موفقیت در زندگی چقدر هزینه دارد؟

«چندین کیف کنارش بود و آن­ها را یکی یکی روی دوش ­اش می ­انداخت، می گفت یکی پر از دل خوری از خواهر شوهرم است، یکی کنایه های مادر شوهرم، یکی کینه از برادرم، یکی پر از حرص همکارم و … آخر همه ی وجودش کیف شد و همه به خنده افتادند. گفت خب ببینید وقتی این قدر دل خوری و کینه و حرص های مختلف در خودتان جمع کنید، نبخشید و نگذرید، سنگین می شوید، تا دم مترو هم نمی توانید بروید، دیگر چه رسد به اینکه بخواهید به موفقیت برسید.» خانم پرستاری که پای ثابت کلاس های موفقیت یک استاد خاص است، می گوید آدمی کینه ای بوده و بعد از شنیدن این حرف ها توانایی بخشش دیگران را به دست آورده. «این­ها که تعریف می­کنم برای چند سال پیش است و هنوز در ذهن من مانده. دکتری که می گویم کلاس ها را رایگان در مناطق جنوب شهر برگزار می کرد. برخلاف خیلی کتاب ها و کلاس ها این جا نکات کاربردی و ملموس و منطبق با فرهنگ ما می گفت. من بعد از این دوره ها راحت تر زندگی می کنم.»

بیشتر دوره های روان شناسی و موفقیت که بنا بر سبک زندگی اسلامی در مساجد بزرگ و فرهنگسراها برگزار می شود، رایگان و یا ارزان قیمت هستند. این پرستار ۳۵ ساله ی مجرد می گوید:«سال گذشته دوره ی ازدواج موفق را در ۱۰ جلسه رفتم که هزینه ی هر جلسه دو هزار تومان بود. حدود ۱۰۰ نفری هم شرکت کرده بودند. این کلاس برای من چیز جدیدی نداشت و فقط چون جو جلسات را دوست داشتم رفتم. اما بچه های ۱۷، ۱۸ ساله ی زیادی آمده بودند که بعد از دوره نگاه شان به زندگی خیلی واقعی شد و معیارهای شان برای ازدواج خیلی اصولی و درست شکل گرفت.»

 در بعضی از این کلاس ها مدرس سواد علمی روان شناسی خود را با فرهنگ اسلامی سازگار کرده و نکاتی کاربردی را آموزش می دهد. افرادی که در این کارگاه ها تدریس می کنند معمولاً اساتید هستند که در کنار شغل دانشگاهی خود برای زندگی افرادی در مناطق پایین و متوسط جامعه نیز دل می سوزانند. اما در سویی دیگر از بازار داغ موفقیت و روان شناسی، داستان شکل دیگری دارد. این داستان ها به اسم یونگ، فروید و … آنقدر هنرمندانه پرداخته شده که برای خود این اندیشمندان اصیل نیز جذاب و متفاوت باشد. راز، تجسم خلاق، چشم سوم، ان ال پی، ناخودآگاه، انرژی و …کلید واژه هایی است که با ترکیب­ های مختلف کنار عکس مردان موفق مختلف به چشم می خورد. مردان موفقی که  عکسی از خودشان در حالی که با لبخندی پیروزمندانه ژستی سرشار از اعتماد به نفس گرفته اند در صفحه ی اول سایت های شان گذاشته اند، تا با قلاب یک نگاهِ مجازی مشتری جدید همایش رایگان خود را به تور بیندازند. همه چیز نیز از همین همایش رایگان دو ساعته شروع می شود. «تقریباً داشتم دیوانه می شدم. تازه از همسرم جدا شده بودم ولی هنوز نمی توانستم باور کنم. زندگی برایم جهنم شده بود. احساس می کردم جهان فقط برای آسیب رساندن و مشکل درست کردن برای من طراحی شده. اما با کمک استاد این کلاس توانستم مشکل ام را حل کنم. تکنیک اینجا برای من معجزه کرد و توانست آرامش و آسایش را به من هدیه دهد. من توانستم شغل مورد علاقه‌ام را پیدا کنم و در آن زمان پیشرفت قابل توجهی داشته باشم به طوری که از نظر مالی بی نیاز شدم. حالا احساس می کنم که از لحظه لحظه زندگی ام می توانم لذت ببرم.» مراجعی که ظاهراً در دوره های قبلی شرکت کرده و حالا غرق در زیبایی های زندگی است، در ابتدای جلسه از تجربه ی خودش برای شرکت کنندگان جدید می گوید و آنان را مسحور خود و استادش می کند. این روال کار تمام همایش های رایگان معارفه است. پس از آن مدرس کلاس ها خود شروع به صحبت های کلی و تکراری می کند  و تمام تلاش خود را برای ایجاد شور و القای انرژی مثبت در جلسه به کار می گیرد. اما صحبت از نکات کاربردی، روش های ابداعی و منحصر به فرد خود را به جلسه های تخصصی آینده وامی گذارد. استاد موفقیت به این ترتیب بند تور واقعی را نیز محکم تر کرده و دیگر شهریه­های چند صد هزار تومانی در نظر مراجع چیز زیادی جلوه نمی کند. شهریه ی این کلاس ها بسیار متنوع است و هیچ نهاد مخصوصی برای نظارت بر آن ها وجود ندارد. مراکز و اساتید غیرمعتبر یا آن هایی که اعتبار کمی دارند در طول سال چند دوره ی کلی عموماً ده جلسه ای برگزار می کنند. یکی از این دوره های موفقیت به طور ماهانه در تهران و مشهد طی ۱۰ روز متوالی برگزار می شود و در هر دوره حداقل۲۰ شرکت کننده دارد.

هزینه ی آن نیز در تهران ۲۳۰ هزار تومان و در مشهد مقداری کم تر است. استاد این دوره ها که ادعای داشتن مدارک رسمی علمی و مهارتی از دانشگاه ها  و مراکز تخصصی فرانسه را دارد؛ سالانه در کم ترین حالت بیش از ۵۵ میلیون صرفاً در تهران و صرفاً از دوره های آموزشی اش از میان شکست های عاطفی و شغلی و شخصیتی مردم عایدش می شود. شخصی دیگر با ساختن عبارت هایی مانند خود هیپنوتیزم فوری، خود را مبدع شیوه هایی جدید از انرژی درمانی می داند و ادعای حضورش در یکی از برنامه های شبکه ی ۴ تلویزیون اعتبار کار اوست. او علم خود را در ۴ دوره ی ۵ جلسه ای فقط در منطقه ی مرکزی تهران آموزش می دهد.هزینه ی هر کدام از این دوره ها ۱۳۰ هزار تومان و روی هم ۵۲۰ هزار تومان می شود. آمار بازدید سایت او بسیار بالاست و شرکت کنندگان هر کدام از دوره ها نیز کم تر از ۲۰ نفر نیستند. به این ترتیب او نیز فقط از یک دوره ی آموزشی که سالانه در کم ترین حالت ۴ بار برگزار می شود، بیش از ۴۱ میلیون به دست می آورد. اما داستان های برگرفته از چند اسم خارجی تنها به دوره های آموزشی ختم نمی شود. در سایت های این اساتید از سی دی های مختلف آموزشی گرفته تا دست بند ها و کفی های کفش شفابخش به فروش می رسد و مشتریان زیادی نیز دارد. آنچه به عنوان کلاه مغناطیسی برای آرام بخشی، تنظیم فشار خون و … در یکی از سایت ها عرضه شده، ظاهری شبیه کلاه نمدی قدیمی پدربزرگ ها دارد و قیمتی معادل ۵۰ هزار تومان. منشی استاد می گوید:«چیزی که این کلاه را با دیگر کلاه ها متمایز می کند و خاصیت درمانی دارد، آهن ربایی است که در آن به کار رفته. این آهن ربا مغناطیسی است و یک آهن ربای معمولی نیست.» بنا بر بررسی های میدانی هزینه ی موفقیت در بازار غیر رسمی به طور متوسط در ده جلسه ی دو ساعته و ۲۰۰ هزار تومان آب می خورد، اما در مراکز کاملاً معتبر و رسمی با روان شناسان و روان پزشکان حرفه ای موفق شدن در زندگی گران تر از این حرف هاست. یکی از این مراکز متعلق به دکتر معروفی است که پست های فیس بوکی روان شناسی اش نیز مخاطب های بسیاری دارد. او چندین دوره ی متنوع را برای مخاطبان هدف مختلف برگزار می کند و شرکت کنندگان را دانشجوی خود می خواند.

منشی مرکز می گوید اگر کسی بخواهد دوره ی کامل را بگذراند مدت دانشجویی او ۱۸ ماه طول می کشد:«دوره ها از مقدماتی شروع می شود و مرحله به مرحله پیش رفته می شود. معمولاً هم تمام افراد ادامه می دهند. اما هزینه ی کل یک دوره ی کامل را نمی توانم بگویم. چون کلاس ها کاملا متنوع و قیمت ها متنوع است و در هر دوره ی جدید تغییر می کنند و چیز ثابتی وجود ندارد.»

در هر دوره ی کارگاهی این مرکز حدود ۵۰ نفر شرکت می کنند. شخصیت شناسی یکی از جذاب ترین دوره های آن هاست و در دو جلسه ی ۴ ساعته برگزار می شود، ۳۸۰ هزار تومان تنها هزینه ی این کلاس است. یعنی حدود ۲۰ میلیون فقط برای ۸ ساعت برگزاری یکی از این دوره های مختلف، دست­رنج دکتر و مرکز او می شود.با وجود هزینه های گزاف جلسات خصوصی و عمومی مشاوره و روان شناسی، در علوم انسانی اثبات شده که انسان دنیای مدرن به خصوص انسانی که در جامعه ای بین سنت و مدرنیته زندگی می کند، به تنهایی حریف روان خود و مشکلات زندگی اش نمی شود و این کار هم به متخصص نیاز دارد. خانم پرستار ۳۵ ساله ای که در دوره های رایگان و یا ارزان قیمت جنوب تهران شرکت می کند و دانشجوی کارشناسی ارشد است، می گوید:«در زندگی خیلی چیزها وجود دارد که نمی دانیم. خیلی رفتارها هست که بلد نیستیم و خیلی از افکار و نگرش هایمان ایراد دارد. من در این دوره ها چه حضوری و چه وقتی فقط سی دی آن ها را می بینم چیزهای زیادی یاد می گیرم. همه تیپ شخصیت و همه سنی با همه جور مشکلی می آیند و اصلاً شنیدن تجربه های آن ها هم به غیر از کلاس جذاب است و به مرور می فهمی که برای راحت زندگی کردن و موفق بودن باید چه کرد.»