مشکل اصلی کشور سیاسی شدن‌های غیر ضروری است

رئیس جهاد دانشگاهی با بیان این که «مشکل اصلی ما در کشور سیاسی شدن غیر ضرور است» گفت: گاهی به نظر می‌رسد این سیاسی شدن غیرضروری، برنامه ریزی شده است تا نخبگان سیاسی ما نتوانند با هم در مورد مصالح ملی کشور به توافق رسیده و در نتیجه امکان برنامه‌ریزی‌های درازمدت جهت پیشرفت و توسعه کشور بر اساس توان ملی متکی بر توسعه علمی و فناورانه، توسعه فرهنگی و اجتماعی و سیاسی فراهم نشود. این اختلافات بیهوده سیاسی باعث رو در رو قرار دادن نیروها و هدر رفت انرژی و زیگزاگی شدن سیاست‌ها در ارتباطات داخلی و خارجی می‌شود.

دکتر حمیدرضا طیبی در گفت‌وگو با ایسنا، در سالگرد تاسیس جهاد دانشگاهی، ضمن اشاره به نقش این نهاد انقلابی در زمینه موفقیت های علمی و فناورانه ، با مروری بر گذشته ایران و کشورهای غربی درباره چرایی موفقیت کشورهای غربی در توسعه علمی گفت: برای پاسخ به این سوال ضروری است گذشته قبل از انقلاب کشور خودمان و کشورهای مشابه را مرور کنیم. جهان غرب با کوشش و تلاش به توسعه علمی فناورانه دست یافت. این امر اقتدار زیادی را برای غرب چه به لحاظ اقتدار نظامی و چه اقتدار اقتصادی به وجود آورد. استعمار کشورها برای غارت منابع طبیعی این کشورها در خدمت به توسعه صنعتی واقتصادی آنها و ایجاد رفاه برای شهروندانشان، از سوء استفاده هایی بود که از این توسعه علمی و فناورانه انجام شد.

وی افزود: نکته دیگر، جذب نخبگان سایر کشورها، همزمان با تبلیغ عدم خودباوری در کشورهای جهان سوم در حل مشکلاتشان بود و این که غرب و فرهنگ غربی حلال مشکلات آنها است و نخبگان نیز باید برای پیشرفت به غرب مهاجرت کنند. در کشور ما نیز کمابیش همین وضعیت حاکم بود و  اساس مبارزه با رژیم گذشته، نیز ابراز نارضایتی از وضعیت حاکم بر کشور بود. مهمترین هدف جهاد دانشگاهی از تاسیس، الگوسازی توان انجام کارهای بزرگ علمی و فناورانه و ساختارسازیهای فرهنگی و اجتماعی مورد نیاز پیشرفت کشور در جهت ایجاد خودباوری و ایجاد غرور ملی برای مردم  و به ویژه نسل جوان بود. فکر می کنم در این زمینه جهاد دانشگاهی کاملا موفق عمل کرده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که «مشکل اصلی ما در کشور سیاسی شدن غیر ضرور است» گفت:  گاهی به نظر می‌رسد این سیاسی شدن غیرضروری، برنامه ریزی شده است تا نخبگان سیاسی ما نتوانند با هم در مورد مصالح ملی کشور به توافق رسیده و در نتیجه امکان برنامه‌ریزی‌های درازمدت جهت پیشرفت و توسعه کشور بر اساس توان ملی متکی بر توسعه علمی و فناورانه، توسعه فرهنگی و اجتماعی و سیاسی فراهم نشود. این اختلافات بیهوده سیاسی باعث رو در رو قرار دادن نیروها و هدر رفت انرژی و زیگزاگی شدن سیاست‌ها در ارتباطات داخلی و خارجی می‌شود.  مشاهده می‌کنیم از این رهگذر، کشور به صورت پیوسته دچار بحران‌های خود ساخته که دقیقا خواسته استعمارگران خارجی است می‌شود.

دکتر طیبی ادامه داد: من راه حل را توسعه الگوسازی‌ها برای حل مشکلات و رفع وابستگی‌ها ، توسعه خودباوری و ایجاد شرایط کار و تلاش برای بخشی از نسل جوان می‌دانم.  در حوزه رسانه‌ای و علوم  انسانی جهاد دانشگاهی نیز راه‌حل را تلاش برای شفاف‌سازی تبعات ادامه غیر ضرور سیاست‌زدگی کشور می‌دانم.

برنامه مدونی برای رسیدن به اقتصاد دانش‌بنیان متکی بر توان و توسعه علمی نداریم

به گفته‌ رئیس جهاد دانشگاهی، مهمترین مشکل این نهاد چه در گذشته و چه در حال حاضر این است که در کشور برنامه مدونی برای رسیدن به اقتصاد دانش بنیان متکی بر توان ملی و توسعه علمی و فناورانه خودمان نداریم.

وی بیان کرد: اگر چنین برنامه ای داشتیم، اجرای آن مستلزم ساختار  و نهادی به نام نظام ملی علمی وفناوری و نوآوری و نظام علمی و فرهنگی کشور بود. یقینا در چنین نظام هایی برای سازمانی مثل جهاد دانشگاهی نقش الگوسازی با اجرای پروژه‌های شاخص علمی و فناورانه و کاربردی کردن آنها و همچنین فعالیت‌های فرهنگی الگو ساز جهت ایجاد خودباوری در مردم و نسل جوان، ایجاد غرور ملی، و رفع برخی از وابستگی ها تعریف می‌شود. توصیه این است که اگر اراده برای اقتدار اقتصادی و دفاعی دانش بنیان داریم، باید ساختارهای مورد نیاز را هم به وجود آوریم و یا ساختارهای ناکارآمد فعلی در تحقق این اهداف را عارضه‌یابی و اصلاح کنیم.

دکتر طیبی در پاسخ به سوالی درباره برنامه‌های این نهاد برای دهه‌های پیش رو گفت: بر اساس ساختار شکل گرفته در جهاد دانشگاهی در طی ۴۰ سال گذشته، سند چشم انداز این نهاد در افق ۱۴۰۴ و برنامه‌های توسعه جهاد دانشگاهی، شبکه برنامه‌ها و یا مسیر حرکت ما در زمینه‌های مختلف تقریبا معلوم است. هم در حوزه مدیریت جهاد دانشگاهی و هم توسط اتاق‌های فکری که تشکیل داده‌ایم، مراقب اصلاح مسیر و یا انتخاب زمینه‌های جدید کاری مطابق نیاز کشور و حرکت جریان علم در دنیا هستیم. همچنین به شدت درحال توسعه فعالیت‌ها به ویژه در حوزه های علمی و فناورانه جهت رفع وابستگی‌های کشور و همچنین اتخاذ روش‌هایی برای بزرگ نشدن بدنه جهاد دانشگاهی و همچنین ارائه خدمات‌رسانی به جامعه و صنعت به صورت حرفه‌ای در شکل هدایت فعالیت‌های حرفه‌ای به بیرون جهاد هستیم.

نقش دولت‌ها و دوره‌های محتلف مجلس در پیشبرد اهداف جهاد دانشگاهی

رئیس جهاد دانشگاهی درباره نقش دولت‌های مختلف در پیشبرد اهداف جهاد دانشگاهی گفت: باید شرایطی فراهم شود که امکان تشکیل دولت‌های قدرتمند در کشور به وجود آید. قدرتمند به لحاظ داشتن مدیران کارآمد؛ خود باور و باتجربه و همچنین تناسب مسئولیت‌های دولت با توقعی که از آن داریم ایجاد شود. راه تجربه شده آن هم تشکیل احزاب قوی و کارآمد است.

وی ادامه داد: شرایط فعلی انتخاب دولت در ایران ایجاب می کند که هر گروه یا فرد برای اثبات خود باید کار دولت قبل را نفی کند و این خسارت است. باید ۹۰ درصد برنامه‌های سیاسیون ما، در رساندن کشور به پیشرفت، مشترک باشد تا در گردش‌های سیاسی دولت و مجلس، برنامه‌ها آسیب نبینند. اصولا ساختار برنامه‌ای دولت‌های ما، ارائه خدمات به جامعه با اتکا به منابع نفت و واردات بوده است.

به گفته دکتر طیبی، جهاد دانشگاهی یک نماد فرهنگی ، علمی و فناورانه متکی بر توسعه توان داخل است بنابراین زمانی می توانیم از دولت ها توقع حمایت  جدی و واگذاری مسئولیت به جهاد دانشگاهی داشته باشیم که اراده جدی برای مشارکت دانشگاهیان، اداره کردن جامعه و حرکت به سمت داشتن اقتصاد دانش بنیان در بین کلیت نظام و جامعه و نخبگانی کشور و به ویژه سیاسیون شکل گرفته باشد. استفاده از ظرفیت‌های جهاد دانشگاهی و واگذاری ماموریت‌های کلان به جهاد دانشگاهی در خدمت توسعه و پیشرفت کشور و خواسته اصلی ما از دولت های آینده است.

رییس جهاد دانشگاهی در پاسخ به سوالی درباره انتظارات این نهاد از مجلس فعلی گفت: علاقه‌مندیم ارتباط خوبی با مرکز پژوهش‌های مجلس در کمک به تدوین قوانین مناسب داشته باشیم. مهمترین انتظار ما از مجلس شورای اسلامی دقت بر تشکیل دولتی قدرتمند با مدیرانی خود باور کاربلد و سالم است که برنامه اصلی این دولت مردان حرکت کشور درمسیر تحقق اقتصاد متکی بر توان ملی باشد. بر این اساس، ضروری است شاخص‌های انتخاب چنین مدیرانی از هم اکنون در کمیسیون‌های مرتبط  مجلس مورد بحث و تصمیم‌گیری قرار گیرد. تعیین اولویت‌های توسعه صنعتی و اقتصادی کشور و تدوین برنامه های توسعه فناورانه در این اولویت ها، با کمک دولت آینده و همچنین تدوین قوانینی که منجر به توسعه توان ملی و توسعه تولید ملی می‌شود، از دیگر خواسته‌های ما از این مجلس است.

وی افزود: در مجموع، مجلس شورای اسلامی همیشه یاور و همراه جهاد دانشگاهی بوده است و امیدواریم این مجلس هم همین گونه باشد. یقینا جهاد دانشگاهی می‌تواند در قالب یک برنامه ملی پیشرفت متکی بر توسعه علمی و فناورانه و فرهنگی کشور بسیار موثر ایفای نقش کند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره سهم جهاد دانشگاهی در توسعه کشور در اسناد بالادستی اظهار کرد: جهاد دانشگاهی نهادی است که نگاهی کاربردی به حل مسائل کشور با تکیه بر دو عنصر توسعه فرهنگی و توسعه علمی و فناورانه دارد. به جرات می گویم بیشترین تجربه کاری موفق در این زمینه نیز متعلق به جهاد دانشگاهی است. لذا حضور جهاد دانشگاهی در شورای عالی همواره به کاربردی‌تر تنظیم کردن اسناد بر اساس واقعیت های صحنه کاربرد و اجرا کمک بزرگی بوده است.

مشکل اصلی در عدم واگذاری پروژه‌های اصلی کشور به جهاد دانشگاهی چیست؟

دکتر طیبی درباره مشکل اصلی در عدم واگذاری پروژه‌های اصلی کشور به جهاد دانشگاهی تاکید کرد: من مشکل اصلی در عدم واگذاری ماموریت های کلان به جهاد دانشگاهی و حتی دانشگاهها  و سازمانهای مشابه را نداشتن برنامه بلند مدت و مورد وفاق ملی برای پیشرفت کشور بر مبنای توسعه علمی و فناوری ملی می‌دانم. سیاست زدگی و عدم توسعه سیاسی و قبول نداشتن همدیگر، مشکل اصلی کشور ما است  همین موضوع باعث شده است که بدون دلیل و ضرورت در هر موضوعی یک دو قطبی ایجاد شود.

وی تاکید کرد: ما سعی کردیم هم در ارتباط خوب با دولت و ارتباط با رهبر معظم انقلاب به دنبال ماموریت کلان باشیم. با عنایتی که رهبر انقلاب به توانمندی این نهاد دارند و بارها نیز در بیانات خود آن را اظهار نموده‌اند موفق به ارائه لیستی از نیازهای ضروری فناورانه کشور که در آنها هنوز دارای وابستگی هستیم  به دفتر ایشان شدیم. و خوشبختانه بودجه اجرای این طرحهای فناورانه از طریق مجلس و دولت محترم تامین شد و هم اکنون در حال اجرای آنها هستیم. ان‌شاءالله در پایان سال جاری و پایان سال آینده اکثر این فناوری‌ها، تولید شده و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، امیدواریم بتوانیم سهم زیادی در رفع وابستگی‌های کشور و تولید اشتغال مولد برای فارغ‌التحصیلان و جوانان کشور داشته باشیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطر نشان کرد: البته توضیح این نکته نیز ضروری است که به دنبال دیدار سال ما با مقام معظم رهبری و تاکید ایشان مبنی بر ضرورت تعیین نقش  جهاد دانشگاهی در اجرای نقشه جامع علمی و فناورانه کشور در شورای راهبری نقشه جامع علمی ، ماموریت برای جهاد دانشگاهی تصویب و توسط دبیر محترم وقت شورا نیز ابلاغ شد. علی‌رغم این که اجرای بخشی از ماموریت اول تعیین شده در زمینه انتقال فناوری در مقابل خریدهای خارجی را در برنامه ششم توسعه با کمک مجلس شورای اسلامی گنجاندیم ولی به علت این که از لحاظ ساختاری، منشا فناوری هنوز برای ما اصل نیست که داخلی باشد و همچنین از آن جایی که به دنبال سریعتر راه اندازی کردن ارائه خدمات هستیم، با وجود اعمال تحریم‌های سنگین در کشور عملا توفیقی بر اجرای این سند حاصل نشد.  اخیرا طی صحبتی با دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار شد دلایل اجرایی نشدن این ماموریت را در شورای راهبری پیاده سازی نقشه جامع علمی مطرح شود و ان‌شاء الله مصوبه ماموریت‌ها را برای تصویب به صحن شورای عالی بسپاریم.

رئیس جهاد دانشگاهی درباره جایگاه این نهاد در میان دانشگاهیان اظهار کرد: ما تا نقش دانشگاه و نقش جهاد دانشگاهی را در کمک به حل مسائل کشور قویا مشخص نکنیم  و شرایط را برای تحقق این نقش ها فراهم نکنیم، نباید توقع اتفاقات ویژه داشت. اگر چه این تعامل با بسیاری از دانشگاهها به شکل مناسب وجود دارد اما وظیفه دانشگاه علاوه بر تربیت نیروی انسانی، تولید نسل‌های سوم و چهارم فناوری و یا تولید علم در حوزه‌های نوپدید مثل نانو، بایو و علوم شناختی و امثالهم است.

دکتر طیبی ادامه داد: ابزار دانشگاه ،استاد، دانشجوی ارشد،دانشجوی دکتری و آزمایشگاه است. وظیفه جدی آن‌ها، تحقیقات کاربردی و تولید فناوری در قالب محصول و خدمات آماده برای کاربرد است. در یک صنعت ملی رقابتی و  مورد حمایت، صنعتگر برای حل مشکل فناوری اش باید به سراغ جهاد دانشگاهی برود. برای نسلهای آینده فناوری اگر واحد طرح و تحقیقات قوی داشته باشد، می تواند با شکست پروژه تولید اجزای نسل آینده فناوریها را به دانشگاهها و اساتید محترم بسپارد و یا این ماموریت را به جهاد دانشگاهی واگذار کرده و خود جهاد همین نقش را در دانشگاهها در ارتباط با اساتید ایفا کنند. مهم این است که برنامه و اراده برای تحقق این اهداف داشته باشیم. اگر اراده و برنامه داشته باشیم ساختارها اصلاح و در صورت خلاء ساختار شکل می گیرند.  آب کم جو تشنگی آور به دست، تا بجوشد آبت از بالا و پست.

وضعیت معیشتی جهادگران

وی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت معیشتی جهادگران و عادلانه بودن شرایط رفاهی آن‌ها تصریح کرد: متاسفانه جهادگران ما ازحداقل امکانات رفاهی و معیشتی برخوردارند و آن چه این شرایط را برای آنها قابل تحمل کرده است، روحیه جهادی آن‌ها است. ما در جهاد دانشگاهی باید بین ۷۵ تا ۸۰ درصد بودجه مورد نیاز اداره سازمان را از محل درآمدهای حاصل از تجاری‌سازی فناوری و خدمات آموزشی جهاد تامین کنیم. این موضوع هم ارتباط کامل با میزان حمایت از توسعه فناوری ملی و کاربرد آن و همچنین وضعیت اقتصادی مردم دارد. اما در عین حال در مورد حقوق همکاران تلاش گسترده ای صورت گرفته است که قدری با هزینه های زندگی متعادل سازی شود ولی متاسفانه هر قدم ما با موجی از تورم مواجه شده و کار را برای ما و همکارانمان سخت‌تر می‌کند.

دکتر طیبی افزود: در زمینه تامین مسکن و خدمات رفاهی اقداماتی انجام شده و اقداماتی نیز از طریق تعاونی های مسکن در واحد رفاه جهاد دانشگاهی در حال انجام است ولی کماکان شرمنده همکاران و خانواده های محترم آنها هستیم.

رئیس جهاد دانشگاهی در پاسخ به پرسشی درباره میزان یکسان بودن سطح دانش، آگاهی و آموزش بخش‌های مختلف جهاد دانشگاهی گفت: یقینا یکسان نیستند و به توانمندی واحدها بستگی دارد.

وی در خصوص تعداد اعضای هیئت علمی جهاد دانشگاهی در بخش‌ها و معاونت‌های مختلف گفت: اگر منظور سوال شما این است که امکان هیات علمی شدن در همه معاونت ها و سازمانها وجود ندارد جواب من این است که کسی که هیئت علمی می‌شود، در واقع باید بتواند کار علمی و پژوهشی حرفه‌ای در جهت حل مشکلات کشور انجام دهد. بر اساس تعاریف و ساختارهای جهاد دانشگاهی این کار باید در گروه‌های پژوهشی انجام شود.

دکتر طیبی در ادامه تاکید کرد: برای معاونت علاقمند مثل معاونت فرهنگی به ویژه در حوزه فعالیتهای قرآنی این شرایط را به وجود آورده‌ایم ولی هنوز درست از آن بهره برداری نشده است. ایرادی هم ندارد که کارشناسان توانمند دارای توان انجام کارهای علمی و فناورانه عضو گروه‌های پژوهشی فعال در معاونت پژوهش فناوری شوند و بعد برای مدتی بعد به معاونت مرتبط با خود مامور شوند ولی باید شرایط هیئت علمی شدن را دارا باشند.

راهکارهایی برای حل مشکلات اساسی کشور در زمینه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان

رئیس جهاد دانشگاهی درباره راهکارهای حل مسائل اساسی کشور در زمینه توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گفت: باید الزامات پیشرفت و توسعه پایدار را  بپذیریم و شرایط تحقق آن را فراهم کنیم. اولین الزام این است که همه سیاسیون ما بپذیرند که تحقق اقتصاد دانش بنیان توسعه علمی و صاحب فناوری شدن، شدنی است. چه فناوری را خودمان تولید کنیم و چه فناوری از کشورهای پیشرفته منتقل شود.

دکتر طیبی ادامه داد: دومین الزام این است که ما نیاز به ارتباط با دنیا به جز چند کشور مورد نظر، استفاده از خدمات مالی، قطعات و مواد اولیه و حتی دانش فنی آنها در بعضی از زمینه‌ها برای سرعت بخشیدن به برخی از خدمات داریم. لذا سناریوی تعامل ما با دنیا باید مشخص شود. این ارتباط با دنیا باید ارتباطی هوشمندانه برای استفاده از توانمندی‌های آنها و رسیدن به اهداف پیشرفته خود و همراه با  توسعه خواهی بودن و انقلابی بودن باشد.  از منظر اینجانب، هر دو سناریو قابل حصول است. به شرطها و شروطها.

وی با بیان این که«شخصا سناریوی اول را قابل مدیریت کردن بهتر می دانم تا سناریوی دوم» گفت: شعار دادن با اجرای درست در عمل خیلی متفاوت است. در هر صورت، پیشرفت نیاز به یک هسته و تیم نخبه، متخصص و متعهد برای برنامه ریزی و ساختارسازی درست ، قوانین مناسب و حمایت مالی هوشمندانه دارد. برنامه‌ریزی حتما باید درازمدت باشد و برنامه‌ها در گردش‌های سیاسی تغییر نکند. ساختار اجرا باید مناسب اجرا توسط مدیران متعهد و متخصص باشد. راست و چپ فرقی نمی‌کند.

رئیس جهاد دانشگاهی ادامه داد: تعهد به معنی  ارزشی بودن بر مبنای باورهای  دینی ما و داشتن تفکر جهادی و تخصص به معنای خودباوری و خبرگی در حوزه تخصصی و کاری خود برای برنامه‌ریزی دراز مدت است به گونه‌ای که در گردشهای سیاسی دچار تغییر نشود. نخبگان سیاسی باید در مورد سناریوی تعامل با دنیا به توافق برسند. علاوه بر آن، تعریف مدیر سیاسی باید بسیار محدود و منحصر به هیئت دولت بوده و رده معاونت ها و مدیران بعدی را شامل نشود. سیاست‌گذاری اصلی برنامه پیشرفت، باید آن هسته و یا شورای عالی متشکل از اکثریت  نخبگان متعهد و متخصص با حضور شخص اول اجرایی کشور، وزرای مرتبط و روسای کمیسیون‌های تخصصی مجلس باشد. دولت و یا حوزه اجرایی کشور باید سیاست‌گذاری این هسته و شورای عالی را پذیرفته و برنامه ریزی اجرا را دولت انجام دهد.

دکتر طیبی بیان کرد: شرح وظایف کلیه نهادهای مجری برنامه پیشرفت کشور هم باید مشخص  باشد و از موازی کاری به شدت پرهیز شود. اگر برنامه پیشرفت کشورها و به ویژه کشورهایی که در ۶۰ سال اخیر برنامه ریزی پیشرفت خود را با کشور ما و یا حتی بعد از آن شروع کرده و به موفقیت رسیده‌اند را مطالعه کنید، تقریبا همه همین روش‌ها را اجرا کرده‌اند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: خوشبختانه با درایت امام و مقام معظم رهبری ما این ساختارها را داریم ولی از آنها درست استفاده نمی کنیم. شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند نقش یک سیاست‌گذار عالی را بر عهده بگیرد چون در  شورای عالی رئیس محترم جمهور و روسای دو قوه دیگر قضاییه و مقننه نیز حضور دارند. رهبری نیز تهیه سه سند مهم که اساس برنامه پیشرفت هر کشور را تشکیل می‌دهند یعنی سند ملی آموزش و پرورش، نقشه جامع علمی و فناورانه و نقشه مهندسی فرهنگی را به این شورا سپرده است. باید موجودیت این شورا به عنوان سیاست‌گذار عالی پذیرفته شود.  اگر لازم است تغییراتی در اعضای شورا داده شود و یا در شورای تخصصی مدیران حوزه اجرایی کشور حضور پررنگتری داشته باشند.  الزام مهم دیگر، تربیت مدیران متعهد و متخصص است که تجربه‌ای پذیرفته شده در دنیا است. علاوه بر آن، احزاب نیز باید در اصول اساسی اداره کشور دارای اشتراک نظر باشند البته موارد گفته شده در پاسخ به این سئوال نظر شخصی اینجانب بوده و نظر سازمانی نیست.

انتهای پیام

نظرتان را در مورد مطلب فوق بنویسید. نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.