ارسال به دوستان
پرسشی از دکتر فرزانه روحانی فوق تخصص غدد
چگونه از بلوغ زودرس فرزندمان جلوگیری کنیم؟
«دختر ۸ سال و ۸ ماهه ای دارم با وزن ۲۴ کیلوگرم و قد ۱۲۸سانتی متر که از ۷ سالگی علایم اولیه بلوغ مانند رویش موهای زیر بغل و عانه در او ظاهر شد…
آنچه در بالا خواندید، متن پیامک یکی از خوانندگان «سلامت» است که نگران بلوغ زودرس فرزندش است. این موضوع دغدغه بسیاری از پدر و مادرهاست. آمارها نشان می دهد طی ۱۰سال اخیر سن بلوغ به ویژه در دختران پایین آمده است و شیوع بلوغ زودرس در دختران ? برابر بیشتر از پسرهاست. به همین دلیل پای صحبت های دکتر فرزانه روحانی، فوق تخصص غدد، متابولیسم و رشد و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران نشستیم. ایشان به نکات بسیار مهمی در این باره اشاره کردند که خواندنش را به همه والدینی که فرزندشان در آستانه بلوغ است، توصیه می کنیم.
▪ خانم دکتر! بلوغ در چه سنی اتفاق بیفتد به آن بلوغ زودرس می گویند و در این مورد چقدر جای نگرانی وجود دارد؟
به شروع علایم بلوغ قبل از ۸ سالگی در دخترها و قبل از ۹ سالگی در پسرها بلوغ زودرس می گوییم. این تنها یک تعریف است و ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. با بررسی کامل (قد و سن استخوانی) می توان بلوغ زودرس را تشخیص داد. مرحله بلوغ یکی از مراحل مهم زندگی است. بلوغ چه زود باشد و چه دیر، می تواند روی رشد قدی تاثیر بگذارد. توصیه می شود بچه ها در این سن تحت نظر متخصص غدد باشند چون این موضوع بر رشد قدی شان در آینده تاثیر مهمی دارد. بچه هایی که زودتر از همسالانشان به بلوغ می رسند معمولا از نظر رفتاری و اجتماعی نیز دچار مشکلاتی می شوند و والدین باید مراقب این موضوع باشند. در مورد این دختربچه هم به دلیل رشد موهای ناحیه زیربغل و عانه قبل از ۸ سالگی، احتمال بلوغ زودرس وجود دارد و حتما باید به متخصص غدد مراجعه کند، بررسی و معاینه شود، آزمایش های لازم را انجام دهد و روند بلوغش پیگیری و در صورت لزوم درمان شود.
▪ اگر سن بلوغ طبیعی باشد چطور؟ در این صورت لازم است والدین اقدام خاصی انجام دهند؟
اگر سن بلوغ بچه طبیعی به نظر برسد باز هم توصیه می شود زیر نظر متخصص غدد باشد. چون فقط قد فعلی و قد ظاهری برای ما مهم نیست و قد آینده برای ما مهم تر است. بچه ای که بلوغش زودتر شروع می شود، ممکن است جهش رشدش هم زودتر شروع شود و در نتیجه قدش از بچه های همسالش بلندتر شود. اغلب والدین از این موضوع خوشحال می شوند و فکر می کنند فرزندشان نیاز به پیگیری و درمان ندارد اما اگر سن استخوانی جلو باشد و بلوغ سریع تر پیش برود، صفحات رشد زودتر بسته می شود، بنابراین ممکن است فرد اوایل بلوغ قدبلندتر باشد اما درنهایت به دلیل کوتاه ترشدن زمان رشد، قد بزرگسالی کوتاه تر شود بنابراین به صرف اینکه قد بچه نسبت به همکلاسی ها و بچه های فامیل بلندتر است، والدین نباید تصور کنند نیاز به بررسی ندارد بلکه حتما باید به متخصص غدد مراجعه کنند تا با بررسی قد و ترجیحا سن استخوانی (سن استخوانی از آینده خبر می دهد) با توجه به شرایط بچه و ارزیابی متخصص غدد آزمایش های لازم و در صورت لزوم درمان انجام شود. این فرصتی بسیار مهم و مرحله ای حساس است که اگر از دست برود و صفحه های رشد بسته شود، دیگر قابل جبران نیست.
▪ سن بلوغ بچه ها به چه عواملی بستگی دارد؟ آیا صرفا سن بلوغ مادر ملاک است یا عوامل دیگری در این موضوع دخیل است؟
یکی از عوامل موثر در زمان بلوغ ژنتیک است و سن بلوغ بچه به سن بلوغ مادر و پدر بستگی دارد. همچنین عوامل دیگری مانند شرایط اجتماعی، وزن و نوع تغذیه در این زمینه موثرند. در حال حاضر چون مقدار غذای دریافتی بچه ها بیشتر شده و چاقی در کودکان شایع شده است معمولا بلوغ زودرس را در سنین پایین تر بیشتر مشاهده می کنیم. چاقی در کودکان به خصوص دخترها سن استخوانی را پیش می برد و احتمال بلوغ زودرس را افزایش می دهد. البته در مورد این دختر خانم با توجه وزن و قدش، مشکل چاقی و اضافه وزن وجود ندارد اما حتما باید پزشک فوق تخصص غدد اطفال او را بررسی کند.
▪ از زمان مشاهده نشانه های بلوغ تا کامل شدن بلوغ معمولا چه زمانی طول می کشد و توجه به این موضوع چقدر اهمیت دارد؟
معمولا از زمان شروع بلوغ تا کامل شدن آن، ۲ تا ۴ سال طول می کشد و این زمان می تواند در بچه های مختلف تغییر کند. ما بلوغ را به ۵ مرحله تقسیم می کنیم و انتظار داریم بعد از شروع بلوغ که مرحله دوم است از هر مرحله تا مرحله بعدی تقریبا حدود ۶ ماه طول بکشد. سیر و روند پیشرفت بلوغ اهمیت دارد. حتی اگر زمان شروع بلوغ طبیعی باشد (مثلا ۹ سالگی) اما روند پیشرفت آن سریع باشد، نوعی بلوغ زودرس محسوب می شود یا اگر دختر خانمی قبل از ۹ سالگی عادت ماهانه شود، بازهم بلوغ زودرس است بنابراین اینکه از هر مرحله بلوغ تا مرحله دیگر چقدر طول می کشد، برای ما مهم است.
▪ حرف یا توصیه آخر؟
به والدینی که فرزندشان در سن پیش از بلوغ است، توصیه می کنم بیشتر مراقب تغذیه فرزندانشان باشند و برای بهبود رشد قدی کودک از پروتئین ها، لبنیات، گوشت و حبوبات، بیشتر در غذای خانواده استفاده کنند. برای پیشگیری از افزایش وزن و بهبود رشد قد کودک حتما ورزش را در برنامه او بگنجانند. مراقب باشند بچه ها چاق نشوند. در زمان بلوغ در دخترها استعداد خاصی به چاق شدن وجود دارد و به طور طبیعی روند بلوغ با جمع شدن چربی در ناحیه شکم، باسن و سینه ها همراه است. بنابراین والدین باید مراقب باشند وزن بچه ها پیش از بلوغ بالا نرود. چون همان طور که اشاره کردم چاقی احتمال بلوغ زودرس را در کودکان افزایش می دهد.
فرزانه فولادبند
روزنامه سلامت
» بهداشت و سلامت