وقفه تنفسی هنگام خواب و راه های درمان آن

صدای خروپفش مجال خواب به هیچ‌کس نمی‌دهد. همسرش می‌گوید باید به پزشک مراجعه کند، اما مادرش اعتقاد دارد حتما مشکل از بالش بلند است یا سرش را بد می‌گذارد. این مشکل آزاردهنده سبب شده همسرش خواب راحت نداشته باشد و خودش هم در طول روز مدام خواب‌آلود است، اما واقعا مشکل خروپف جدی است؟

دکتر خسرو صادق نیت، متخصص اختلالات خواب در این باره می گوید: یکی از مهم ترین عوامل احساس تنگی نفس حین خواب، قطع تنفس است. این اختلال خطرناک در آقایان شایع تر و شناخته شده ترین علامت آن، خروپف است. ولی متاسفانه به سبب این که خروپف شیوع بالایی دارد، در بیشتر موارد جدی گرفته نمی شود.وی در باره سبب بروز تنگی نفس حین خواب می افزاید: وقتی اشخاص به خواب می روند، عضلات در حالت شل شدگی کامل قرار می گیرد. عضلات ناحیه حلق هم از این حالت مستثنا نیستند و این موضوع می تواند، سبب شود راه تنفسی فوقانی تنگ و گاهی کاملا مسدود شود. وی می افزاید: تنگ شدن این راه سبب بروز خروپف می گردد و در صورت مسدودشدن راه هوایی ممکن است فرد با احساس تنگی نفس از خواب بعضیزد.

اختلالی که خود فرد آن را درک نمی کند

دکتر صادق نیت با اشاره به این که قطع تنفس در خواب در مواردی درک می گردد که بسیار طولانی باشد، می گوید: در غیر این صورت و در بیشتر موارد، بیمار متوجه این حالت نمی شود، مانند اغلب اشخاصی که خروپف می کنند و متوجه مشکل خود نیستند و حتی آن را کتمان می کنند، بیش از ۸۵ درصد اشخاص مبتلا به وقفه تنفسی در خواب یا «آپنه خواب» از بیماری خود مطلع نیستند و آنها که متوجه می شوند، از اهمیت و عوارض مرگبار آن اطلاعی ندارند یا مراجعه های نادرستی دارند.

«آپنه خواب» در آقایان شایع تر است

آپنه خواب در آقایان دو برابر خانم ها شایع است. دکتر صادق نیت دربارهٔ سبب این مشکل می گوید: سبب این مشکل هم آناتومی راه های تنفسی و هم هورمون های مردانه است. نقش محافظتی هورمون های زنانه در خانم ها از بروز این مشکل پیشگیری می کند به همین سبب در دوران یائسگی که ترشح هورمون های زنانه کم می گردد، شیوع این بیماری در خانم ها هم افزایش جدی پیدا می کند.

چاقی هم مقصر است

یکی دیگر از عوامل شیوع آپنه خواب، چاقی است.

به گفته دکتر صادق نیت، هر چقدر فردی چاق تر باشد، احتمال ابتلای او به این مشکل بیشتر است. از سبب هایی که برای این موضوع متصور است، چاقی و چربی انباشته شده در بدن است. چربی دیواره حلق سبب می گردد، راه تنفسی فوقانی تنگ تر شود، بنابراین یکی از درمان های اساسی آپنه خواب، لاغر شدن بیمار است.

طاقباز خوابیدن مشکل را تشدید می کند

از دیگر عوامل تاثیرگذار در تشدید و بروز آپنه خواب، باید به نحوه خوابیدن بخصوص خوابیدن طاقباز یا همان خوابیدن به پشت اشاره کرد که معمولا سبب تشدید خروپف و قطع تنفس می گردد. این متخصص اختلالات خواب تاکید می کند: اگر فرد به پهلو بخوابد، تا حدی مشکلش کمتر خواهدشد و در مواردی که مشکل خفیف باشد، به پهلو خوابیدن می تواند درمان هم محسوب شود.

خروپف را جدی بگیرید

خروپف علامت مهم وجود مشکل در راه های تنفسی فوقانی است. دکتر صادق نیت می گوید: درست است که خروپف با خواب آغاز و با بیداری قطع می گردد، اما برخلاف تصور عمومی، نشانه طبیعی خواب نیست، بلکه علامت یک مشکل جدی و بسته شدن راه های تنفسی است. پس کسانی که خروپف می کنند، باید به آن به چشم علامت احتمالی ابتلا به یک بیماری مهم و خطرناک بنگرند. وی نشانه در معرض خطر بودن بیماران دچار خروپف را این گونه برمی شمارد: احساس کسالت و خواب آلودگی بعد از بیداری، فشارخون بالا و ابتلا به بیماری های قلبی ـ عروقی.

وی تاکید می کند: اگر همسر یا خانواده فردی علاوه بر خروپف متوجه قطع تنفس وی، هرچند برای چند ثانیه شود، این شخص باید این موضوع را جدی بگیرد و برای بررسی و درمان حتما به کلینیک خواب مراجعه کند.

آپنه، درمان دارد

بهترین راه بررسی مشکل وقفه تنفسی در خواب، آزمایشی به نام پلی سونوگرافی یا همان آزمون خواب است که مشکل را با دقت بررسی می کند و پس از تعیین نوع و شدت آن، درمان مناسب در نظر گرفته می گردد.

دکتر صادق نیت در این باره توضیح می دهد: بیمار در کلینیک های خواب یک شب بستری و دستگاه پلی سونوگرافـــی به او وصل می گردد. این دستگاه مجموعه ای از چند دستگاه است که با نرم افزار خاصی با هم در ارتباط است. وی ادامه می دهد: مهم ترین کارهایی که پلی سونوگرافی انجام می دهد، گرفتن نوار مغز، نوار عضله، نوار قلب و همچنین اتصال حسگرهای جریان هوا، خروپف، اکسیژن خون و شرایط خواب فرد است و همزمان دوربین مجهز به مادون قرمز حرکات غیرطبیعی حین خواب را ضبط می کند. با توجه به وضع بیمار احتمال دارد چند حسگر دیگر هم به او وصل شود تا در مدت خواب تمام اتفاق های غیرطبیعی ثبت شود. برای تشخیص اختلال های خواب، نتایج کنار هم قرار می گیرد و اطلاعات بسیار مهمی از خواب به دست می آید.

راه های درمان

دکتر صادق نیت دربارهٔ درمان های آسان این بیماری می گوید: اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کاهش دهید. مصرف سیگار را کاهش دهید و از خوردن خودسرانه داروهای خواب آور پرهیز کنید. همچنین می توانید با تجویز پزشک از ماسک های مخصوصی به نام CPAP (ماسک های هوا با فشار مثبت مداوم) استفاده کنید.

از نتایج پلی سونوگرافی چه می توان فهمید؟

دکتر صادق نیت به این پرسش این گونه پاسخ می دهد: براساس نتایج پلی سونوگرافی پزشک می تواند متوجه چند موضوع شود؛ زمان آغاز خواب و بیداری، زمان به خواب عمیق رفتن، مدت خواب عمیق و مدت خواب سبک، مدت رویا دیدن، دفعات و سبب های بیدار شدن و هر اتفاق غیرطبیعی که خواب را مختل می کند همچون مشکلات قلبی ـ تنفسی و مغزی بررسی می گردد.

به گفته دکتر صادق نیت، نکته مهم در باره بیماری مهلک وقفه تنفسی حین خواب یا آپنه خواب، این است که این اتفاق طی یک شب ممکن است صد بار تکرار شود بدون این که فرد از آن مطلع شود و احساسش کند. تکرار این اتفاق همراه با از بین رفتن خواب عمیق و باکیفیت و همچنین افت اکسیژن خون است و به همین سبب روی احساس سرحالی و شادابی فرد تاثیر منفی می گذارد و می تواند طی روز، او را بشدت خواب آلود کند و قدرت تمرکز و یادگیری اش را کاهش دهد.

او تاکید می کند: این اختلال می تواند سبب تشدید احساس افسردگی و تحریک پذیری شود و قدرت آموزش پذیری و یادگیری را کم کند. همچنین عوارض جسمی جدی مانند افزایش فشارخون و اختلال های قلبی ـ عروقی و زمینه سازی برای سکته های مغزی و قلبی را به وجود بیاورد که بشدت سلامت را در معرض خطر قرار می دهد. همچنین زمینه بروز خطاها را بیشتر می کند به طوری که خطر بروز حوادث شغلی و تصادف های رانندگی مرگبار برای مبتلایان به خروپف همراه با وقفه تنفسی حین خواب، بیش از ده برابر اشخاص سالم است. عوارض این اختلال بسیار جدی است به گونه ای که بعضی آن را «قاتل مرموز» می نامند، زیرا این مشکل بدون این که فرد متوجه شود، چنان صدمه ای به او می زند که گاهی بتدریج سبب مرگ می گردد.

کودکان هم مبتلا می شوند

در کودکان هم وقفه تنفسی حین خواب دیده می گردد و خطرهای ناشی از آن می تواند بسیار جدی باشد. دکتر صادق نیت توضیح می دهد: این بیماری هم روی رشد جسمی و هم روی تکامل ذهنی و سیستم عصبی کودک و رفتارهایش تاثیر می گذارد. در کودکان، بیش فعالی می تواند یکی از نشانه های این اختلال باشد. این مشکل معمولا در بچه های چاق یا دارای لوزه بزرگ بیشتر دیده می گردد و چون عوارض بیشتری برای بچه ها دارد باید جدی تر به آن پرداخت و درمانش کرد.