کاروانسرای هزار ساله قلب تپنده بلادشاپور

کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت یکی از ده‌ها ابنیه تاریخی این شهر تاریخی و کهن به شمار می‌رود.

بافت تاریخی دهدشت با وسعتی بیش از ۴۵ هکتار در جنوب شرقی بافت جدید شهر کنونی قرار گرفته و به رغم همه تاراج‌ها و تخریب‌هایی که در مقطعی در این بافت صورت گرفت در حال حاضر در زمره بزرگترین بافت‌های تاریخی کشور از لحاظ وسعت و تعداد ابنیه تاریخی به شمار می‌رود.

قدمت دهدشت به دوره ساسانی بر می‌گردد و در دوران صفویه به اوج توسعه و رونق خود رسید و آثار متعددی نیز از دوران قاجار در بافت قدیم این شهر برجای مانده است.

این شهر در گذشته‌های دور جزو بلاد شاپور بود و توجه به قدمت و عظمت آن به عنوان مرکز “بلاد شاپور”مبدا تحولات عظیم تاریخی و اجتماعی در جنوب کشور بود.

این شهر به واسطه قرار گرفتن بر سر راه پایتخت صفویان به بنادر جنوبی و نیز نزدیکی به شهر ارجان نقش مؤثری در اقتصاد به خصوص تجارت آن زمان ایفا می‌کرده است.

گچ‌بری‌ها، طاق و قوس‌های زیبای این بافت جان تازه‌ای به این مجموعه شگفت‌انگیز داده، به طوری که هر فرد آگاه به مسائل معماری و فرهنگی را مجذوب و متحیر می‌سازد.

مجموعه بناهای بافت قدیم شامل برج و باروی گرداگرد شهر، ارگ قدیمی، مساجد، حمام‌ها، کاروانسرا، زیارتگاه‌ها هر یک سندی از قدمت و صلابت این شهر کهن هستند.

این شهر از جمله شهرهای قدیمی است که ساکنان آن توانسته بودند با ایجاد قنات‌های طویل از فاصله دور، آب دشت‌های اطراف و آب انبارها را با آبراه‌های متعدد به درون شهر انتقال داده و برای آبیاری، کشاورزی و آب شرب استفاده کنند که پس از گذشت سال‌ها هنوز آثار این قنات‌ها و فاضلاب در معابر این شهر به چشم می‌خورد.

از جمله آثار ماندگار بافت تاریخی دهدشت کاروانسرای این شهر است که در جنوب غربی این شهر قدیمی واقع شده است.

رئیس میراث فرهنگی و گردشگری کهگیلویه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به اینکه این بنا متعلق به دوره صفویه است، اظهار داشت: کاروانسرای بزرگ بافت تاریخی شهر دهدشت از جمله بناهای عمومی مرتبط با بافت قدیم شهر است که طی عملیات خاک‌برداری در سالهای اخیر توسط میراث فرهنگی کهگیلویه و بویر احمد از دل خاک بیرون کشیده شد.

خداداد مزارعیان افزود: با توجه به یافته‌های معماری، عملیات مرمت و ساماندهی این کاروانسرا با حضور کارشناسان خبره انجام گرفت.

این مسئول در میراث فرهنگی کهگیلویه درباره ویژگی‌های معماری کاروانسرای تاریخی دهدشت عنوان داشت: کاروانسرا چهار گوشه و شامل یک حیاط مرکزی و گرداگرد حیاط ۳۶ حجره قرار گرفته که یکی از آنها محل پخت و پز نان کاروانسرا بوده است.

مزارعیان اضافه کرد: حیاط مستطیل شکل که دارای باغچه‌هایی در طرفین و چاه آب آشامیدنی در مرکز می‌باشد.

وی بیان داشت: در قسمت ورودی شمالی آن بقایای بازار بزرگی مشهود است که حجره‌های کاروانسرا جایگاه استراحت و بیتوته تجار و بازرگانان و سایر مسافرین در زمان رونق شهر بوده است.

مزارعیان همچنین خاطرنشان کرد: مرمت کاروانسرای دهد‌شت به پایان رسیده و براساس مجو‌زی که از صندوق حفظ و احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی اخذ شده به زودی به بخش خصوصی واگذار می‌شود.

وی افزود: این کار‌وانسرا کاربری فرهنگی دارد و بخشی از آن تبدیل به موزه و بخش دیگر آن به رستوران تبدیل می شود و بخش خصوصی حق تغییر در این بنای تاریخی را نخواهد داشت.

 کاروانسرای تاریخی بافت قدیم دهدشت گرچه دیرزمانی از رونق افتاده بود و زیر هزاران خروار خاک مدفون شده بود ولی امروزه با مرمت و احیای آن بار دیگر به قلب تپنده بلاد شاپور تبدیل شده است و روزانه صدها گردشگر و  علاقمند به میراث تاریخ از آن بازدید می‌کنند.