پروژه‌ تحمیل شده به مناطق آزاد

 قشم بزرگترین جزیره غیرمستقل دنیاست و از دوران قبل از انقلاب همواره این دغدغه وجود داشت که جزیره قشم را به سرزمین اصلی متصل کنند و بعد از انقلاب این طرح همچنان مطرح بوده است. زمانی که منطقه آزاد قشم در ۱۳۶۹ایجاد شد؛ اتصال آن به سرزمین اصلی دوباره عنوان شد و احداث پل قشم – بندرعباس در دستور کار قرار گرفت. این طرح از نظر ابعاد اقتصادی، عمرانی، صنعتی، گردشگری و رفاهی از جایگاه ملی و مهمی در کشور برخوردار است و نقش حلقه ارتباطی مسیرهای دریایی سواحل پیرامونی قشم به شبکه حمل‌و نقل ریلی و جاده­ای کشور در امتداد ترانزیت آسیای میانه را ایفا می­کند. جعفر آهنگران مدیر امور مناطق ویژه شورای عالی مناطق آزاد کشور، در این رابطه به خبرنگار آرمان می­گوید: پروژه‌هایی به مناطق آزاد تحمیل می‌شود که هم وقت مدیران مناطق را گرفته و هم باید سرمایه‌گذاری‌های زیادی روی آن انجام و بودجه مناطق روی آن هزینه شود.  یکی از پروژه‌های ملی که به مناطق آزاد تحمیل شده طرح جامع ارتباطی خلیج فارس است که از سال ۴۸ تاکنون انجام نشده و هزینه‌ هزار میلیارد تومانی برای آن در نظر گرفته شده است.  

 دولت‌های قبل زیر بار این پروژه نرفتند

مدیر امور مناطق ویژه شورای عالی مناطق آزاد کشور در ادامه به آرمان گفت: دولت‌های قبل زیر بار این پروژه نرفتند ولی دولت دهم در این زمینه اقداماتی انجام داد و درحال حاضر منطقه آزاد این پروژه را پیگیری می‌کند که این طرح شامل ایجاد پل خلیج فارس، اتوبان، اسکله کاوه که اسکله اصالی قشم محسوب می­شود و خط آهن است که قشم را به بندرعباس متصل می‌کند. هزینه احداث پل و شبکه جامع ارتباطی قشم سنگین است، تامین منابع مالی آن از طریق منابع سازمان منطقه آزاد قشم امکانپذیر نبود. حدود ۴ سال پیش تصمیم بر این شد که این پل از طریق فایناس خارجی انجام بگیرد. رئیس‌جمهور وقت در آن­ زمان نیز کلنگ اجرایی پروژه را زدند. اما به دلیل بحران و شرایط حاد و نامناسب بین­المللی امکان فایناس خارجی بوجود نیامد و اما دولت سهم خود را پرداخت کرد. آهنگران در پاسخ به این سوال که هزینه این طرح چه مقدار و سهم دولت از پرداخت هزینه­ها چه مقدار بوده است، گفت: برآورد هزینه این طرح حدود ۸۰۰ میلیارد تومان بود، که سهم دولت از این فایناس نیز ۱۵ درصد بود، یعنی مبلغی حدود ۱۵۰‌میلیارد تومان بود. البته مبلغ ذکر شده توسط دولت پرداخت شد. اما متاسفانه به دلیل اینکه نتوانستند از فایناس خارجی استفاده کنند؛ این کار از طریق فایناس داخلی انجام شد. فایناس داخلی هم قرار بود از طریق  بانک سپه تامین شود. اما توان مالی بانک سپه در حدی نبود که بتواند تامین مالی این پروژه را برعهده بگیرد. بانک سپه تسهیلاتی را در اختیار سازمان مناطق آزاد و پیمانکاران قرار داد تا پروژه اجرا و این پل احداث شود؛ از این طریق کار شروع شد و به صورت تخمینی می­توان گفت بین ۱۵ تا ۲۰ درصد کار پیش رفته بود.

 پل خلیج فارس با هزار میلیارد تومان قابل احداث است 

آهنگران در ادامه بیان داشت: با روی کارآمدن دولت یازدهم، آقای ترکان دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به جد این موضوع را پیگیری کردند. و به این منظور گروهی را تعیین کردند که با ایجاد تغییراتی در پل هزینه­های پل را کاهش دهند، ارتفاع پل پایین آورده شد و مقداری هم از عرض پل کاسته شد که با این اقدام چیزی حدود یک سوم از هزینه­ها کاهش یافته است. در شرایط کنونی و با اقداماتی که انجام شده این پل با هزار میلیارد تومان قابل احداث است. آهنگران در پاسخ این سوال که صرفه اقتصادی احداث پل خلیج فارس برای کشور تا چه اندازه است و آیا برآوردی از درآمدزایی آن صورت گرفته است، به آرمان گفت:‌ البته تنها نباید به صرفه اقتصادی آن نگاه کرد. چراکه آبخور اسکله قشم بسیار بالاست و نیازی به موج شکن ندارد و چون در کنار دریاچه آرامش قرار گرفته نیاز به اسکله ندارد. به طوری که عمق آبخور آن حدود ۱۴ متر است. همچنین با توجه به اینکه در کنار راه­های بین‌المللی قرار گرفت است، برای رفت و آمد شناورها مکان مناسبی است که در صورت احداث این پل بخشی از صادرات و واردات از خود جریزه قشم انجام خواهد شد. البته من برآورد دقیقی از درآمدزایی آن ندارم. اما در این خصوص برآوردهایی انجام شده و حتی مشاورین خارجی که روی این پروژه فعالیت داشتند بر بازگشت سریع سرمایه آن اتفاق نظر داشتند.  مدیر امور مناطق ویژه شورای عالی مناطق آزاد کشور در ادامه گفت:‌ شرایطی بر مناطق آزاد تحمیل شده که آن را از اهدافش دور می­کند و همه مناطق آزاد ما چنین مساله‌ای دارند. به عنوان مثال فرودگاه و اسکله کیش باید توسعه یابد یا بندرچابهار نیاز به راه آهن، پس کرانه و اسکله دارد که به دلایل مختلف این کارها انجام نشده است. سلفچگان جزو مناطق ویژه فعال است و اراضی ملی و بحث تملک آنها یکی از معضلات اصلی مناطق ویژه ما محسوب می‌شود. همچنین منطقه ویژه سرخس، کاوه، عسلویه  یا منطقه ویژه پتروشیمی در ماهشهر از جمله مناطق ویژه فعال ما محسوب می‌شوند. مدیر امور مناطق ویژه شورای عالی مناطق آزاد کشور افزود: مناطق آزاد دنیا مزایای بیشتری از مناطق آزاد ما ندارند و تقریبا قوانین یکی است ولی سازوکارهای آن را آماده نکردیم و به تعبیری می‌توان گفت سازمان‌های ما آن قدر فربه شده‌اند که برای عملیات چابک توانمند نیستند.  باید مناطق آزاد را از همه کارهایی که به آن مربوط نیست خارج کنیم. همچنین آهنگران در پاسخ به این که چرا هزینه اسکله کاسپین برای بندر انزلی را خود مناطق آزاد باید بپردازد؟ گفت: تامین زیرساخت به عهده دولت است و باید برای این منظور بودجه‌ای جداگانه اختصاص یابد چون بحث ملی است ولی این گونه نیست و بودجه این طرح را خود مناطق آزاد می‌پردازد. 

 خاتم النبیاء باید پول فاینانس بیاورد، می‌گوید نمی‌توانم

البته اکبر ترکان دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در هیمن خصوص چند روز گذشته با اشاره به پروژ‌های مهم عمرانی در مناطق آزاد، گفته بود؛ در حال حاضر بزرگ‌ترین پروژه‌ای که سازمان مناطق آزاد مجری آن شده، پروژه پل خلیج فارس جزیره قشم است. این پروژه شامل ۴ پروژه در یک طرح ۸۶۰‌میلیون یورویی و ساخت راه‌آهن و بزرگ راه اتصالی بندر عباس به قشم و توسعه بندر کاوه این جزیره است. ‌این پروژه یک پروژه ۸۶۰ میلیون یورویی است ‌که قیمت امروز آن معادل ۳ هزار و ۵۰۰‌میلیارد تومان است که از ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در دولت قبل و این دولت قرار‌گاه خاتم فقط ۱۸۰ میلیارد تومان هزینه کرده که این مبلغ تنها ۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری است. دولت در موعد مقرر سهم خود را برای ساخت به پیمانکار پروژه پرداخت کرد، قرارگاه خاتم برای این پروژه یک ۱۵۰ میلیارد تومان و یک ۳۰ میلیارد تومان سهم دولت از فاینانس را گرفت و خرج کرد و حالا که باید پول فاینانس بیاورد می‌گوید نمی‌توانم .

 طرح جامع شبکه ارتباطی خلیج فارس با قوت ادامه می­یابد

همچنین علی اکبر شعبانی فرد سرپرست سازمان منطقه آزاد قشم پیشتر گفته بود؛ مسئولان ارشد نظام بویژه ریاست محترم جمهوری بر اجرای طرح جامع شبکه ارتباطی خلیج فارس با محوریت پل، به عنوان نماد ملی کشور تاکید دارند. دولت دهم یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال برای مرحله اول این پروژه هزینه کرده و دولت یازدهم نیز در سال جاری یک هزار میلیارد ریال به این پروژه اختصاص داده و در سال‌های بعد نیز روند تخصیص اعتبار به این پروژه بزرگ ملی ادامه خواهد داشت. وی توقف شش‌ماهه در اجرای این پروژه را ایجاد تغییرات اساسی در ساختار این پروژه ملی عنوان کرده بود که از این پس عملیات اجرایی این پروژه با سرعت بیشتری ادامه خواهد یافت. به گفته سرپرست سازمان منطقه آزاد قشم، پروژه پل قوسی شکل خلیج فارس در دو لاین رفت و دو لاین برگشت و نیز یک خط راه‌آهن با عرض ۱۸/۵ متر و ارتفاع متفاوت از ۱۵ تا ۲۳ متر از مد کامل آب دریا تا پایان سال ۹۵ به بهره‌برداری می‌رسد. این پروژه عظیم ملی، نقش مهمی در انتقال کالا و تحولات اقتصادی در مسیر کریدور شمال – جنوب خواهد داشت. همچنین کیسون­های مربوط به بخش دریایی این پروژه نیز با حضور مهندسان و کارشنان توانمند ایرانی در دست ساخت است. براساس این گزارش اجرای پل خلیج‌فارس به طول دو هزار و ۲۰۰ متر بین بندر لافت در جزیره قشم و بندر پهل از توابع شهرستان خمیر استان هرمزگان، این جزیره را به سرزمین اصلی متصل خواهد کرد. بودجه این پروژه ملی به صورت ۱۵ تا ۳۰ درصد سهم دولت و مابقی از طریق فاینانس تامین خواهد شد و با بهره­برداری از آن، قشم به قطب مهم اقتصادی کشور تبدیل می­شود.