کاربرد دلبستگی دیروز

دلبستگی، یک رابطه هیجانی خاص است که مستلزم تبادل لذت – مراقبت است و مراد از دلبستگی اولیه، رابطه عاطفی اولیه است که کودک با مادر برقرار می‌کند که اساساً سبک این رابطه تاثیر بسزایی در روابط عاطفی بزرگسالی دارد.

خانواده را موسسه یا نهاد اجتماعی معرفی کرده اند که ناشی از پیوند زناشوئی زن و مرد است و در ان اعضای خانواده که شامل زوجین و فرزندان و گاهی هم اجداد و نوه هاست براساس همزیستی مسالمت امیز،صفا ، صمیمیت ،انس و تفاهم مشارکت و تعاون زندگی می کنند. خانواده ها معمولا واحدی کوچک متشکل از حداقل دو یا سه نفر است ولی از نظر اهمیت آن را از مهمترین نهادهای اجتماعی و نخستین منبع سازندگی و پرورش نسل و عالی ترین سرچشمه خوشبختی و غنی ترین منبع عاطفه دانسته اند.

از جمله مظاهر زندگی اجتماعی انسان ، وجود تعامل های سالم و سازنده میان انسان ها و برقرار بودن عشق به همنوع و ابراز صمیمیت وهمدلی به یکدیگر است، انسان موجودی چند بعدی است که بخش مهمی از ماهیت پیچیده او را میل به زندگی جمعی و پیوند جویی با همنوع تشکیل می دهد. روان شناسان و سایر متخصصان علوم رفتاری از جمله متخصصانی هستند که با مطالعه ابعاد پیچیده رفتار و انسان و دنیای روانی او برای بهزیستی و دستیابی به سلامت تن و روان اطلاعات و راهبردهای سودمندی را ارایه می دهند تا از این راه رسیدن به زندگی صلح اینده و توام با اسایش برای فرد فرد ادمیان امکان پذیر گردد.

روان شناسان،خانواده را محل ارضای نیازهای مختلف جسمانی و عقلانی و عاطفی می دانند. داشتن اگاهی از نیازهای زیستی و روانی وشناخت چگونگی ارضاء و اطفاء آنها و تجهیز شدن به تکنیک های شناخت تمایلات زیستی و روانی مهمتر ، مسلح بودن به چگونگی ارضاء دست و سالم آنها ضرورتی انکار ناپذیر میباشد. تحقیقات زیادی در این زمینه مشاهده می شود که دلالت برتائید نقش دلبستگی در پیوند های بزرگسالان و روابط زناشویی رضایت مند میباشد.

خانواده اصلی ترین هسته هر جامعه و کانون حفظ سلامت وبهداشت روانی است و نقش مهمی در شکل گیری شخصیت فرزندان یعنی پدران و مادران اینده جامعه دارد و هیچ نهاد و مرجعی نمی تواند جایگزین خانواده به ویژه مادر شود. جامعه ای سالمتر و پویاتر است که مادران و پدرانی با شخصیت تر و سالمتر وبا اعتقادتر داشته باشد. لذا برای بهبود وضع اجتماع، تلاش برای بهبود وضع خانواده و افراد ان مهمترین مسئله است . دراین راه هیچ چیز را نباید نادیده گرفت باید از تجربیات همه کسانی که در این راه قدم برداشته استفاده کرد.

بنابراین با توجه به نقش غیر قابل انکار الگوهای دلبستگی در کارکردهای رفتاری والگوهای هیجانی بزرگسالان و همچنین با توجه به اینکه از موضوعاتی که بیشتر مد نظر روان شناسان و پژوهشگران و نظریه پردازان روابط زناشویی و الگوهای سازگاری در زندگی زناشویی بوده است. از عوامل تاثیر گذاری که همیشه توسط دست اندر کاران مورد تاکید واقع شده مقوله رضایت مندی جنسی و رابطه زناشویی رضایت بخش در بین همسران بوده است، که اهمیت این بحث بر همه متخصصان پوشیده نیست .

افراد دارای دلبستگی ایمن؛ اصولاً‌ ارتباط با دیگران برایشان آسان است. از این‌که دیگران به آن‌ها تکیه کنند، یا خود به دیگران تکیه کنند، احساس راحتی می‌کنند و از نزدیکی و دوری دیگران نگران نمی‌شوند. این افراد اصولاً‌ ارتباطات را امن تصور می‌کنند و لذا به علت سبک دلبستگی تجربه شده؛ اعتماد به نفس بیشتر داشتند

دکتر لیلا بهنام درباره نقش دلبستگی در ایجاد روابط فرازناشویی اظهار داشت: دلبستگی، یک رابطه هیجانی خاص است که مستلزم تبادل لذت – مراقبت است و مراد از دلبستگی اولیه، رابطه عاطفی اولیه است که کودک با مادر برقرار می‌کند که اساساً سبک این رابطه تاثیر بسزایی در روابط عاطفی بزرگسالی دارد.

وی افزود: دلبستگی شامل سه سبک ایمن، ناایمن (اجتنابی) و دوسوگرا (اضطرابی) ماست. از آنجایی که رابطه با همسر از طولانی‌ترین و مهم‌ترین روابط بشری است، سبک دلبستگی در حفظ این رابطه اهمیت بسیار دارند. افرادی که در کودکی دلبستگی ناایمن را تجربه کرده‌اند در بزرگسالی در روابط عاشقانه، دوستانه و جنسی خود با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند.

افراد دارای دلبستگی ایمن؛ اصولاً‌ ارتباط با دیگران برایشان آسان است. از این‌که دیگران به آن‌ها تکیه کنند، یا خود به دیگران تکیه کنند، احساس راحتی می‌کنند و از نزدیکی و دوری دیگران نگران نمی‌شوند. این افراد اصولاً‌ ارتباطات را امن تصور می‌کنند و لذا به علت سبک دلبستگی تجربه شده؛ اعتماد به نفس بیشتر داشتند. خودآگاهی مناسب‌تری دارند و احتمال برقرارکردن روابط فرازناشویی به عنوان یک رابطه نابهنجار در آن‌ها کمتر است.

این روان‌شناس خاطرنشان کرد، افراد دارای دلبستگی ناایمن، نمی‌توانند به طور کامل به دیگران اعتماد کنند. نزدیک نمی‌شوند و اجازه نزدیکی نمی‌دهند، این افراد آشفتگی‌های هیجانی زیادی را تجربه می‌کنند. این افراد غالباً ارتباطاتی را گزارش می‌کنند که گویای صمیمت پایین است مانند رابطه یک‌شبه، رابطه جنسی خارج از خانواده و رابطه جنسی بدون عشق. از آنجایی که غالباً قادر به برقراری روابط عمیق با همسر نیستند، نارضایتی زناشویی بیشتری را تجربه کرده و احتمال بروز روابط فرازناشویی در این افراد بیشتر است.

وی افزود: افراد دارای سبک دلبستگی مضطرب، احساس می‌کنند دیگران مایل نیستند که آنقدر که آن‌ها دوست دارند با آن‌ها رابطه داشته باشند و از آ‌نجایی که غالباً نگران هستند که همسرانشان واقعاً آن‌ها را دوست نداشته باشند لذا این گروه نیز مستعد روابط فرازناشویی هستند. سازگارانه‌ترین نوع ارتباط زناشویی و بالا‌ترین رضایت‌مندی زناشویی غالباً هنگامی صورت می‌گیرد که سبک دلبستگی زوجین ایمن – ایمن باشد.

به هر حال گرچه تبیین علت‌شناختی هر آسیب، در پیشگیری از وقوع آن آسیب موثر است لیکن آن‌چه قابل اهمیت است پذیرش این اصل در زندگی زوجین است که می‌توان سبک‌های دلبستگی را تعدیل کرد یا تغییر داد.

دکتر بهنام خاطر تصریح کرد: فرد بالغ؛ همواره تلاش می‌کنند از باورهای عاطفی که متعلق به گذشته و دوران کودکی است به باورهای عقلایی که از سنجش واقعیت‌های فعلی به دست می‌آید حرکت کند که این‌‌ همان رشد است. رشد؛ فاصله‌گرفتن از کودکی و بالغ شدن است. در گفتگوی درونی فرد بالغ، این دیالوگ وجود دارد که در حد قابل قبولی احساس امنیت می‌کند و مابقی احساس‌های ناامنی خود را می‌پذیرد و ابزارهای مقابله‌ای و تطبیقی تولید می‌کند.

به هر حال احساس امنیت و قدرت همواره با هم حرکت می‌کنند. امنیت یعنی این‌که خطری وجود ندارد و قدرت یعنی بر خطر مسلط می‌شویم. بنابراین با تمرین و آموزش به زوجین می‌توان آموخت سبک‌های دلبستگی جدید و مطابق با واقعیت‌های این‌جا و اکنون تولید کرد.

این روان‌شناس تاکید کرد، یادآوری این نکته به زوجین ضروری است که می‌توان با دادن پیکان – تو خوبی- به دیگری در خود ایجاد قدرت و امنیت کرد و امینت را در بزرگسالی تجربه کرد. امنیت در بزرگسالی برخلاف دوران کودکی گیرنده محض نیست. دهندگی و گیرندگی توامان و احترام به مرزهای طرف مقابل است.

چنان‌چه الگوهای ارتباطی جدید را در بزرگسالی با قدرت در حذف تاثیر رد پای دلبستگی‌های اولیه با واقعیت گذر از کودکی به بلوغ تجربه کنیم بی‌گمان گام موثری در تولید تفاهم و رضایت زناشویی و به تبع پیشگیری از روابط فرازناشویی برداشته‌ایم.

منابع: مهر /ماهنامه آفرینش