورک مسئله سوریه نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت، گفت که دیدگاه‌های متفاوتی در این‌باره وجود دارد اما فکر نمی‌کنم که اختلافی بر سر استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه وجود داشته باشد. اشتون تأکید کرد که این دیدار به‌دلیل ابعاد سیاسی ضروریش به‌ویژه درخصوص روابط آتی میان اتحادیه اروپا و ایران از یک سو و ایران و منطقه خلیج‌فارس از سوی دیگر، از اهمیت بسیاری برخوردار‌است.