“کافه سینما” تازه‌ترین گفتگوی آقای فیلمساز را منتشر می‌کند: حرف‌های مهم کریستوفر نولان درباره فیلمبرداری دیجیتال، نحوه فیلمسازی، بودجه آثارش، آل پاچینو و بتمن + داستان خواندنی ورودش به سینما

(۵۵+)(۲-) کافه‌سینما-سیدآریا قریشی: در حالی که به نظر می‌رسد صنعت سینما به سرعت در حال حرکت به سمت تصویربرداری به صورت دیجیتال است، کریستوفر نولان، کارگردان مطرحی که فیلم شوالیه سیاه برمی‌خیزد، آخرین اثر او، قرار است ماه آینده اکران شود، در گفتگویی به این مسأله اشاره کرد که علاقه‌ای به ساخت فیلم به صورت دیجیتال ندارد.

به گزارش کافه‌سینما به نقل از هالیوود ریپورتر، به عقیده نولان، حرکت به سمت فیلمبرداری به صورت دیجیتال، نه به خاطر کیفیت بالای تصاویر، که به دلیل کم کردن هزینه‌ها صورت گرفته است.

نولان به این مسأله اشاره کرد که: «خطر بزرگی در این کار نهفته است… اگر شما فقط به هزینه تولید توجه کنید، از فناوری دیجیتال استفاده خواهید کرد. اما برای به دست آوردن بهترین تصاویر، فناوری دیجیتال بهترین روش نیست». به عقیده نولان، روش فیلمبرداری معمولی، به این دلیل هنوز بهترین گزینه است که می‌تواند بیشترین محدوده کنترل را برای فیلمساز به ارمغان بیاورد، بیشترین عمق تصویر را فراهم کند و به عنوان ابزاری برای قصه‌گویی بهتر عمل کند. نولان به این اشاره کرد که حرکت به سمت فناوری دیجیتال خطر کاهش ارزش کاری که یک کارگردان انجام می‌دهد را به وجود می‌آورد.

علی‌رغم این که تکنولوژی دیجیتال، فرصت کارهای جدید و بزرگی را فراهم آورده، عقیده کارگردان فیلم‌های پرستیژ و تلقین بر این است که این فناوری، راهی است برای حرکت سریع؛ بدون توجه به کیفیت تصاویری که به دست آمده است. او گفت: «من علاقه‌ای ندارم که در زمینه فناوری‌های الکترونیک تحقیق کنم. چیزی که من می‌خواهم، این است که از بهترین فناوری استفاده کنم و آن فیلمبرداری به شیوه غیر دیجیتال است». نولان البته این نکته را یادآوری کرد که خودش از جمله کسانی است که در فرایند تدوین، برای خلق جلوه‌های ویژه و در زمینه‌های دیگر، از فناوری دیجیتال استفاده می‌کند: «اما در نهایت می‌خواهم فیلمم روی نوار سلولوئید ضبط شده و به همان صورت به نمایش درآید». نولان تأکید کرد که اگر تکنولوژی دیجیتال تا مرحله‌ای تکامل پیدا کند که بتواند تصاویری کیفیت و عمقی همپای نوار سلولوئید ایجاد کند، آمادگی این را دارد که به سمت استفاده از فناوری دیجیتال حرکت کند: «اما (در حال حاضر، این تکنولوژی) به اندازه کافی خوب نیست».

نولان در این گفتگو درباره مسائل دیگری هم صحبت کرد. او به اولین ملاقاتش با اما توماس، همسر و تهیه‌کننده آثارش، اشاره کرد و درباره اولین فیلمش، تعقیب، حرف زد که با بودجه‌ای ۶ هزار دلاری ساخته شد. در حالی که عوامل تولید این فیلم به قدری کم‌تعداد بودند که به گفته نولان، «همه آن‌ها در یکی از تاکسی‌های شهر لندن جا می‌گرفتند». طبق گفته نولان، وقتی او و اما توماس، فیلم تعقیب را به آمریکا آوردند تا آن را به جشنواره‌ها معرفی کنند، سعی کردند با این فیلم در جشنواره ساندنس شرکت کنند. اما امکان حضور در این جشنواره را به دست نیاوردند. با این وجود، یکی از اعضای کمیته انتخاب جشنواره که فیلم را پسندیده بود، با جشنواره فیلم سان‌فرانسیسکو در ارتباط بود، فرصت حضور فیلم تعقیب را در آن جشنواره فراهم آورد و این، آغاز راه کریستوفر نولان در آمریکا بود. موفقیت انتقادی تعقیب، فرصت را برای نولان و توماس فراهم کرد تا مصالح لازم برای ساخت فیلم ممنتو را تهیه کنند. فیلمی که به یک موفقیت تجاری و انتقادی قابل توجه دست یافت و ادامه راه را برای آن‌ها هموار کرد.

به گزارش کافه سینما، نولان همچنین حضور ستاره بزرگی چون آل پاچینو در اولین فیلم جریان اصلی نولان، بی‌خوابی، را اتفاق مهمی می‌داند که هزینه زیادی برای فیلم در بر داشت. اما به گفته نولان، حضور پاچینو، ارزش این هزینه را داشت: «به عنوان یک کارگردان، ایجاد یک ارتباط خلاقانه (با بازیگر) بسیار مهم است. حرف من درباره اعتماد داشتن به هر کدام از بازیگران است. کار کردن با پاچینو اتفاق بزرگی برای من بود. همان‌طور که فیلمبرداری ادامه داشت، فیلمنامه را بر اساس حضور او تغییر می‌دادم».

در عرض ده سال، نولان به قدری اعتماد کمپانی‌های فیلمسازی را جلب کرده که به او فرصت ساخت پروژه‌های عظیم را می‌دهند. اما نولان بر این مسأله پافشاری کرد که بودجه فیلم، برای او اهمیتی ندارد: «من فقط بر روی داستان و آنچه مخاطبان می‌خواهند، تمرکز می‌کنم و نه بر بودجه. برای من، شیوه‌های مختلف فیلمسازی اهمیت بسیار بیشتری از بودجه فیلم دارد». این کارگردان ۴۲ ساله انگلیسی، دلیل بودجه زیاد فیلم‌های اخیرش را این می‌داند که فیلم‌هایی با این مصالح داستانی، نیاز به بودجه زیادی برای ساخته شدن دارند: «من در چشم آن‌ها (مسئولین استودیو) نگاه می‌کنم و می‌گویم: این، چیزی است که من می‌خواهم بسازم. آرزو داشتم به هزینه کمتری برای این کار نیاز بود. اما این کاری است که می‌خواهم بکنم». نولان در ادامه خاطر نشان ساخت راز حفظ کنترل خلاقانه بر اثر از سوی این کارگردان، این است که فیلمش را طبق برنامه زمانی و مالی تأیید شده به پایان برساند. در این صورت، هیچ بهانه‌ای برای استودیو وجود ندارد که در کار کارگردان دخالت کند.

نولان در ادامه گفتگو در مورد شیوه فیلمسازی‌اش هم توضیحات جالبی ارائه داد: «در فیلم‌هایم فقط برای سکانس‌های اکشن بزرگ از استوری‌برد استفاده می‌کنم. کمتر پیش می‌آید که از برداشت‌های مجدد استفاده کنم و اعتقادی به استفاده از واحد دوم فیلمبرداری ندارم… واحد دوم یک هزینه پنهان است که کم پیش می‌آید بتواند مصالحی که واقعاً کاربردی باشند را فراهم آورد. فکر می‌کنم دستیار دوم یک وسیله تجملاتی بسیار گران است». نولان همچنین به این اشاره می‌کند که هر شب، بعد از پایان فیلمبرداری، برداشت‌های گرفته‌شده در آن روز را به همراه همسرش به دقت بررسی می‌کند تا بدانند در چه مرحله‌ای قرار دارند.

کارگردان سه فیلم اخیر مجموعه فیلم‌های بتمن در ادامه به این مسأله اشاره کرد که او در ابتدا تنها تصمیم داشت روی نوشتن فیلمنامه و کارگردانی آثارش تمرکز کند. اما به این نتیجه رسید که برای رویارویی با مشکلاتی که در طول ساخت یک فیلم به وجود می‌آید، باید تهیه‌کننده آثارش هم باشد: «باید مثل یک تهیه‌کننده فکر کنید. این تنها راهی است که می‌توانید تمام قطعات پازل را به درستی کنار هم بچینید».

نولان در ادامه به این مسأله پرداخت که تلاش نکرده تا در سه فیلمی که بر اساس شخصیت بتمن ساخته، به کمیک‌های بتمن ارجاع بدهد: «دشواری کار با بتمن این بود که باید یک کاراکتر باورپذیر خلق می‌کردیم». او اعتقادی به این ندارد که فیلم‌های بتمن باید لزوماً اقتباس‌های کاملی از کمیک‌های بتمن باشند. بلکه طبق گفته نولان، امضای شخصی کارگردان باید پای هر اثر دیده شود. نولان همچنین تأکید کرد که شوالیه سیاه برمی‌خیزد، آخرین فیلمی است که توسط او در سری بتمن کارگردانی می‌شود.

سیدآریا قریشی / کافه‌سینما