جام جم آنلاین: هنگامی که یک سبزی‌فروش دوره‌گرد تونسی از سر یاس و ناامیدی به آتش زدن خود اقدام کرد و عمل وی زبانه‌های خشم و درخواست‌ها برای تغییر در سراسر جهان عرب را برافروخت، حکام عربستان سعودی که ثروتمندترین و پرنفوذترین دولت جهان عرب هستند، آژیر خطر را به صدا درآورده و فرمان آماده‌باش صادر کردند.
سعودی‌ها در مرزهای جنوبی خود با یمن دچار دشواری و مشکلات بغرنجی هستند و بهار سال پیش نیز با بالا گرفتن اعتراضات در کشور کوچک بحرین نیروهای نظامی عربستان بسرعت با عبور از گذرگاه ۱۶ مایلی ملک فهد و برای حفظ خاندان حاکم بحرین از خشم شیعیان معترض به حرکت درآمدند.
دیکتاتورهای ثروتمند خلیج فارس تاکنون به غیر از این دو مورد استثنایی با پول حاصل از فروش نفت سعی در ممانعت از بدتر شدن ناآرامی‌های منطقه داشته‌اند، اما اکنون نشانه‌ها همه حاکی از آن است که تغییرات تازه‌ای در راه است.
کویت که یکی از اعضای اوپک و شورای همکاری خلیج فارس به حساب می‌آید و جمعیتی بالغ بر سه میلیون و ۶۰۰ هزار نفردارد و نیز پایگاه هزاران نیروی آمریکایی است در گیرودار مناقشه‌ای دامنه‌دار میان پارلمان به رهبری اپوزیسیون و خانواده حاکم بر کویت است که سیاست‌های این کشور را با یک بن‌بست ناخوشایند و فزاینده مواجه می‌کند.
صباح‌الاحمد الصباح امیر کویت کسی است که نخست‌وزیر کشور را تعیین و مدعی است که او حرف آخر را در سیاست می‌زند.
رهبران مخالفان اصلاح‌طلب نیز بر این باورند که اکثریت ۵۰ نفری اعضای پارلمان باید قادر باشند نخست‌وزیر را تعیین و وزرا هم باید در برابر مجلس منتخب پاسخگو باشند.
اعتراضات عمومی در کویت که به خاطر ناآرامی‌ها در دیگر کشورهای جهان عرب بر شدت آن افزوده شده، در ماه‌های اخیر مسائل را بسیار بحرانی و کنترل اوضاع سیاسی را دشوارتر کرده است.
نوامبر امسال تظاهر‌ات‌کنندگان با هجوم به پارلمان، خواهان اخراج نخست‌وزیر شیخ ناصر المحمد الصباح برادرزاده امیر کویت شدند و در پی اقدام مجلس، امیر نیز با انحلال پارلمان دست به مقابله به مثل زد.
با برگزاری انتخابات جدید در فوریه و پیروزی مخالفان اسلامگرا و کسب اکثریت کرسی‌های پارلمان توسط آنان، خانواده حاکم بشدت به وحشت افتاد.
ماه‌های پس از انتخابات، رهبران مخالف در پارلمان چند وزیر را برای پاسخگویی در مورد فساد و سوءمدیریت به مجلس فراخواندند و زمانی که امیر کویت برای انحلال مجدد پارلمان جدید از خود عکس‌العملی نشان نداد، این بار شورای قانون اساسی وارد معرکه شده و با باطل کردن نتایج انتخابات فوریه، فرمان بازگشت مجلس قبلی را صادر کرد که مخالفت کمتری با امیر داشت.
با استعفای دولت در هفته گذشته احتمالا امیر کویت برای پرهیز از مواجهه با گروه‌های مخالف اعلام انتخابات مجدد خواهد کرد، اما کاسه صبر مردم برای چنین اقدامی دیگر لبریز شده است.
این‌که روند تحولات در کویت به چه سمتی خواهد رفت چندان روشن نیست، اما در ماه‌های آینده این کشور با مشکلات و معضلات فراوانی مواجه خواهد شد که همسایگان عرب تولیدکننده نفت اکنون در حال جلوگیری از بروز آن هستند.
آشکارترین خطر برای ثبات کویت مربوط به خانواده حاکم است. طبق سنت سیاسی در این کشور پست امیری در کویت میان خانواده‌های الجابر و السالم دست به دست می‌شود.
با مرگ امیر قبلی ـ ژانویه ۲۰۰۶ ـ که یکی از اعضاء خانواده الجابر بود و نزدیک به ۳۰ سال حکومت کرد یک عضو خانواده السالم این پست را به دست آورد، اما امیر فعلی که از الجابرهاست او را پس از ۹ روز حکومت از میان برداشت.
امیر کنونی ۸۳ ساله است و هیچ برنامه روشنی برای جانشینی وی وجود ندارد. اگر امیر کنونی بمیرد احتمالا السالم‌ها برای جلوگیری از تنزل دائمی جایگاهشان به وضعیت درجه دوم در میان نخبگان حاکم گستاخ‌تر خواهند شد.
علاوه بر این بسیاری از خاندان حاکم کویت همانند عربستان سعودی از این موضوع نگرانند که امیر فعلی خیلی سریع به سمت اصلاحات حرکت کند و این‌که نسلی از شاهزادگان جوان‌تر در حال رقابت علیه یکدیگر برای کسب نفوذ و قدرت بیشتر با بروز هر نشانه‌ای که حاکی از انتقال قدرت در آینده نزدیک باشد کشمکش‌ها در پشت صحنه میان یک دو جین از بازیگران قدرت برای حفظ و ارتقای جایگاهشان بالا خواهد گرفت.
با آن‌که نیروهای امنیتی کویت قادرند سطح متوسطی از ناآرامی‌ها را تاب بیاورند ـ چنان که تاکنون چنین بوده است ـ اما موجی از تظاهرات غیرقابل پیش‌بینی در لحظه خلأ رهبری می‌تواند آنها را با یک آزمون بی‌سابقه مواجه کند. چنین وضعیتی همچنین می‌تواند خشم عمومی را در کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی عربستان سعودی برانگیزد و دامنه آن را وسیع‌تر کند.
کویت، سوریه، لیبی یا مصر نیست. این کشور ثروتمند چندان عادت به ناآرامی‌های عمومی ندارد، اما همانند عربستان کشوری اقتدارگرا و مواجه با دورنمایی میان‌مدت از تغییر در میان نسل جدید رهبران و آن هم در یک لحظه ناپایدار منطقه‌ای است و از همین رو ماه‌های آینده به طور حتم زیر ذره‌بین خواهد بود.
فارین پالیسی – مترجم: ایرج جودت
jamejamonline.ir – 22 – RSS Version