وقتی پُر خواب می‌شویم

به نظر شما کم‌خوابی آزاردهنده‌تر است یا پرخوابی؟ شاید بگویید کم‌خوابی، ولی پرخوابی نیز اگر به اختلال خواب تبدیل شود و ادامه یابد قدرت تمرکز، اثرگذاری و خلاقیت را از فعالیت‌های روزانه‌تان می‌گیرد.

البته بعضی اشخاص بیش از دیگران می خوابند، یعنی به طور میانگین، بیش از هفت ساعت در شبانه روز می خوابند.

با این حال خوب است بدانید که پرخوابی فقط در نقطه مقابل کم خوابی قرار ندارد و معنای آن تنها این نیست که تعداد ساعاتی که فرد در شبانه روز می خوابد افزایش می یابد، بلکه اشخاص پرخواب، عموما دچار خواب آلودگی مفرط روزانه می باشند و این موضوع آنان را رنج می دهد.

دکتر امیرحسین جلالی، روانپزشک با اشاره به این که خواب بودن در ساعات بسیاری از شبانه روز و خواب آلودگی در طول روز دو نشانه اصلی پرخوابی است، می گوید:

البته بیماری ها و اختلالات بسیاری است که می تواند زمینه ساز پرخوابی شود. بر این اساس، یک گروه از اشخاص پرخواب، از نوع اولیه آن رنج می برند، یعنی کسانی که به سبب یک اختلال خواب مشخص مانند اختلال «نارکولپسی» که یکی از اختلالات خواب است و شامل میل ناگهانی و مقاومت ناپذیر به خواب می گردد از پرخوابی رنج می برند؛ اما در پرخوابی ثانویه، فرد دچار یک بیماری روانپزشکی یا غیرروانپزشکی زمینه ای است و پرخوابی وی نشانه ای از مجموعه نشانه های بیماری اولیه به شمار می رود.

فهرست مشکلات و بیماری هایی که می تواند پرخوابی ایجاد کند بسیار طولانی است که از میان آنها می توان به بیماری های شایعی چون افسردگی، کم کاری تیروئید، دیابت یا بیماری های ژنتیکی نادر اشاره کرد.

همچنین مصرف یا پرهیز از مصرف بعضی داروها و مواد می تواند به بروز پرخوابی منجر شود.

به طور منطقی، هر بیماری یا اختلالی که سبب مشکل در خواب شبانه شود، می تواند به پرخوابی روزانه نیز منجر گردد

از خستگی و افسردگی تا پرخوابی

شاید بسیار وقت ها از شدت خستگی بی وقفه تا ۱۲ ساعت نیز بتوانید، بخوابید، اما آیا لزوما خستگی و مشغله بسیار می تواند به پرخوابی منجر شود؟

دکتر جلالی در پاسخ به این پرسش می گوید: همیشه خستگی، پرخوابی نمی آورد، اما ادامه محرومیت از خواب بویژه در کسانی که مشغله بسیاری دارند در مدتی حدود سه ماه می تواند به پرخوابی منجر شود.

اما چرا بعضی اشخاص در شرایط استرسی، پرخواب می شوند و بعضی کم خواب؟ این روانپزشک پاسخ می دهد: افسردگی هم می تواند به پرخوابی و هم کم خوابی منجر شود.

فرمی از افسردگی است که معمولا در فصول سرد بروز می کند و همراه پرخوری و پرخوابی است. این فرم از افسردگی، فرم غیرمتعارف این بیماری روحی است و از نظر زیستی با دیگر نمونه افسردگی که با بی اشتهایی و بی خوابی همراه است، تفاوت دارد.

حتی گروهی از اشخاصی که به این نوع از افسردگی نامتعارف مبتلا می باشند، ممکن است به اختلال دوقطبی مبتلا باشند.

اختلال تنفسی، خواب آلودگی می آورد

به طور منطقی، هر بیماری یا اختلالی که سبب مشکل در خواب شبانه شود، می تواند به پرخوابی روزانه نیز منجر گردد.

دکتر جلالی بر اساس چنین استدلالی توضیح می دهد: اختلالات وقفه تنفسی چه از نوع مرکزی باشد که به سبب اختلال در مراکز هدایت کننده تنفس در سیستم اعصاب مرکزی رخ می دهد و چه از نوع محیطی باشد که ناشی از تنگی و انسداد در مجاری و راه های هوایی است، به اختلال در اکسیژن رسانی بافتی در حین خواب و افزایش برانگیختگی هیجانی در فرد در طول شب منجر می گردد.

این موضوع سبب می گردد که شخص بارها طی شب بیدار شود یا نتواند خواب عمیق را تجربه کند. کوتاه مدت ترین و زودرس ترین عارضه این مشکل، خواب آلودگی روزانه است.

به طور ژنتیکی پرخوابم

شاید ندانید، اما سهم ژنتیک نیز در بروز پرخوابی اشخاص ارزیابی و شناسایی شده است.

بر این اساس بعضی اشخاص به صورت بهنجاری، پرخواب تر از دیگران می باشند.

البته دکتر جلالی اختلالاتی چون نارکولپسی را نیز که زمینه ژنتیکی دارد، در ایجاد پرخوابی بیمارگونه مشخص و قطعی می داند.

پرخوابی نه تنها در درازمدت فرد را مستعد اختلالات روانپزشکی چون افسردگی و اختلالات اضطرابی می کند، بلکه می تواند پیامدهای جسمی داشته باشد و سبب چاقی و اختلالات متابولیک چون افزایش چربی خون شود

پرخوابی، چاقی می آورد

بی شک خواب کافی و نشاط روزانه برای هر نوع فعالیت شناختی چون تمرکز، محاسبه و کارهای خلاقانه ضروری است. پس طبیعی است که فرد پرخواب این توانمندی ها را از دست می دهد و در کار، روابط خصوصی و اجتماعی خود دچار محدودیت هایی می گردد.

دکتر جلالی در این باره تاکید می کند: پرخوابی نه تنها در درازمدت فرد را مستعد اختلالات روانپزشکی چون افسردگی و اختلالات اضطرابی می کند، بلکه می تواند پیامدهای جسمی داشته باشد و سبب چاقی و اختلالات متابولیک چون افزایش چربی خون شود.

پرخوابی درمان می گردد

به گفته دکتر جلالی، اگر پرخوابی به سبب سبک زندگی باشد باید آن را تعدیل کرد و اگر به طور مثال سندرم قطع تنفسی در حین خواب سبب آن است، باید از دارو، جراحی یا وسایل کمکی برای درمان آن بهره برد.

در هر صورت از درمان خودسرانه باید پرهیز کرد و همواره با توجه به عوامل متعددی که پرخوابی را ایجاد می کند، ارزیابی و درمان را به متخصص واگذاشت.

فراموش نکنید که سبب پرخوابی در اشخاص مختلف، یکسان نیست و درمان آن وابسته به سبب زمینه ساز متفاوت است.

بخش سلامت ممتاز

منبع: جام جم – پونه شیرازی

مطالب مرتبط:

خواب بسیار هم ضرر دارد

کم و بسیاری خواب خطر دارد

چرا به چرت زدن نیاز داریم؟

خواب سبکی دارید یا سنگین؟

هر شب ۷ تا ۸ ساعت بخوابید