وقتی یک زن قیصر می‌شود

آخرین لوکیشن فیلمش، تکیه پایین تجریش است، جایی که مردمان کوچه و بازار محله قدیمی تهران به آن سرک می‌کشند و با بازیگرانش عکس یادگاری می‌گیرند و پیرزن زنبیل به دست محله برای دیدن اکبر عبدی ساعت‌ها می‌ایستد.

این لوکیشن که شباهت قریبی به خیابان آب‌منگل فیلم «قیصر» دارد، پر است از چرخ‌دستی‌هایی که میوه‌های فصل روی آن با دقت خاصی چیده شده‌اند. گروه، سکانس دیدار هیات امنای مسجد با حاج شریف ـ با بازی محمدرضا شریفی‌نیا ـ را در فرش‌فروشی «الغدیر» فیلمبرداری می‌کنند. در این سکانس اکبر عبدی، محمدرضا شریفی‌نیا، و اسماعیل خلج بازی می‌کنند. کامران تفتی و اسدالله یکتا هم حضور دارند و یکتا بازیگر قدیمی سینما کنار استکان‌ها و قلیان‌های صحنه خمیازه می‌کشد.

محمدرضا شریفی‌نیا در چهارمین همکاری‌اش با مسعود ده‌نمکی دوباره در نقش یک حاجی بازاری حضور دارد. خودش معتقد است این نقش فقط ۲۰ درصد با حاجی گرینف «اخراجی‌ها۳» متفاوت است. او درباره دلایل همکاری مجددش با ده‌نمکی می‌گوید: این فیلمنامه برخلاف اخراجی‌ها، یک فیلم کاملا جدی است و با یک موقعیت متفاوت نوشته شده است و به خاطر نو و جذاب بودن سوژه با ده‌نمکی همکاری کردم.

پای ثابت فیلم‌های ده‌نمکی که بازی در نقش روحانی «رسوایی» را به خاطر حفظ راکوردهای سریال «کلاه پهلوی» از دست داده، می‌گوید: ابتدا قرار بود نقش روحانی را بازی کنم، اما زمان فیلمبرداری تغییر کرد و برنامه‌هایم عوض شد. باید برای ایفای این نقش ۱۰ کیلو وزن کم می‌کردم، چون روحانی فیلم باید شخصی وارسته، عارف و لاغر اندام می‌بود. من هم باید راکورد بازی‌ام را در سریال کلاه پهلوی حفظ می‌کردم و این طور شد که نقش روحانی به اکبر عبدی واگذار شد.

شریفی‌نیا که مسئولیت انتخاب بازیگران این فیلم را برعهده دارد، درباره این انتقاد که بازیگران رسوایی سرشناس نیستند، می‌گوید: ۳ بازیگر سرشناس در این فیلم بازی می‌کنند، ظرفیت فیلم بیش از این اجازه نمی‌دهد. این فیلم نقش دیگری ندارد که بازیگران سرشناس همکاری داشته باشند.

او بازی الناز شاکردوست در نقش اول زن فیلم را می‌ستاید و می‌گوید: این نقش برای خانم شاکردوست نقش ویژه‌ای است. نوشتن چنین نقشی برای یک زن در سینمای ایران کمتر رخ می‌دهد. سینمای ما مردانه است و بندرت پیش می‌آید که فیلمی با قهرمان زن نوشته شود.

ده‌نمکی این فیلم را که سه شخصیت اصلی دارد، از موضوع روز جامعه وام گرفته است و آن را با الهام از زندگی عرفایی که به چشم خود دیده، ساخته است. به همین دلیل بازیگران اجازه بداهه‌پردازی و حذف و اضافه کردن از دیالوگ‌ها را ندارند.

کامران تفتی بازیگر نقش «جعفر سریش» هم در این باره می‌گوید: آقای ده‌نمکی رسوایی را در ذهنش ساخته و دکوپاژ ذهنی‌اش آماده است. او در نوع هدایت بازیگران، جنس و لحن کلی فیلم وسواس خاصی دارد؛ بخصوص روی دیالوگ‌ها. او جعفر سریش را که گنده‌لات محله است در ادامه نقش مجید سوزوکی می‌داند و می‌گوید: جعفر جزو لات‌های محله است که ما به‌ازای بیرونی دارد و اگر تعادل را رعایت کند، مجید سوزوکی و حسام نواب‌صفوی در «اخراجی‌ها ۲» می‌شود.

تفتی می‌گوید: قیصر از گرمابه نواب بیرون می‌آید و تیر آخر او آسیب‌شناسی دوران اجتماعی خودش است. این فیلم آسیب‌شناسی دوران کنونی است با این تفاوت که قهرمانش الناز شاکردوست است.

در شلوغی پشت صحنه، اکبر عبدی که در نقش یک روحانی در این فیلم ظاهر شده، در آرامش کامل و سکوت روی فرش‌ها نشسته تا نوبت کارش برسد. حضور او در این نقش که پیش از این قرار بود محمدرضا شریفی‌نیا آن را بازی کند، با حواشی روبه‌رو بود. ده‌نمکی برخلاف نظر مخالفان معتقد است اکبر عبدی در این نقش بسیار درخشان ظاهر شده و بازی متفاوتی ارائه کرده است.

ده‌نمکی می‌گوید: نقش عبدی در این فیلم طنز نیست. من از محبوب‌ترین بازیگر ایران در نقش یک روحانی استفاده کرده‌ام تا مردم با او همراه باشند و این می‌توانست درست‌ترین انتخاب باشد.

این کارگردان سینما معتقد است در عین حال که موضوع فیلمش مهم است، اما داستان جدیدی نیست. او می‌گوید: قصه رسوایی را تنها کسانی نمی‌فهمند که خود را در ماشین‌هایی با شیشه‌های دودی از جامعه جدا کرده‌ا‌ند.

او که به عنوان کارگردان فیلم‌های پرفروش سینما شناخته می‌شود، درباره میزان فروش رسوایی پیش‌بینی خاصی ندارد و معتقد است با وجود گفتن داستانی اجتماعی، نگاهی هم به جذب مخاطب داشته است.

ده‌نمکی که در رسوایی در به تصویر کشیدن طبقه فرودست جامعه به سریال «دارا و ندار» نزدیک شده، باز هم نگاه انتقادی خود را نسبت به مناسبات اجتماعی حفظ کرده است. او که از ۲۸ روز فیلمبرداری خسته است، می‌گوید: در رسوایی تلاش کرده‌ام تا نگاه منتقدانه به جامعه داشته باشم و نگاه جامعه به زن را بررسی کنم.

وقتی از موج مخالفت‌های رودرروی او صحبت می‌شود، پاسخ می‌دهد: اگر موج منفی سبب می‌شود تا فیلم‌های من ۸ میلیارد فروش داشته باشد، امیدوارم این موج ادامه داشته باشد، اما تمام کسانی که با فیلم‌های من مخالف هستند، مخاطبان سینما نبوده و تنها از بدنه سینما هستند.

در حالی که گروه فیلمبرداری کم‌کم به پایان کارشان نزدیک می‌شوند، تکیه تجریش همچنان پر از کسانی است که می‌خواهند بازیگران فیلم را ببینند و به دنبال راهی برای بازیگر شدن بچه‌هایشان هستند.

آزاده کریمی ‌/‌ جام‌جم