همه چیز دربارهٔ دو بیماری مقاربتی شایع

کلامیدیا اولین بیماری و سوزاک دومین بیماری شایع مقاربتی در جهان محسوب می شوند. البته آمار دقیقی از شیوع این بیماری ها در ایران موجود نیست چون مسائل فرهنگی سبب می گردد اشخاص اطلاعات دقیقی از خود ارائه ندهند. این دو بیماری با علائم بسیار خفیفی آغاز و با یک دوره درمان دارویی به راحتی برطرف می شوند، اما اگر به آنها اهمیت داده نشود، می توانند حتی سبب نازایی، عفونت و درد شدید لگنی شوند.

ممکن است اصلا علامتی ایجاد نشود!
از زمان تماس با فرد مبتلا به سوزاک و ورود باکتری به بدن چیزی حدود ۳ تا ۷ روز طول می کشد تا علائم بیماری ظاهر شود. البته ممکن است فرد اصلا علامتی از خود نشان ندهد و کاملا ظاهر سالمی داشته باشد. در هر حال علائم بیماری در خانم ها اغلب به صورت عفونت و التهاب گردن رحم نشان داده می گردد. به دنبال آن نیز ممکن است علائمی خفیف مثل درد یا سوزش هنگام نزدیکی ایجاد شود. از آنجایی که گردن رحم شکننده می گردد و خونریزی پیدا می کند فرد بین عادات ماهانه دچار لکه بینی شده یا در زمان نزدیکی دچار خونریزی و درد می گردد. در معاینه داخلی زنان به راحتی می توان ترشحات چرکی در گردن رحم را ملاحظه کرد. پس ممکن است علائم و درد آنقدر خفیف باشند که فرد متوجه نشود و بعد به تدریج از دوره حاد بیماری عبور کند و در عین حال عفونت بدون درمان باقی بماند.

سریع به پزشک مراجعه کنید!
التهاب گردن رحم اگر درمان نشود ممکن است به قسمت های دیگر ازجمله داخل لگن گسترش پیدا کند و سبب عفونت لگنی شود که علائم، عوارض و درد آن شدیدتر است. به این صورت که فرد با هر حرکت گردن رحم یا فشار دادن روی نواحی تخمدان و لوله های رحم و همچنین هنگام نزدیکی احساس درد شدید می کند و ممکن است ترشحات چرکی و بدبو داشته باشد. از آنجایی که این عفونت می تواند روی رحم و لوله های رحمی تاثیر بگذارد یکی از عوارض درمان نکردن آن، چسبندگی لوله ها و نازایی است. پس اگر عفونت لگنی درمان نشود احتمال دارد در طول زمان خود به خود علائم از بین بروند یا فقط یک درد مزمن لگنی باقی بماند اما به سیستم باروری فرد آسیب بزند.

عفونتی دردناک همراه با چرک
سوزاک در یک چهارم خانم ها سبب عفونت مجرای ادراری می گردد. در این صورت فرد دچار سوزش، تکرر ادرار و حتی ترشح چرکی می گردد. یکی دیگر از عوارض سوزاک، عفونت ناحیه مقعد است. چنین عفونتی، بسیار دردناک و همراه با ترشحات چرکی بسیار از ناحیه مقعد است اما معمولا با درمان آنتی بیوتیکی بسیار سریع برطرف می گردد. یکی دیگر از عوارض نه چندان شایع سوزاک التهاب حلق و فارنژیت است. این عفونت در خانم های باردار و اشخاصی که دچار نقص سیستم ایمنی می باشند هم می تواند اتفاق بیفتد.

علت تولد زودرس نوزاد
ابتلا به سوزاک در زمان بارداری می تواند سبب پاره شدن زودتر از موعد کیسه آب و درنتیجه زایمان زودرس شود. اگرچه به نظر می رسد این بیماری روی نوزاد و روند زایمان تاثیر نمی گذارد و سبب ناهنجاری و مرگ جنین نمی شود اما خود زایمان زودرس می تواند عوارضی را برای مادر و جنین در پی داشته باشد. احتمال زنده ماندن جنین نارس بسیار کمتر از یک نوزاد عادی است، پس درمان این بیماری در خانم های باردار بسیار اهمیت دارد.

در آقایان هم سبب نازایی می گردد اگر …
سوزاک در آقایان بیشتر به صورت عفونت مجرای ادراری همراه با سوزش، تکرر ادرار، ترشحات و… ظاهر می گردد. ترشحات ممکن است چرکی باشند و بیشتر قبل از ادرار صبحگاهی از مجرا خارج می شوند. از این ترشحات می توان نمونه گیری کرد و سوزاک را تشخیص داد. عوارض سوزاک در آقایان به اندازه خانم ها خطرناک نیست مگر اینکه عفونت مجاری ادراری منجر به «اپیدیدماتیس» شود. اپیدیدیم مجرایی است که ترشحات منی از آن رد می گردد و در باروری آقایان نقش بسیاری دارد. اگر این التهاب اتفاق بیفتد و مزمن شود، می تواند سبب چسبندگی یا بسته شدن اپیدیدیم و نازایی در آقایان شود. عارضه دیگر آن عفونت و التهاب لوله اپیدیدیم است که به صورت درد یک طرفه بیضه و جمع شدن آب در کیسه بیضه، التهاب، تب و… تظاهر می کند و معمولا با درمان آنتی بیوتیکی برطرف می گردد.

تنها راه ابتلا، ارتباط جنسی است
تنها راه ابتلا به سوزاک ارتباط جنسی است و معمولا راه دیگری برای ابتلا به این عفونت وجود ندارد. در تمام بیماری های مقاربتی باید حتما از همسر هم تحقیق کرد و بهتر است او نیز در ویزیت پزشک حضور داشته باشد تا همزمان درمان شوند. درمان بیماری بسیار ساده است زیرا گنوکوک میکروب ضعیفی است و بسیار راحت با آنتی بیوتیک از بین می رود. در قبل برای درمان از پنی سیلین استفاده می کردند اما الان باتوجه به پیدا شدن موارد مقاومت به پنی سیلین، از دیگر داروهای آنتی بیوتیک مثل سفیکسیم، سیپروفلوکساسین و… استفاده می گردد. انتخاب اولیه نوع درمان ترجیحا تزریق عضلانی است. حتی با یک دوز تزریق می توان میکروب را از بین برد. در خانم های باردار نیز معمولا از داروهای بی خطر مثل سفیکسیم استفاده می گردد.

بهترین راه پیشگیری کدام است؟
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی راه های مختلفی وجود دارد اما اینکه هر کدام چقدر موثر است آمار دقیقی در دست نیست. مسلما هرچه تماس مستقیم با ترشحات تناسلی کمتر باشد احتمال ابتلا نیز کمتر می گردد. وسایل جلوگیری مثل کاندوم در این زمینه بسیار تاثیرگذارند اما باز هم آمار بسیار دقیقی از تاثیرگذاری آنها وجود ندارد. محلول های آنتی باکتریال و ژل های پوشاننده دیوار واژن نیز وجود دارند که مانع از نفوذ میکروب به مخاط می شوند اما همه این موارد در مرحله تحقیق می باشند و میزان اثرگذاری آنها بسیار مشخص نیست. اخیرا نوعی وسیله پیشگیری زنانه نیز طراحی شده است. اگرچه تاثیرگذاری آن به اندازه کاندوم مردانه نیست اما پیشنهاد می گردد خانم ها به خصوص آنهایی که نمی توانند همسرشان را متقاعد به استفاده از کاندوم کنند حداقل از این نوع کاندوم استفاده کنند. لازم به ذکر است که هیچ گونه واکسنی برای پیشگیری از سوزاک و کلامیدیا وجود ندارد.

شایع ترین سبب عفونت ادراری در مردان
شایع ترین سبب میکروبی بیماری های مقاربتی در جهان کلامیدیاست. علائم سوزاک و کلامیدیا بسیار به هم شبیه می باشند با این تفاوت که علائم سوزاک پر سر و صداتر و بیشتر از علائم کلامیدیاست. به نظر می رسد در ۳۰ درصد از موارد، سوزاک و کلامیدیا هردو همزمان باهم ایجاد می شوند. درنتیجه فردی که با ترشح، سوزش و عفونت مجرای ادرار مراجعه می کند معمولا برای هر دو بیماری درمان می گیرد. بسیاری از اوقات فرد متوجه کلامیدیا نمی شود زیرا درد، سوزش، ترشح و… در آن بسیار کمتر از سوزاک است، بنابراین ممکن است دیرتر به پزشک مراجعه کند یا اصلا مراجعه نکند. دوره پنهان آن نیز کمی طولانی تر است و از زمان تماس با فرد آلوده بین ۷ تا ۱۴ روز طول می کشد تا علائم ظاهر شوند. درست مثل سوزاک ممکن است فرد اصلا علامتی از خود نشان ندهد و متوجه بیماری نشود اما ناقل آن باشد. پس بهتر است در همه شرایط از روش های پیشگیری استفاده شود.

علائم در خانم ها
ترشحات در کلامیدیا بسیار غلیظ و چرکی نیست و ممکن است کاملا آبکی و شفاف باشد. فرد ممکن است دچار دردهای لگنی غیراختصاصی شود. درد و خونریزی هنگام نزدیکی و لکه بینی بین عادات ماهانه نیز در کلامیدیا اتفاق می افتد. این بیماری اگر درمان نشود، می تواند منجر به عفونت و التهاب لگنی شود. در این صورت هنگام معاینه شکم و روی تخمدان ها دردناک است و ممکن است حتی تب و علائم دیگر نیز به آن اضافه شود. درست مانند سوزاک اگر عفونت به داخل لگن گسترده شود، می تواند در آینده منجر به چسبندگی و نازایی شود. سایر علائم و عوارض کلامیدیا در خانم ها و آقایان نیز مانند سوزاک است البته با شدت کمتر.

درمان بسیار آسان
درمان کلامیدیا با استفاده از آنتی بیوتیک ها انجام می گردد و بسیار راحت است. معمولا در این مورد به مدت ۷ روز از داروهای خانواده اریترومایسین استفاده می گردد که برای خانم های باردار نیز بی خطر است. اگر هم فرد باردار نبود، می توان از داروهای موثرتر مثل داکسی سایکلین و آزیترومایسین استفاده کرد. پزشک معمولا از روی علائم کلینیکی بیمار می تواند سوزاک و کلامیدیا را تشخیص دهد و برایش دارو تجویز کند. برای تشخیص آزمایشگاهی نیز از ترشحات نمونه گیری می گردد. این روش به خصوص برای خانم های باردار لازم است زیرا تشخیص نوع بیماری و انتخاب درمان در این اشخاص از اهمیت بیشتری برخوردار است. البته روش های تشخیص آزمایشگاهی بسیار راحت نیستند. برای سوزاک محیط کشت وجود دارد اما این روش ها برای کلامیدیا در حد تحقیقات است و بسیار عملی نیست. در نتیجه از روش های مولکولی و پیدا کردن ژنوم کلامیدیا یا سوزاک یا نوکلئیک اسید باکتری در ترشحات استفاده می گردد که در بعضی آزمایشگاه های ایران نیز قابل انجام است.