مشارکت کودکان در تقسیم وسایل

در یک اتاق بازی، پنج کودک دو ساله به طور بی هدف مشغول بازی بودند. هر کدام یک اسباب بازی داشتند و در کنار هم، نه با هم، بازی می کردند. این کودکان پس از شش ماه توانستند به راحتی حرف بزنند و تمایل آنها به برقراری روابط اجتماعی افزایش یافت، اما حساسیت آنها دربارهٔ ی این که بچه های دیگر چه اسباب بازی هایی دارند، بیش از بازی کردن با یکدیگر بود.

مشارکت در رفتار غالباً از سه سالگی ظاهر می گردد. کودکان باید بیاموزند که در استفاده کردن از وسایل خود با دیگران شریک شوند، با والدین و دوستان همکاری کنند و بخشی از مسئولیت خانواده را بپذیرند.مشارکت می تواند وضع دشواری برای والدین و کودکان پدید آورد، زیرا والدین گاهی احساس می کنند که نمی توانند وقت خود را به طور همزمان به چند نفر اختصاص دهند.

خانم جودی می گوید: «هر وقت فرزند کوچک ترم سارا را در آغوش می گیرم، مایکل پسر سه ساله ام می خواهد که او را نیز بغل کنم».

خانم جودی می افزاید: «همیشه به مایکل می گویم الان نمی توانم، چون قادر نیستم وقت خود را در یک لحظه به هر دو فرزندم اختصاص دهم و مایکل همیشه بازنده است و باید وقت دیگری را به او اختصاص دهم، بنابراین از او می خواهم تا کمی منتظر شود و سپس به سراغش می روم». احساس گناه جودی سبب شده است تا او فراموش کند که با چه مهارتی توانسته وقت خود را به هر دو فرزندش اختصاص دهد. گاهی اوقات، بسیار به خود سخت می گیریم. جودی حتی به منتظر ماندن مایکل نیز حساس است. والدین معمولاً از مأیوس کردن یا دادن پاسخ رد به فرزندشان، احساس ناراحتی می کنند.

اگر کودکان بیاموزند که والدین باید به نوبت به آنها رسیدگی کنند، آمادگی خود را برای رعایت نوبت در مدرسه نیز افزایش خواهند داد. از خود انتظار نداشته باشید که بتوانید به طور همزمان وقت خود را به چند تن از فرزندان تان اختصاص دهید، رعایت نوبت سبب می گردد حس همکاری کودکان با شما تقویت شود، به شرطی که با محبت به آنها توضیح دهید که به چه سبب باید منتظر بمانند.

آنها خواهند آموخت که به تقاضای والدین خود برای منتظر ماندن اعتماد کنند؛ توضیحات محبت آمیز والدین نیز سبب می گردد تا آنها احساس کنند نزد والدین خود ارزشمند می باشند. این برخورد، بر میزان اعتماد به نفس آنان خواهد افزود. برخورد منصفانه ی والدین با فرزندان سبب می گردد تا آنها نیز با دیگران برخوردی منصفانه داشته باشند.

اگر والدین به حق تصمیم گیری فرزندان خود دربارهٔ ی وسایلی که دارند احترام بگذارند، آنها به راحتی حاضر خواهند شد تا دوستان و خواهر و برادرهای خود را نیز در استفاده از آن وسایل شریک سازند

این گونه احترام نهادن به کودکان، سبب می گردد که آنها احساس کنند مورد حمایت و علاقه ی شما می باشند. کودکانی که چنین احساسی داشته باشند، در وسایل خود با دیگران شریک می شوند.

تقویت نکته های کلیدی زیر می تواند در برخورد کودکان با دوستان خود، مفید واقع شود:

* کودکان نباید در مورد همه ی وسایل خود با دیگران شریک شوند، از این رو یک یا دو وسیله ی مورد علاقه ی آنها را در حوزه استفاده ی خصوصی آنها قرار دهید. به فرزندتان بگویید:«یکی از دوستانت قرار است امروز به خانه ی ما بیاید، آیا مایلی وسیله ای را که بسیار دوست داری در کمد بگذارم تا با سایر وسایل بازی کنید؟ اگر دوست نداری، مجبور نیستی در تمام اسباب بازی هایت با دوستت شریک شوی، تصمیم با خود توست».

* کودکان باید خودشان تصمیم بگیرند که چه وسایلی را مایلند با دوستان خود شریک شوند، بنابراین به آنها اجازه دهید خودشان وسایلی را که نمی خواهند در اختیار دوستان شان قرار دهند، انتخاب کنند. آنها را به دو یا سه وسیله ی مورد علاقه ی آنان محدود سازید.

* اگر دوستان فرزندتان درخواست کردند که با اسباب بازی های خصوصی فرزند شما بازی کنند، به آنها توضیح دهید که آن وسایل خصوصی می باشند، ولی اجازه دارند با سایر اسباب بازی ها بازی کنند.

کودکان باید بیاموزند که در مسئولیت های خانوادگی نیز مشارکت کنند. اگر فرزندتان به کنار نهادن وسایل خصوصی خود اقدام نمود، او را تشویق و تحسین کنید. او نیز خوشحال خواهد شد که توانسته است احساس مسئولیت خود را در پیوند با وسایلش نشان دهد.

اکنون به نکاتی کلیدی اشاره می کنیم که می تواند در کمک کردن به فرزندتان در زمینه ی «مشارکت» مفید باشد:

۱٫ کودکان نیاز دارند تا خود تصمیم بگیرند که چه زمانی و چه وسایلی را می خواهند در اختیار دوستان شان قرار دهند. آنها ممکن است از این که وسیله ی مورد علاقه ی خود را در اختیار دوستان خود قرار نمی دهند، احساس گناه کنند.

۲٫ آموختن این که چه زمانی و چگونه باید با دیگران شریک شوند، به کودکان کمک می کند تا احساس شایستگی کنند. چنین احساسی آنها را شادمان خواهد کرد.

۳٫ وسایلی نظیر توپ، به کودکان کمک می کند تا همکاری و مشارکت با دیگران را بیاموزند. با فرزندان خود توپ بازی کنید و آنها را به بازی های دسته جمعی تشویق کنید. این نوع بازی ها و ورزش ها سبب تقویت روابط اجتماعی کودکان می گردد.

۴٫ برنامه های خانوادگی تلویزیون را به همراه فرزندتان تماشا کنید و از آنها برای آموزش همکاری و مشارکت به کودکان استفاده نمایید.

۵٫ کودکانی که دارای اتاق مخصوص به خود می باشند، ممکن است به دوستان و یا برادر و خواهرهای شان اجازه ی ورود به اتاق خود را ندهند؛ در چنین مواردی سعی کنید سایر فرزندان خود را به بازی های دیگری مشغول سازید.

فرآوری: نوریه نوچمنی

بخش خانواده ایرانی تبیان

منبع:کتاب راهنمای کامل تربیت  کودک